Tiếng mẹ đẻ

Hans Urs Von Baltasar đã từng viết: “Sau một th�i gian dài mẹ mỉm cư�i với con, đứa bé sẽ bắt đầu mỉm cư�i lại với bà; bà đã đánh thức tình yêu trong quả tim nó, và khi đánh thức tình yêu trong quả tim con, bà khơi mở nhận thức cho con mình.�

�ánh thức tình yêu và nhận thức trong tim trả con, đó không phải chỉ nh� nụ cư�i của ngư�i mẹ, mà còn nh� vào  tiếng nói của bà, tiếng nói của bà cũng rất quan tr�ng. Không chỉ ôm ấp và mỉm cư�i với con, bà còn chuyện trò với chúng. �ứa bé nghe tiếng nói ngư�i mẹ như nghe hiệu lệnh để nó bước ra thế giới bên ngoài rộng lớn hơn, khi nó chưa có bất cứ nhận thức đích thật nào v� những gì được nói, đó là đi�u thiết yếu đem đến cho đứa trẻ khả năng tự nhận thức và l�i nói. Chính tiếng nói dỗ dành, âu yếm, khích lệ, trấn an đã đưa chúng ta ra kh�i bóng tối và hỗn mang của tuổi ấu thơ, đẩy chúng ta đi xa hơn con ngư�i mình.

Trong suốt những tháng đầu đ�i tr�ng yếu của đứa trẻ, tiếng nói ngư�i mẹ đảm nhận hầu hết công việc này. �ó là lý do tại sao ngôn ngữ đầu tiên chúng ta h�c, được g�i là “tiếng mẹ đẻ�, chứ không phải “tiếng cha đẻ�. Tiếng nói ngư�i mẹ trước hết đã âu yếm và khích lệ chúng ta bước ra kh�i tình trạng tăm tối thiếu nhận thức, không biết cách nào để nói lên l�i. Rainer Marie Rilke nói quá trình đi đến nhận thức của đứa trẻ tùy vào việc tiếng nói ngư�i mẹ có chiếm được chỗ thay cho “cái hố thẳm đang dấy lên� hay không.

Các triết gia đồng ý đi�u này. Theo quan điểm của h�, ngôn ngữ cấu thành nhận thức và tạo nên khả năng suy nghĩ và cảm nhận cho con ngư�i. Trước khi có khả năng sử dụng ngôn ngữ, chúng ta bị kẹt trong bóng tối và hỗn mang, tình trạng này không làm chúng ta suy nghĩ và ăn nói như con ngư�i.

Bà Helen Keller là trư�ng hợp điển hình, bà bị mù và điếc bẩm sinh, bà h�c nói được là nh� nổ lực phi thư�ng của một nhà giáo ngoại hạng, bà Annie Sullivan. Chính bà Annie Sullian là ngư�i khơi mở thế giới cho cô bé Helen Keller. Bằng cách dạy ngôn ngữ của mình, đích thực bà Annie Sullian đã mang Helen Keller ra kh�i bóng tối, hỗn mang, mở cho Helen khả năng suy nghĩ, cảm xúc sâu đậm, biết diễn tả, tự do và nhận thức yêu thương.

Có lẽ không hình ảnh nào giá trị hơn hình ảnh này trong việc giúp chúng ta hiểu cách nào L�i Chúa mang ý nghĩa đến cho hành động của chúng ta trong cuộc sống. Tất cả các công việc giảng đạo, giảng dạy, nghiên cứu thần h�c, làm mục vụ có chức năng đem L�i Chúa thành nụ cư�i, l�i âu yếm, vẫy tay g�i, dỗ dành, thành tiếng ngư�i mẹ khuyến khích chúng ta bước ra kh�i sợ hãi, bóng tối, hỗn mang, và mở ra cho chúng ta khả năng suy nghĩ, tự do, biết diễn tả và nhận thức yêu thương.

L�i Chúa trước hết, không phải là cái để thách đố chúng ta hướng v� bác ái, công bình xã hội, đạo lý, hay ngay cả để th� phượng một đi�u gì đó cao hơn hay để chúng ta thành lập cộng đoàn, dù những công việc này tự nó đã nói lên tầm quan tr�ng. �ức Ki-tô đến, hiện thân của L�i Nhập Thể, đem cho chúng ta cuộc sống, ánh sáng và yêu thương. Có nghĩa �ức Ki-tô đến để thực hiện những gì tiếng  mẹ đẻ làm, đó là, g�i chúng ta ra kh�i sợ hãi, bóng tối, và hỗn mang, cái ngăn cản chúng ta đi vào thế giới của suy nghĩ, biết diễn tả và tình yêu có nhận thức.

Là Ngôi L�i, công việc của �ức Kitô tương tự như công việc bà Annie Sullivan giúp Helen Keller phá tan tình trạng hỗn mang, bị kẹt cứng trong chính con ngư�i mình, không nhận thức được ý thức sâu xa, không nói năng được, không đi vào cuộc sống con ngư�i một cách tr�n vẹn. Không ngẫu nhiên khi các sách Phúc Âm nói v� �ức Ki-tô là “Ngôi L�i� bởi vì Ki-tô giáo là một loại ngôn ngữ đặc biệt (một “tiếng mẹ đẻ�) hơn là một tôn giáo.

Không phải lúc nào tôn giáo cũng được hiểu như vậy trong nghĩa này. Trong các trư�ng thần h�c, trong phạm vi Giáo hội, và trong việc giảng đạo và giảng dạy của chúng ta, nhìn chung, chúng ta có ít ngư�i như Annie Sullian nhưng lại có quá nhi�u ngư�i dùng l�i Chúa cho nhi�u mục đích khác nhau. Nếu nhìn vào bất cứ mẫu thức nào v� các tài liệu tôn giáo (giảng đạo, giảng dạy, và viết lách tự do hay bảo thủ, bất cứ cách g�i tên nào cũng giống nhau) hay ngay cả ngôn ngữ trong lãnh vực công bằng xã hội, thần h�c kinh viện, tài liệu v� đạo, tinh thần thiêng liêng trong th�i đại mới, hay những lý thuyết của các tôn giáo khác, chúng ta thấy có rất ít ngoại lệ, rất ít cái được nghe như “tiếng mẹ đẻ�. Chung chung, kiếm một ngư�i như bà Annie Sullivan thật là hiếm, kiên nhẫn vô b� bến, am hiểu sâu sắc, dịu dàng cố gắng dỗ ng�t để chúng ta bước ra kh�i tình trạng tối tăm, tình trạng không biết nói nên l�i, câm điếc và hỗn mang có từ lúc chúng ta mới sinh.

�i�u đó không có nghĩa những gì chúng ta làm hôm nay trong các công việc giảng đạo, nghiên cứu thần h�c, mục vụ là không đầy đủ chân giá trị, thiếu am hiểu chi�u sâu, thiếu tính cách tiên tri. Có rất nhi�u đi�u hay chung quanh một n�n thần h�c tốt. Nhưng thiếu là thiếu âm thanh yêu thương, l�i âu yếm dỗ dành với âm điệu dịu dàng, âm điệu trước đây đã giúp chúng ta nhận thức. Những gì cần thiết trong khoa thần h�c, thiêng liêng, và trong lãnh vực Giáo Hội là âu yếm, dịu dàng, là tiếng nói gật đầu ra hiệu với lòng kiên nhẫn và yêu thương của một Annie Sullivan, đang cố gắng dạy cho chúng ta cách nói năng và đi vào một thế giới khổng lồ, phức tạp, thế giới làm chúng ta sợ hãi, còi c�c không lớn lên được. Không dễ để đi ra kh�i bóng tối.

Tìm kiếm Thiên Chúa chính là cuộc tìm kiếm để nghe Chúa trong “tiếng mẹ đẻ� của chúng ta.

Ronald Rolheiser, 2004-07-18

J.B. Thái Hòa dịch

Phanxicovn