Phải làm gì khi thấy ngư�i khác sai

Một ngư�i bạn chia sẻ với tôi rằng bạn có một ngư�i quen đang vướng vào một mối tương quan sai trái. Bạn ấy phân vân có nên góp ý cho ngư�i đó hay không. Ở trư�ng, nếu thấy bạn của mình làm bài không đúng, chúng ta có thể giúp bạn sửa bài. Trong công ty, khi thấy một đồng nghiệp làm sai một công việc được giao, chúng ta có thể góp ý cho ngư�i đó để h� có thể làm việc tốt hơn nhằm mang lại lợi ích lớn hơn cho công ty. Trong cuộc sống hàng ngày, góp ý v� chuyện h�c hành hay công việc là đi�u bình thư�ng. Tuy nhiên, khi thấy bạn bè hay ngư�i thân của mình có những sai trái liên quan đến đ�i sống đức tin hay đ�i sống luân lý, chúng ta thư�ng cảm thấy khó góp ý hơn nhi�u.

Có nhi�u nguyên nhân làm chúng ta cảm thấy ngại góp ý cho ngư�i khác. Thứ nhất, nói v� những đi�u tốt, tích cực nơi ngư�i khác thì dễ hơn nói v� những đi�u xấu, tiêu cực. Ai cũng có xu hướng “tốt khoe, xấu che�. Có mấy ai muốn nghe ngư�i khác nói v� cái xấu của mình, nhất là khi nó liên quan đến vấn đ� luân lý. Thứ hai, chúng ta ngại góp ý vì sợ mất lòng. Chuyện luân lý là chuyện tế nhị và thư�ng là bí mật mà ai cũng muốn giữ kín. Ngư�i ta dễ có phản ứng tiêu cực khi bí mật của mình bị ngư�i khác biết được. Do vậy, chúng ta thư�ng không muốn đ� cập v� cái sai luân lý của bạn bè, ngư�i thân vì sợ rằng h� sẽ giận ghét chúng ta hoặc tương quan của chúng ta với h� sẽ không được như trước.

Thêm nữa, nhi�u ngư�i còn cho rằng chuyện luân lý là chuyện cá nhân riêng tư của mỗi ngư�i. Chúng ta không muốn can thiệp vào chuyện cá nhân của ngư�i khác vì tôn tr�ng sự riêng tư của h�. Chúng ta cũng thư�ng nghĩ rằng việc góp ý cho h� không phải là trách nhiệm của chúng ta nhưng là trách nhiệm của những ngư�i khác, chẳng hạn như ông bà, cha mẹ của h�.

Có một nghịch lý là chúng ta ngại góp ý cho đương sự nhưng lại thích nói cho ngư�i khác nghe v� chuyện của đương sự. Nói xấu sau lưng thì dễ hơn góp ý chân thành. Vậy có phải góp ý cho ngư�i khác không? Chúng ta cần góp ý như thế nào? Chúng ta có thể tìm thấy ánh sáng cho những câu h�i trên trong đoạn Tin mừng Matthêu của Chúa Nhật 23 TN[1].

 Trong đoạn Tin mừng Matthêu, Chúa Giêsu căn dặn các môn đệ rằng “nếu ngư�i anh em của anh phạm tội, thì anh hãy đi sửa lỗi nó.�[2] Ngài không bảo các môn đệ trừng phạt ngư�i phạm tội. Ngài bảo các ông đi sửa lỗi cho h�. Sửa lỗi là để giúp ngư�i phạm tội biết ăn năn sám hối v� những lỗi lầm của h�, nh� đó mà h� được cứu thoát. Trong con mắt của Chúa Giêsu, ngư�i phạm tội là ngư�i cần được quan tâm đặc biệt. H� cần được giúp đỡ để thoát kh�i tình trạng tội lỗi của mình. Sứ mạng của Chúa Giêsu là đi tìm và cứu thoát các tội nhân như ngư�i mục tử nhân lành đi tìm con chiên lạc đàn.[3] Sửa lỗi hay góp ý là để cứu ngư�i phạm tội.

Chúng ta có bổn phận góp ý cho bạn bè ngư�i thân của mình khi chúng ta biết h� đang ở trong tình trạng tội lỗi. Chúng ta cần phải góp ý cho h� để giúp h� thay đổi. Ai cũng có những ô mù trong tâm hồn. H� sai mà không h� biết mình đang sai. Những góp ý của chúng ta có thể giúp h� nhận ra cái sai và biết sửa sai. Hơn thế nữa, những sai trái luân lý hay tội lỗi có thể ảnh hưởng đến hạnh phúc vĩnh cữu của một ngư�i. Vì thế, nếu thấy ngư�i khác sai mà chúng ta không góp ý để h� sửa đổi thì chúng ta cũng chịu trách nhiệm trong cái sai của h�. �ức Chúa đã từng cảnh cáo ngôn sứ Ê-dê-ki-en v� hậu quả của sự th� ơ trước cái sai của ngư�i khác:

Nếu Ta phán với kẻ gian ác rằng : Hỡi tên gian ác, chắc chắn ngươi phải chết�, mà ngươi không chịu nói để cảnh cáo nó từ b� con đư�ng xấu xa, thì chính kẻ gian ác ấy sẽ phải chết vì tội của nó, nhưng Ta sẽ đòi ngươi đ�n nợ máu nó.[4]

Như thế, khi thấy bạn bè ngư�i thân của mình phạm tội, chúng ta cần góp ý cho h�. Góp ý là cả một nghệ thuật đòi h�i sự khéo léo và kiên trì. Trong đoạn Tin mừng, Chúa Giêsu khuyên các môn đệ trước hết nên gặp riêng ngư�i phạm tội để giúp h� sửa lỗi. Nếu h� cứng lòng không chịu nghe, ngư�i môn đệ mới nh� đến một vài ngư�i nữa với hi v�ng rằng nhi�u ngư�i nói sẽ có hiệu quả hơn. Nếu nhi�u ngư�i nói mà ngư�i phạm tội vẫn không chịu nghe, ngư�i môn đệ mới nh� đến sự tham gia của cả cộng đoàn. Như vậy, chúng ta cần phải góp ý làm sao để ngư�i được góp ý không cảm thấy bị mất mặt. Giúp ngư�i khác sửa sai khác với việc làm hạ thấp uy tín hay làm nhục ngư�i khác. Nhi�u ngư�i trẻ ngày nay có thói quen “ném đá� ngư�i khác trên mạng xã hội. H� biện minh rằng h� đang góp ý cho ngư�i khác. Thực chất, h� đang làm nhục ngư�i khác một cách công khai.

Tóm lại, khi thấy bạn bè ngư�i thân của mình sai, chúng ta cần phải kiên trì góp ý cho h� một cách khéo léo và tế nhị. Những góp ý chân thành của chúng ta giống như những tia sáng giúp cho ngư�i đang lạc bước trong bóng đêm tội lỗi có thể tìm thấy đư�ng đi. Rất có thể chúng ta sẽ bị căm ghét khi dám góp ý v� những sai trái của h�. Nhưng đó là những hi sinh xứng đáng vì chúng ta đang nói sự thật và chúng ta tin rằng sự thật sẽ giải phóng m�i sự.

Nguyễn Quang Tuấn, SJ

dongten

……………..

[1] CN 23 TN A. Ed 33,7-9; Mt 18,15-20.

[2] Mt 18, 15

[3] Mt 18, 12-14.

[4] Ed 33,8