��i sống thiêng liêng là gì (1)

Hoàn Cảnh 

Nói như ngư�i khôn ngoan, còn không thì giữ thinh lặng,

Vì ngư�i đ�i sẽ chế giễu ngay.

Tôi ca tụng những gì thật sự sống động,

những ước nguyện được bừng cháy cho đến chết. 

Trong dòng nước êm đ�m của đêm tối tình yêu,

nơi bạn đã được sinh ra, nơi bạn đang và sẽ sinh sôi

một cảm giác kỳ lạ tràn ngập trên bạn

khi bạn thấy cây nến đang cháy trong cô tịch. 

Gi� đây, bạn không còn bị kẹt

trong nỗi ám ảnh bóng tối,

và một khát khao thương yêu cao hơn

sẽ cuốn bạn lên cao hơn nữa. 

Khoảng cách không làm bạn chùn bước,

gi� đây, khi bước tới trong đi�u kỳ lạ, khi bay lên cao,

và cuối cùng, say sưa với ánh sáng,

bạn là cánh bướm và bạn ra đi. 

Và cho đến lúc nào bạn chưa nếm được kinh nghiệm này:

chết để được lớn lên,

bạn chỉ là vị khách phi�n muộn

trên mặt đất đen tối này.

Johann Wolfgang Von Goethe, “The Holy Longing�

��i sống thiêng liêng là gì?

“Chúng ta được bắn vào cuộc đ�i bằng một sức điên cuồng đến từ các vị thần, đi�u này làm chúng ta tin rằng chúng ta có thể có một tình yêu cao cả, duy trì được mãi mãi dòng giống riêng mình và suy tính những đi�u thần thánh thiêng liêng.� (Platon)

Khát khao, căn bệnh cơ bản của chúng ta 

�i trên trần thế này mà tìm được bình an là chuyện không phải dễ. Trong lòng chúng ta, có vẻ như có một cái gì đó xung khắc với nhịp điệu của sự việc, lúc nào cũng lo lắng, bất mãn, hụt hẫng và đau đớn. Ước muốn quá nhi�u nên khó mà đơn thuần nghỉ ngơi. Ước muốn luôn luôn mạnh hơn cảm giác hài lòng.

Nói một cách đơn giản hơn, trong lòng chúng ta có một căn bệnh cơ bản, một ng�n lửa không cách nào dập tắt, làm chúng ta không bao gi� có được bình an tr�n vẹn trong cuộc sống. Khát khao này ở tr�ng tâm đ�i sống, trong xương tủy, trong cõi sâu thẳm tâm hồn. Chúng ta không phải là những con ngư�i an lạc chỉ thỉnh thoảng mới bấn loạn, bồn chồn, những con ngư�i bình thản chỉ đôi lúc mới bị ám ảnh bởi lòng khát khao. Ngược lại thì đúng hơn. Chúng ta là những con ngư�i bị thôi thúc, luôn luôn bị ám ảnh, bị bệnh bất an từ bẩm sinh, như thi sĩ Thoreau từng nói, chúng ta sống trong nỗi tuyệt v�ng sâu kín, chỉ thỉnh thoảng mới cảm nghiệm được bình an. Lòng khát khao luôn khuấy động như ống hút khuấy nước.

Tr�ng tâm các n�n văn h�c, thơ ca, nghệ thuật, triết h�c, tâm lý h�c, tôn giáo lớn, đ�u chú tr�ng đến việc nhận diện và phân tích lòng khát khao này. Vì vậy, nhật ký của Anne Frank, của thánh Têrêxa Hài �ồng Giêsu, của Etty Hillesum ám ảnh chúng ta. Ước muốn tác động ngầm trong chúng ta, khuấy động tâm hồn. Chúng ta thích những câu chuyện nói v� ước muốn – chuyện tình, tình dục, phiêu lưu, ám ảnh nhớ nhà, tham v�ng vô b� bến, mất mát đau thương. Rất nhi�u các nhà tư tưởng thế tục đương đại đã nhóm lên ng�n lửa này, sức mạnh ám ảnh này và đó là tr�ng tâm suy tư của h�.

Ví dụ, Sigmund Freud nói v� ng�n lửa không tr�ng điểm cháy ở tr�ng tâm đ�i sống chúng ta, thúc đẩy chúng ta đi tìm lạc thú mãi hoài không chùn chân m�i gối, không cách nào thoả mãn được. �ối với Freud, ai ai cũng bị nạp quá nhi�u năng lượng hơn mức cần thiết cho cuộc sống này. Carl Jung thì nói đến những năng lực sâu thẳm, không thể thay đổi, mang tính cách truy�n thừa, năng lực này cấu trúc tâm hồn chúng ta, bắt buộc chúng ta chú ý đến nó một cách tuyệt đối. Jung cảnh báo, năng lượng không thân thiện với chúng ta. Khi nào chúng ta quá bất an, xáo trộn đến mức không ngủ được, chúng ta sẽ hiểu được phần nào đi�u ông nói. Doris Lessing nói v� một loại điện thế nào đó trong cơ thể, một ngàn vôn năng lượng dành cho tình yêu, tình dục, hận thù, nghệ thuật, chính trị. Còn James Hillman thì nói v� ng�n lửa màu xanh trong con ngư�i chúng ta, v� việc bị ám ảnh bởi ma quỷ từ bên ngoài, không phải do bản chất hay do giáo dục, nhưng do ma quỷ, những linh hồn không siêu thoát và đầy đòi h�i ở bên ngoài, đó mới thực sự là các yếu tố quyết định đối với hành xử của chúng ta. Cả đàn ông lẫn đàn bà đ�u hay nói đến một loại năng lượng hoang dã nào đó mà chúng ta cần tiếp cận để hiểu đầy đủ hơn. Phái nữ thì nói v� tầm quan tr�ng làm sao đồng hành với chó sói, phái nam thì nói v� cuộc hành trình của những ngư�i đàn ông hoang dã và lửa sôi sùng sục trong dạ. Các guru của phong trào Th�i �ại Mới thì vạch ra quỹ đạo chuyển động của các hành tinh và bảo chúng ta thuận theo những hành tinh phù hợp với mình, nếu không chúng ta sẽ không được bình an.

Dù diễn đạt thế nào đi nữa, rốt cuộc, ai cũng nói v� một chuyện – ng�n lửa không thể nào dập tắt, nỗi bất an, ni�m khao khát, giày vò, đói khát, cô quạnh, nỗi nhớ cồn cào, một sức hoang dã không chế ngự được, căn bệnh bẩm sinh ở tr�ng tâm kiếp nhân sinh, sức mạnh tối hậu đi�u khiển m�i chuyện. �ó là căn bệnh, nỗi bất an phổ quát. Khát khao có mặt ở m�i nơi, không h� có ngoại lệ.

Tuy nhiên khát khao biểu hiện ra thành nhi�u tâm trạng và bộ mặt khác nhau. �ôi khi nó chạm mặt chúng ta dưới hình thức nỗi đau – sự bất mãn, hụt hẫng, đau đớn. Lúc khác, sự chi phối của nó không gây cảm giác đau đớn tí nào, mà là nguồn năng lượng sâu xa, như một cái gì đẹp đẽ, một sức mạnh không cưỡng lại được, quan tr�ng hơn bất cứ cái gì bên trong chúng ta, kéo chúng ta đến với tình yêu, cái đẹp, sáng tạo, và một tương lai vượt kh�i hiện tại hữu hạn của chúng ta. Khát khao có thể biểu hiện như một nỗi đau nhức nhối hay một ni�m hy v�ng ng�t ngào.

��i sống thiêng liêng, v� tối hậu, là v� những gì chúng ta làm để đối xử với lòng khát khao này. Những gì chúng ta làm để đối xử với lòng khát khao, cả những nỗi đau đớn và ni�m hy v�ng mà chúng mang lại, là đ�i sống thiêng liêng của chúng ta. Vì vậy, khi triết gia Platon nói rằng chúng ta đang bị đốt cháy vì linh hồn chúng ta đến từ bên trên và cái bên trên này, thông qua khát khao và hy v�ng, tạo ra ng�n lửa trong lòng chúng ta, nó cố gắng hướng chúng ta quay lại với nó, ông đã vạch những nét lớn cho một cuộc sống thiêng liêng. Thánh Âu-Tinh cũng nói vậy: “Lạy Chúa! Chúa đã tạo dựng con cho Chúa, lòng con chỉ hết khắc khoải lo âu khi nào con được nghỉ an trong Chúa.� Những gì chúng ta làm đối với nỗi lo âu khắc khoải của mình, đó là hướng đi tinh thần của chúng ta. Tuy nhiên, tất cả những đi�u này cần phải được giải thích thêm. 

Nguyễn Kim Long dịch

Phanxicovn

Trích sách: Khát Khao Nên Thánh, �i tìm một Linh đạo Kitô, Ronald Rolheiser 

��i sống thiêng liêng là gì (2-3)

Thế nào là đ�i sống thiêng liêng?

Hiện nay, ít từ ngữ nào bị hiểu lầm nhi�u trong ngôn ngữ tiếng Anh như từ linh đạo, spirituality (linh đạo, đ�i sống thiêng liêng, tu đức h�c, trư�ng phái tu đức). Trước hết, đây là một từ tương đối mới trong tiếng Anh, ít nhất là v� mặt ngữ nghĩa hiện nay. Từ này trong tiếng Pháp thì không như vậy, vì trong tiếng Pháp, từ linh đạo có một lịch sử lâu dài và phong phú hơn. Tuy nhiên, trong tiếng Anh, chỉ trong vòng ba mươi năm qua, từ này đã trở thành một từ phổ biến. Vì vậy, ví dụ có ai đến thư viện tiếng Anh xem các đ� mục sách, h� sẽ thấy, trừ vài trư�ng hợp ngoại lệ, từ linh đạo chỉ xuất hiện ở những sách mới xuất bản trong vòng ba thập kỷ trở lại đây. �ó cũng là những năm khái niệm linh đạo, đ�i sống thiêng liêng trở nên phổ biến, cả v� mặt đạo và đ�i. Bây gi� ở các tiệm sách đạo và đ�i, đ�u có đầy sách nói v� linh hướng, linh đạo, đ�i sống tinh thần, đ�i sống thiêng liêng.

Cách đây một thế hệ, ngoại trừ vài trư�ng hợp ngoại lệ rất nổi bật, chuyện này chưa xảy ra. Hồi đó, thế giới thế tục gần như không quan tâm đến lãnh vực này. �i�u này cũng đúng đối với hầu hết các Giáo hội. Những gì chúng ta bây gi� g�i là linh đạo thì hồi đó cũng đã tồn tại, nhưng có một diện mạo rất khác. Trong các nhà th� Công giáo, nó tồn tại chủ yếu trong các nhóm cầu nguyện có sức thu hút nhất định, các tư tưởng thần h�c của giáo phái Hiện Xuống (Pentecost), hoạt động xã hội của giáo phái Tin Lành, và đ�i sống tận hiến trong Giáo hội Công Giáo La Mã. Trong các nhà sách thế tục, rất ít sách nói v� hướng đi thiêng liêng, linh đạo, đ�i sống thiêng liêng ngoài một phần trong Thánh Kinh, và một số sách viết v� đ�i suy nghĩ tích cực. Vì đây được xem như một lãnh vực khác biệt hẳn so với thần h�c kinh viện khắt khe, nên ở các nhà sách đạo cũng có rất ít sách này, còn ở các nhà sách Công giáo La Mã, thì có sách v� tận hiến và một số sách được xếp vào loại thần h�c khổ tu.

Bây gi� đâu cũng có các sách nói v� linh hướng, hướng đi thiêng liêng, linh đạo, đ�i sống thiêng liêng. Tuy nhiên, dù có sự nở rộ trong lãnh vực này ở phương Tây, đặc biệt trong lãnh vực sách đ�i, vẫn còn một vài hiểu lầm lớn v� khái niệm này, rằng đ�i sống thiêng liêng là cái gì đó kỳ lạ, huy�n bí, không phải cái gì đó từ cuộc sống cơm gạo đ�i thư�ng. Vì vậy, với nhi�u ngư�i, phạm trù thiêng liêng, linh hướng gợi lên hình ảnh của cái gì đó huy�n bí, mầu nhiệm, thánh thiêng, mộ đạo, đạo đức, thế giới khác, Th�i �ại Mới, một cái gì đó phi thư�ng và tùy ngư�i ch�n lựa. Rất hiếm khi đ�i sống thiêng liêng được hiểu như một đi�u gì đó cốt yếu và không thể đánh đổi được ở cốt lõi đ�i sống chúng ta.

�ây là một hiểu lầm trầm tr�ng. ��i sống thiêng liêng không phải là một cái gì phi thư�ng, một lựa ch�n của những ngư�i có khuynh hướng đặc biệt. Không ai trong chúng ta có ch�n lựa nào khác. Ai cũng phải có đ�i sống tinh thần, và thật sự ai cũng có, hoặc một đ�i sống cho đi, hoặc một đ�i sống hủy hoại. Không ai có được cái xa xỉ ch�n lựa ở đây, bởi vì tất cả chúng ta đ�u bị bắn vào đ�i một sức lực điên cuồng nào đó đến từ các vị thần và chúng ta phải làm cái gì đó với nó. Chúng ta không tỉnh dậy thanh bình, tĩnh lặng nhìn thế giới này, được hưởng xa xỉ lựa ch�n làm cái này, không làm cái kia. Chúng ta tỉnh dậy trong tiếng khóc, hừng hực đốt cháy vì ước muốn, vì điên cuồng. Những gì chúng ta làm với cơn điên cuồng này, đó chính là đ�i sống tinh thần của chúng ta.

Do đó, đ�i sống tinh thần không phải là chuyện ung dung ch�n hay nghĩ kỹ để làm vài sinh hoạt thiêng liêng nào đó như đi nhà th�, cầu nguyện, suy niệm, đ�c sách thiêng liêng, hay khởi sự một cuộc đi tìm thiêng liêng rõ ràng nào đó. ��i sống tinh thần còn căn bản hơn thế rất nhi�u. Rất lâu trước khi chúng ta làm bất cứ cái gì có tính tôn giáo rõ ràng, chúng ta phải làm một cái gì đó với ng�n lửa đang hừng hực cháy trong lòng chúng ta. Những gì chúng ta làm với ng�n lửa này, chuyển hóa nó như thế nào, đó là hướng đi thiêng liêng, là đ�i sống tinh thần của chúng ta. Vì thế, tất cả chúng ta đ�u có một đ�i sống tinh thần, một lối sống thiêng liêng dù muốn dù không, dù có đạo hay không. ��i sống thiêng liêng đúng hơn là chuyện mỗi tối mình có thể ngủ được hay không, hơn là chuyện mình có đi nhà th� hay không. �ó là chuyện đang tụ lại hay đang tán ra, ở trong cộng đồng hay cô quạnh, hài hòa với �ất Mẹ hay xa r�i �ất Mẹ. Bất kể chúng ta có để bản thân mình ý thức để theo bất kỳ một tôn giáo nào, chúng ta đ�u hành động theo những cách khiến chúng ta lành mạnh hay bệnh tật, yêu thương hay cay đắng. Những gì định hình hành động của chúng ta là đ�i sống tinh thần, là hướng đi thiêng liêng của chúng ta.

Và những gì định hình hành động chúng ta cơ bản là những gì hình thành ham muốn của chúng ta. Ham muốn làm chúng ta hành động, và qua hành động, nó sẽ làm chúng ta tụ nhi�u hơn hoặc tán nhi�u hơn, từ trong cá tính, tâm trí, thân thể, và nó củng cố hoặc phá hoại mối quan hệ của chúng ta với Thiên Chúa, với tha nhân, và với vũ trụ. Các thói quen và kỷ luật chúng ta dùng để g�t giũa ham muốn tạo nên n�n tảng cho đ�i sống tinh thần, bất kể thói quen và kỷ luật này có một chi�u kích tôn giáo rõ ràng hay không, thậm chí bất kể chúng có được biểu hiện ra một cách có ý thức hay không.

��i sống tinh thần liên quan đến những gì chúng ta làm đối với lòng ham muốn. Nó có gốc rễ ở lửa yêu (eros) trong lòng chúng ta, và là tất thảy những gì v� cách chúng ta rèn giũa và ghép kỷ luật đối với lửa yêu này. Thánh Gioan Thánh Giá, nhà đại thần bí Tây Ban Nha, bắt đầu thiên khảo luận nổi tiếng của ngài v� hành trình của linh hồn với những l�i sau: “Một đêm tối kia, bị đốt cháy bằng những khát khao cấp bách của tình yêu.� �ối với ngài, đó là khao khát cấp bách, lửa yêu mãnh liệt, đó là điểm khởi đầu của đ�i sống tinh thần, và trong quan điểm của ngài, đ�i sống tinh thần, hướng đi thiêng liêng cơ bản được định nghĩa là cách chúng ta đối xử với lửa yêu này.

Như vậy, để đưa ra một ví dụ nổi bật v� thế nào là hướng đi thiêng liêng, cách ngư�i đó xử lý với lửa yêu, chúng ta so sánh cuộc sống của ba phụ nữ nổi tiếng: Mẹ Têrêxa, ca sĩ Janis Joplin, và công nương Diana.

Bắt đầu với Mẹ Têrêxa. Tôi nghĩ rằng ít có ai trong chúng ta xem Mẹ Têrêxa là một phụ nữ đầy tình ái. Chúng ta nghĩ v� Mẹ như một phụ nữ có đ�i sống thiêng liêng. Vậy mà Mẹ là một phụ nữ tràn đầy tình ái, dù không nhất thiết hiểu từ đó theo nghĩa hẹp mang sắc thái lý luận của Freud. Mẹ là phụ nữ tràn đầy tình ái vì mẹ là nguồn phát năng lượng mãnh liệt. Nhìn mẹ tưởng mẹ yếu đuối, hi�n lành, nhưng thử h�i bất kỳ ai từng chặn bước đư�ng đi của mẹ thì xem h� sẽ thấy đúng hay sai. Mẹ là xe ủi đất, một phụ nữ thôi thúc bởi tình ái tràn đầy. Tuy nhiên, Mẹ là một phụ nữ rất kỷ luật, một lòng một dạ tận tụy với Thiên Chúa và ngư�i nghèo. Ai cũng cho Mẹ là thánh. Tại sao vậy?

Một vị thánh là ngư�i có thể, nói một cách chính xác là, chuyển hóa lửa yêu mãnh liệt một cách sáng tạo, theo cách dâng hiến cuộc đ�i mình cho tha nhân. Triết gia Soren Kierkegaard đã có lần định nghĩa thánh là ngư�i có khả năng chỉ quyết chí một chuyện. Không ai phủ nhận, Mẹ Têrêxa chỉ quyết chí duy nhất một chuyện – Thiên Chúa và ngư�i nghèo. Mẹ có năng lượng rất mạnh, một năng lực được ghép vào kỷ luật. Tình yêu cháy b�ng của Mẹ dồn hết cho Thiên Chúa và ngư�i nghèo. Tận hiến tr�n vẹn cho Chúa và ngư�i nghèo – là dấu ấn của mẹ, là hướng đi thiêng liêng, linh đạo, đ�i sống tinh thần của Mẹ. �i�u đó làm nên con ngư�i của Mẹ.

Bây gi� chúng ta xem đến trư�ng hợp cô ca sĩ Janis Joplin, ngôi sao nhạc rock chết ở tuổi hai mươi bảy vì uống thuốc quá li�u, ít ngư�i cho rằng cô là ngư�i có hướng đi thiêng liêng. Vậy mà cô có. Có ngư�i nghĩ cô là hình ảnh đối ngược với Mẹ Têrêxa, tràn đầy tình ái, không có đ�i sống tinh thần. Tuy nhiên, Janis Joplin không quá khác Mẹ Têrêxa, ít nhất là v� cá tính và khi cô không trang điểm. Cô cũng là một phụ nữ đặc biệt, ngư�i có lửa yêu rực cháy, một ngư�i yêu tuyệt v�i, ngư�i với nguồn năng lực hiếm có. Nhưng ngược với Mẹ Têrêxa, cô không quyết chí làm một chuyện duy nhất. Cô ước mong và quyết chí làm nhi�u chuyện. Năng lượng dồi dào của cô tràn tứ phía, cuối cùng thành quá độ, mệt m�i quá sức, cô chết yểu. Nhưng những hoạt động đó – một hiến dâng hết thảy cho sáng tạo, biểu diễn, rượu mạnh, tình dục, c�ng với việc b� bê không nghỉ ngơi bình thư�ng – đó là lối sống tinh thần của cô. �ó là dấu ấn của cô. �ó là cách cô hướng lửa yêu của cô. Trư�ng hợp của cô, cũng là trư�ng hợp của các nghệ sĩ có tài năng, kết cục, ít nhất ở trần gian này, không phải là một sự kết tụ lành mạnh mà là tiêu tán. �ến một lúc, đơn giản cô đã đánh mất những thứ mà thông thư�ng gắn kết một con ngư�i bằng da bằng thịt lại với nhau, cô bị vỡ tung dưới quá nhi�u áp lực.

Nhìn vào đ�i sống của Joplin, và cuộc sống riêng của mỗi ngư�i chúng ta, có một suy ngẫm thú vị v� định nghĩa thánh của Kierkegaard, thánh là ngư�i chỉ quyết chí một chuyện. Hầu hết chúng ta đ�u khá giống Mẹ Têrêxa ở điểm chúng ta đ�u quyết chí với Thiên Chúa và với ngư�i nghèo. Chúng ta quyết chí vì Thiên Chúa và ngư�i nghèo. Vấn đ� là ở chỗ là chúng ta còn quyết chí các thứ khác nữa. Vậy là, chúng ta vừa muốn là thánh, vừa muốn trải nghiệm m�i cảm giác của ngư�i tội lỗi; vừa muốn ngây thơ trinh khiết, vừa muốn nếm tất cả hương vị cuộc sống; vừa muốn phục vụ ngư�i nghèo và sống giản dị, vừa muốn có tất cả tiện nghi của ngư�i giàu, vừa muốn có chi�u sâu nội tâm trong cô tịch, vừa không muốn từ b� chuyện gì; vừa muốn cầu nguyện, vừa muốn xem truy�n hình, đ�c sách báo, nói chuyện với bạn bè, ra ngoài chơi. Vì thế, chẳng ngạc nhiên khi cuộc sống bình thư�ng trở thành một cuộc gắng gỗ trư�ng kỳ và chúng ta thư�ng mệt m�i, bị kéo căng quá độ một cách bệnh hoạn.

Có câu châm ngôn triết h�c th�i Trung cổ: Mỗi lựa ch�n là một từ b�. �úng vậy. Mỗi lựa ch�n là một ngàn từ b�. Ch�n một chuyện là quay lưng với nhi�u chuyện khác. Kết hôn với một ngư�i là không kết hôn với tất cả các ngư�i khác, có con là b� nhi�u chuyện khác, cầu nguyện là b� xem truy�n hình, b� đi chơi với bạn bè. �i�u này khiến việc lựa ch�n thành khó khăn. Chẳng ngạc nhiên gì khi chúng ta phải gắng gỗ rất nhi�u để giữ vững các cam kết. Không phải chúng ta không muốn những đi�u đó, nhưng chỉ vì chúng ta biết rằng, nếu ch�n chúng thì buộc phải b� quá nhi�u những thứ khác. Không phải dễ dàng mà thành thánh, có kỷ luật như Mẹ Têrêxa, chỉ ước mong và quyết chí một chuyện. Nguy hiểm là ở chỗ rốt cục, chúng ta giống tình cảnh Janis Joplin, có tâm tốt, đầy năng lượng, bị thôi thúc để thụ hưởng m�i thứ trên đ�i, nhưng có nguy cơ sụm và chết vì thiếu nghỉ ngơi.

Janis Joplin có lẽ là một ví dụ hơi quá. �a số chúng ta không chết ở tuổi 27 vì thiếu nghỉ ngơi. Tôi cho rằng, hầu hết chúng ta có phần nào giống công nương Diana – một nửa của Mẹ Têresa, một nửa của Janis Joplin.

Công nương Diana đáng được suy ngẫm ở đây, không phải chỉ vì cái chết của cô làm cho cả thế giới đột nhiên ngưng lại, mà cho tới nay rất ít ngư�i nào được như vậy, mà vì đi�u thú vị là khi quan sát cô, không giống trư�ng hợp Mẹ Têrêxa hay Janis Joplin, ngư�i ta thấy ngay cô có hai yếu tố lửa yêu và lối sống thiêng liêng. Công nương Diana được xem như ngư�i có cả hai: đầy tình ái và có đ�i sống tinh thần. �ó là đi�u hiếm có, xét theo cách hiểu phổ biến v� đ�i sống thiêng liêng. Thư�ng thư�ng chúng ta thấy ngư�i này có khía cạnh này, ngư�i khác có khía cạnh kia, nhưng ít thấy ai có cả hai khía cạnh đó. Hơn nữa, cô xứng đáng danh hiệu này vì cô thật sự cho thấy khá rõ cả hai chi�u kích này.

Yếu tố tràn đầy tình ái nơi cô là rõ ràng, dù không phải lúc nào cũng theo cách thoạt đầu khi nghĩ đến danh từ này. Nhìn b� ngoài thì rất dễ: Cô là phụ nữ được chụp hình nhi�u nhất thế giới, được ngưỡng mộ vì ngoại hình, sắm áo quần hàng triệu đô-la và rõ ràng không phải là một nữ tu độc thân. Cô yêu đương, nghỉ hè với các tay chơi trên du thuy�n sang tr�ng ở �ịa Trung Hải, ăn uống ở những tiệm ăn đắt nhất ở Luân-đôn, Paris và Nữu Ước, có lối sống khó mà giống lối sống các thánh ngày xưa. Nhưng đó là b� ngoài, không nhất thiết phải là ngư�i có lửa yêu mãnh liệt mới làm như vậy. Rất nhi�u ngư�i làm những chuyện này nhưng h� tầm thư�ng. Quan tr�ng chính là năng lượng của cô. Ở đây cô là một Mẹ Têrêxa và Janis Joplin, rõ ràng cô có ng�n lửa lớn, có sự điên cuồng mà ngư�i Hy Lạp nói tới. Một phần đi�u này không nắm bắt được, nhưng một phần là cái có thể thấy được trong mỗi cử động, mỗi quyết định, mỗi đư�ng nét trên khuôn mặt cô. Không phải ngẫu nhiên, cũng không đơn thuần vì sắc đẹp hay các việc thiện của cô, mà cô có sức thu hút mạnh mẽ như vậy. Năng lượng của cô còn hơn cả sắc đẹp hay các việc thiện của cô, đó mới làm cho cô ngoại hạng.

Phần đ�i sống tinh thần của cô cũng rõ ràng, rất lâu trước khi cô là bạn của Mẹ Têrêxa và nghiêm túc làm việc thiện, đ�i sống thiêng liêng của cô cũng khá rõ ràng. Chính ngư�i anh trai của cô đã nói v� khía cạnh này khi ca ngợi cô, các việc thiện của cô, đúng vậy, nhưng quan tr�ng hơn, đó là cái gì khác ở nội tâm cô, là chi�u sâu, là khát v�ng đạo đức không bao gi� cho phép cô bằng lòng mình là ngư�i chu du khắp thế giới, một ngư�i có thói quen nép mình, khao khát làm vui lòng ngư�i khác, một ngư�i sống theo kỷ luật, dù thư�ng là bị bắt buộc, một ngư�i mà, nhưng như Kierkegaard nói, ước mong và quyết chí v� Chúa và ngư�i nghèo, dù không hoàn toàn, dù cô vẫn khát khao những chuyện khác nữa.

Linh hướng là v� cách chúng ta hướng đư�ng đi cho lửa yêu. Trong những gắng g�i của công nương Diana để hướng lửa yêu, chúng ta thấy đôi đi�u mà đa số chúng ta đ�u có, một phức tạp khủng khiếp, một đấu tranh đau đớn để lựa ch�n và cam kết, một kết hợp đầy tính ngư�i giữa tội lỗi và đức hạnh. ��i sống thiêng liêng là những gì chúng ta làm trong tinh thần đó. Vì vậy, với công nương Diana, lối sống thiêng liêng của cô vừa là cam kết cho ngư�i nghèo vừa là các kỳ nghỉ hè ở �ịa Trung Hải… cùng với tất cả đau khổ và vấn đ� ở giữa hai đi�u đó. Như chúng ta thấy, linh đạo của cô là con đư�ng pha trộn. Cô không đi tr�n con đư�ng của Mẹ Têrêxa, cũng không đi tr�n con đư�ng của Janis Joplin. Cô ch�n một vài chuyện để kết tụ cho tâm hồn và thể xác nhưng cô cũng ch�n những chuyện làm tan rã tâm hồn và thể xác. Và đó là lối sống tinh thần. �ó là v� tụ và tán, v� việc ch�n lựa mà công nương Diana phải làm và sống với những gì mà quyết định đó đưa đến.

Như thế chúng ta có thể định nghĩa đ�i sống thiêng liêng theo cách này: ��i sống thiêng liêng là những gì chúng ta ứng xử với ng�n lửa trong lòng chúng ta, v� cách thức chúng ta hướng đư�ng đi cho nó. Và cách chúng ta hướng nó, các kỷ luật và thói quen chúng ta ch�n để sống theo, hoặc sẽ đưa đến kết tụ nhi�u hơn, hoặc phân tán hơn trong cơ thể, tâm trí, linh hồn, đưa đến tụ nhi�u hơn hay tán hơn trong tương quan của chúng ta với Thiên Chúa, với tha nhân, với vũ trụ. Chúng ta thấy đi�u này thể hiện qua cách sống của Mẹ Têrêxa, một cách khác nơi Janis Joplin, và một cách khác nữa nơi công nương Diana.

Từ tất cả những chuyện này, chúng ta có thể thấy đ�i sống thiêng liêng là những gì chúng ta làm với tinh thần, với linh hồn chúng ta. Từ tất cả những chuyện này, chúng ta cũng thấy một tinh thần lành mạnh, một linh hồn lành mạnh phải làm công việc kép: thứ nhất, phải cho chúng ta năng lượng và ng�n lửa, để chúng ta không mất sức sống, và tất cả ý nghĩa của cái đẹp và ni�m vui sống. Như thế, ngược lại với ngư�i có đ�i sống thiêng liêng không phải là ngư�i không tin Chúa và sống như ngư�i ngoại đạo. �ối nghịch của đ�i sống thiêng liêng là lối sống không có năng lượng, mất tất cả ni�m say mê cuộc sống, nằm ư�n trên ghế, xem đá banh, xem phim hài trên tivi, nốc bia như tiêm dịch truy�n! Chức năng khác của đ�i sống thiêng liêng – việc thứ hai – và một chức năng rất cốt yếu – gắn bản thân mình lại với nhau, là tụ lại, là không tán ra và chết. Theo khía cạnh này, ngược lại với ngư�i có đ�i sống thiêng liêng là ngư�i đánh mất bản sắc, đánh mất mình, nghĩa là, ngư�i mà vào một th�i điểm nào đó không còn biết h� là ai. Một linh hồn lành mạnh giúp chúng ta vừa có năng lượng vừa gắn kết với nhau.

Tuy nhiên, để hiểu đi�u này sâu sắc hơn, chúng ta cần phải nhìn kỹ linh hồn hơn, vừa ở khía cạnh ng�n lửa, vừa ở khía cạnh chất keo gắn kết bản thân ta lại.

Nguyễn Kim Long dịch

Phanxicovn