Tình ngư�i sau cơn mê

Tôi thư�ng lặng lẽ ngồi ngẫm nghĩ rằng: phải chăng những khái niệm “tiêu cực� vốn tự bản chất không tồn tại mà do con ngư�i hoặc tạo ra, hoặc để cho chính mình rơi vào trạng thái thiếu thốn sự “tích cực�. Cũng giống như bóng tối là gì nếu không phải là sự thiếu vắng ánh sáng; mê muội có phải là sự thiếu vắng suy xét lý trí; và có lẽ một xã hội loài ngư�i suy nhược hẳn là một xã hội thiếu vắng “tình ngư�i�.

Khi đ�c bức thư của Thầy Domenico Squillace, Hiệu Trưởng trư�ng trung h�c Volta ở Milan – � gởi cho h�c sinh của mình trước sự bùng nổ dịch COVID-19 khiến cho nhà trư�ng buộc phải ngưng việc giảng dạy, tôi đã ngẫm nghĩ rất nhi�u vì những dòng sau đây:

“Bản năng tàn nhẫn của con ngư�i là khi cảm thấy bị đe d�a bởi một kẻ thù vô hình, ta sẽ nhìn thấy chúng ở khắp nơi, và đi�u này sẽ khiến chúng ta xem nhau như những kẻ xâm lăng.�

Chúng ta xem nhau như những kẻ xâm lăng ư? �úng vậy, xã hội của con ngư�i có lẽ là một cuộc chiến bởi vì nó biểu lộ những sự thiếu vắng ni�m tin, hi v�ng và tình yêu. Âm mưu chính trị, đóng cửa biên giới, đầu cơ tích trữ…là những cụm từ mà ngư�i ta dùng trong các cuộc đối thoại, ngư�i ta dùng chúng để miêu tả v� cảm nhận và thực tại đang xảy ra xung quanh thế giới. Con ngư�i đã tạo ra xung đột bởi vì sự phân chia quả đất, phân chia theo ngôn ngữ, theo văn hóa, theo địa lý một cách thiển cận mà vốn chúng có thuộc v� h� đâu mà phân chia. Sẽ mất bao lâu nữa để con ngư�i h�c cách sống “ngư�i� hơn với ni�m tin tưởng và hợp tác cùng nhau? Phải chăng vì đã “tiến hóa� qua nhi�u thế kỷ của thương đau, sầu khổ, sợ hãi, xung đột và chiến tranh nên con ngư�i không thể sống cùng nhau trong một xã hội vắng bóng những “đi�u kiện sống quen thuộc� ấy?

�ứng trong khoảng không gian giữa đi�u chúng ta thấy trên thế giới và những đi�u chúng ta mong muốn, ta thấy được đi�u gì? Nhìn thẳng vào sự từ chối, những đổ vỡ, chiến tranh, dịch bệnh, đói kém và gi� đây nhìn vào sự thoi thóp của từng hơi thở k� bên, ta đã và sẽ thấy gì? �ó hẳn là một khoảng không gian khó khăn để đứng bên trong và hướng tầm mắt vào những thứ có vẻ “kì quặc� như thế xét trong sự hiện hữu của con ngư�i.

Thế nhưng có vẻ cuộc sống không được đo lư�ng bằng hơi thở của chúng ta mà bằng những khoảnh khắc làm cho chúng ta nín thở vì ngạc nhiên. Nhiếp ảnh gia Joel Meyerowitz, ngư�i đã chụp những tấm ảnh phong cảnh đẹp nhất được m�i ngư�i bình ch�n đã thốt lên rằng: “Tôi chưa bao gi� thấy vẻ đẹp thực sự của tòa nhà thương mại thế giới cho đến khi tôi chứng kiến nó sụp đổ�. �i�u làm cho Joel Meyerowitz thấy được vẻ đẹp của trung tâm thương mại khi nó sụp đổ không phải là sự vỡ vụn, hoảng loạn, chết chóc, cũng chẳng phải vì một sự thương tiếc v� vẻ đẹp b� ngoài nào đó nơi tòa nhà mà ở chính cái sự cảm thông, một sự tiếc nuối v� chính cái sự hiện hữu của tòa nhà, của ni�m tin và vẻ đẹp ẩn tàng nơi sự hiện diện của nó xét như là một biểu tượng của nước Mỹ. Tòa nhà hiện hữu và nó liên kết với ông qua sự tồn tại của nó. Liệu con ngư�i có thấy được tầm quan tr�ng của sự hiện hữu và sự liên kết mà h� đã-đang-sẽ có nếu h� tiếp tục sống với nhau? Thế giới ngày nay có một n�n y h�c hiện đại, công nghệ phát triển bậc nhất, nhưng liệu những tiến bộ khoa h�c đó có thể bảo tồn thứ tài sản quý giá của con ngư�i mà có vẻ đang vuột mất kh�i tầm với của h� – tình ngư�i.

Tại sao con ngư�i ta cứ phải buồn bã khi nhìn v� cơn đại dịch Covid-19, cứ nhìn v� sự mất mát, nhìn v� những đau thương, nhìn v� những chỉ số kinh tế đang tụt giảm và rồi bị nhấn chìm vào những hoài v�ng xa xăm v� một cái quá khứ huy hoàng nào đó. Và tại sao ta không nhìn tất cả như một sự mở ra cho những chân tr�i mới. Nhìn ngắm tất cả chúng như một biểu tượng của sự thiếu vắng tình ngư�i và một hồi chuông báo tử cho những ganh ghét, đố kị, nghi ng� trong xã hội “tiến bộ� của loài ngư�i.

Riêng với tôi, khoảng th�i gian vừa qua thật quý giá biết bao, vì chẳng phải ai trong những năm tháng ngắn ngủi của đ�i ngư�i cũng được chứng kiến những thay đổi mạnh mẽ một cách phổ quát của toàn thể nhân loại, đâu phải ai cũng biết được cảm giác khi thực hiện những cái “bình thư�ng mới� nh� nh� ví dụ như việc đeo khẩu trang hay sự lên ngôi của nước rửa tay trong cuộc sống mà ta dần xem chúng như “một phần tất yếu� của mình. Và chắc cũng hiếm khi ngư�i ta đối diện với những buồn tẻ, những bất tiện của lệnh “lockdown� và với những nỗi cô đơn trong một khoảng th�i gian dài để tự một mình ngồi ở nhà phóng tầm mắt ngắm nhìn thế giới bên ngoài trong sự nuối tiếc sâu thẳm. �úng vậy, thật quý giá!

Sau tất cả những đi�u ấy, khi ngày hôm nay ta bắt đầu xuống phố, khi ta nhìn ngắm những con đư�ng, những dãy nhà, và vẻ lộng lẫy của bình minh đang phai tàn nhanh. Rồi ta bắt đầu bổn phận hàng ngày, bị trói chặt trong thói quen của công việc, những tranh giành giữa con ngư�i và con ngư�i, những mâu thuẫn của những h�c thuyết, những chuẩn bị cho “một cuộc chiến tranh mới�, sự đau khổ bên trong của riêng ta và sự đau khổ vĩnh viễn của kiếp ngư�i. Ta có thấy đâu đó phảng phất một ni�m tin vào sự hiện hữu của tình ngư�i giữa thế giới để sống cái tính ngư�i vốn làm cho chúng ta nên ngư�i hơn?

 

J.Bosco Nhật Tài S.J.

dongten