Từ xuống tinh thần đến yêu đ�i

Lớn lên, sống mà không bị xuống tinh thần một lúc nào đó thì không phải dễ. Xuống tinh thần là bệnh của một ngư�i bình thư�ng.

Nhưng những gì tác hại đến đa số chúng ta không phải là một bệnh lý thật, bệnh cần bác sĩ chữa trị, nhưng là một loại không vui kinh niên. Chúng ta không còn ham thích gì trong cuộc sống.

Khi chúng ta không ở trong tình trạng tốt nhất, những lần như thế, tinh thần chúng ta gần như lúc nào cũng bức rức, hụt hẫng, ghen tương, giận dữ, nh� nhen, chua cay và một cảm nhận cuộc đ�i không công bình. Có nhi�u ngày chúng ta còn không muốn sống.

Tuy nhiên, dù trong những ngày tốt nhất, chúng ta vẫn thư�ng hay thấy cuộc sống như có cảm giác nặng n�, bị áp lực, buồn bã, làm vì nghĩa vụ, không còn ham thích. Có bao nhiêu lần trong ngày, chúng ta bỗng cảm thấy lòng tràn ni�m vui trong cơ thể, trong cuộc sống chung quanh, trong tình bằng hữu, trong đức tin, trong ni�m vui sống và bộc phát kêu lên: “Lạy Chúa, sống thật là vui!� Giây phút đó, chúng ta không bị suy thoái tinh thần.

Và chúng ta tiếp tục sống nhi�u năm như vậy, làm việc cực khổ, chân thành, đi nhà th�, làm tròn bổn phận mà không bao gi� bừng lên ni�m vui. Chỉ cần nhìn trẻ con là hiểu ni�m vui này, nhất là các em bé còn nh�, chỉ cần nhìn đứa bé vui thích sau khi ăn no hay khi chúng chơi ở vư�n trẻ là nghe được ni�m ham thích tự nhiên và nghe l�i ai đó nói khi thấy cảnh này: “�úng là thích sống!�

Làm sao chúng ta tìm lại được lòng ham thích này?

Là ngư�i lớn, thư�ng thư�ng chúng ta khổ công để tạo ni�m vui, tạo thích thú, tạo ham thích trong cuộc sống. Chúng ta cố gắng kích lên để vui, để ham thích, đi vào  buổi h�p với thái độ: “Dù phải trả giá gì đi nữa, tôi phải vui ở đây!� Nhưng những gì chúng ta làm thì rất hiếm khi vui. Vì vậy, sau buổi h�p mặt, chúng ta thư�ng v� nhà với cảm giác trống rỗng hơn trước khi đi. Rất nhi�u toan tính để yêu đ�i, để tạo ni�m vui chỉ là những toan tính để giữ tình trạng suy thoái ở đư�ng cùng. �ối với đa số ngư�i lớn, quá độ là một phẩm vật thay thế cho ham thích.

Nhưng ở đây có một bí mật: dù cố gắng đến mấy đi nữa để có được ni�m vui và ham thích, chúng ta cũng sẽ không thể nào tìm thấy được. Chúng phải tìm thấy chúng ta, chộp lấy chúng ta bằng ngạc nhiên, bằng cái gì đó ti�m ẩn. Bất cứ n�n tâm lý hay thiêng liêng đúng danh hiệu nào cũng đ�u nói cho chúng ta biết ni�m vui và ham thích luôn luôn là sản phẩm phụ của một cái gì đó. �ó là cái gì?

Nó là sản phẩm phụ của hành động giống hành động của Chúa, nghe có vẻ kỳ lạ. Nói một cách khác, khi chúng ta hành động giống như Chúa, chúng ta có được cảm giác giống như Chúa; và khi chúng ta hành động nh� nhen, chúng ta cảm thấy mình nh� nhen! Khi chúng ta làm với quả tim rộng mở; chúng ta cảm thấy mình rộng tâm; khi chúng ta hành động với tấm lòng chật hẹp, chúng ta cảm thấy mình chật hẹp.

Mỗi lần, trong phương tiện nh� nhoi của mình, chúng ta bắt chước tính vị tha và nhân từ của Chúa thì chúng ta sẽ bắt đầu cảm thấy như Chúa. Nhưng làm sao chúng ta có thể làm được?

Chúng ta làm giống như Chúa khi chúng ta quên mình mà không cảm thấy chua xót, khi cho mà không đếm, khi cho cái mình cần để sinh sống chứ không cho của cải dư thừa và khi cho cuộc sống chúng ta cho ngư�i khác, đặc biệt là cho ngư�i trẻ để h� sống.

Có một hình ảnh tuyệt v�i trong vở nhạc kịch nổi tiếng Những Ngư�i Khốn Khổ của Victor Hugo, khi nhân vật Jean Val Jean lúc đã lớn tuổi, ông đến chúc lành cho Marius ở phòng tuyến. Chàng thanh niên này thật ra là một đe d�a cho ông vì anh sẽ lấy con gái nuôi của ông và đem cô đi. Nhưng ông, một gương mẫu của ngư�i gia trưởng, ông đến chúc lành cho Marius. Khi đến phòng tuyến, ông thấy Marius đang ngủ, ông thấy anh là con ngư�i lý tưởng và ngây thơ, có thể đưa anh đến chỗ chết. Vì thế, ông vừa chúc phúc cho Marius vừa cầu nguyện với Chúa: “Lạy Chúa ở trên cao, xin Chúa nghe l�i con… Xin Chúa nhìn chàng thanh niên này, anh còn trẻ, anh sợ… Xin Chúa lấy mạng sống của con, xin Chúa để anh sống! �ể con chết, để anh sống!�

�ó là hành động giống như hành động của Chúa. Hy sinh mạng sống mình cho ngư�i khác, đặc biệt với một giá quá đắt, đặc biệt hơn nữa khi ngư�i khác không biết việc mình làm và cũng không biết để trả ơn.

Và dĩ nhiên không dễ để làm. Thật đau đớn, như thi sĩ T.S. Eliot có lần nói, không có cái gì mà không phải trả giá đắt. Nhưng tôi chắc chắn, sau khi Jean Val Jean chúc lành cho Marius, ông không xuống tinh thần. Bạn có thể tin chắc, sau khi làm như vậy, Jean Val Jean sẽ có cảm giác đã làm một đi�u đẹp, quý giá, tuyệt v�i trong cuộc sống và ông sẽ bộc lên nói: “�úng là thích sống!�

Không khí chúng ta thở ra trong vũ trụ là không khí chúng ta hít vào. �ó là luật luân hồi. Khi hành động giống Chúa, chúng ta sẽ có cảm nhận giống Chúa. Và Chúa thì không bao gi� xuống tinh thần.

Ronald Rolheiser, 2005-08-14

J.B. Thái Hòa dịch

Phanxicovn