21/9 TH�NH PHAN-XI-CÔ PHAN VÀ TÔ-MA THIỆN Linh Mục và Chủng Sinh Tử �ạo

* Gương Thánh nhân

Danh v�ng, chức quy�n, của cải thế gian không lôi cuốn được các vị anh hùng Tử đạo. Các ngài khinh thư�ng các thứ đó, vì biết rõ chúng phù vân, nay còn mai mất, không vững b�n tồn tại. Các ngài hy sinh từ b� chúng, ch�n lấy gia sản vững b�n, chức quy�n vĩnh cửu trên tr�i, như thánh Phan-xi-cô Phan và Tô-ma Thiện đây.

Lúc chủng sinh Tô-ma Thiện bị bắt dẫn đến trÆ°á»›c mặt quan, thấy anh trẻ đẹp, vẻ mặt thông minh giá»�i giắn thì Ä‘em lòng thÆ°Æ¡ng, khuyên anh bá»� đạo, ông sẽ gả con gái cho, và xin vua ban chức tÆ°á»›c của cải. NhÆ°ng vị anh hùng đức tin trẻ tuổi đã khẳng khái nói: “Tôi chỉ mong được chức tÆ°á»›c gia tài trên trá»�i, chá»› không màng chi danh vá»�ng của cải dÆ°á»›i đất.” Và khi vua Minh Mạng gá»�i cha Phan vào triá»�u đình giúp việc, ngài thấy cha tận tình phục vụ thì muốn ban chức tÆ°á»›c bổng lá»™c cho cha, nhÆ°ng cha nhất quyết từ chối và nói:” Xin Ä‘a tạ đức vua có lòng thÆ°Æ¡ng tôi. NhÆ°ng tôi xin nhÆ°á»�ng lại cho ngÆ°á»�i khác, vì tôi phục vụ vua chỉ vì bổng lá»™c trên trá»�i.”

Phan-xi-cô Rắc-ca (Jaccard) sinh năm 1799, tại mi�n Sa-vu (Savou) nước Pháp. Lúc nh� cậu rất ham chơi nên thư�ng b� h�c. Nhưng nh� nghe l�i cha mẹ bà con khuyên bảo, nhất là vì ước muốn làm Linh mục, cậu đã cố gắng siêng năng h�c hành, gia nhập chủng viện. Năm 20 tuổi, cậu được lên �ại chủng viện, và hai năm sau thầy Phan-xi-cô xin vào Hội Thừa Sai Pa-ri, để chuẩn bị đi giảng đạo ở mi�n xa. Ngày 15 tháng 3 năm 1823, thầy thụ phong Linh mục và lìa b� quê hương lên đư�ng phụng sự Chúa. Nhưng vì đư�ng sá khó khăn, mãi đến đầu năm 1826, cha mới đến Việt Nam, được �ức Cha cho ở tại chủng viện An Ninh (Quảng Trị) để h�c tiếng Việt. Trong th�i gian ở đây cha lấy tên là Phan, và được ch�n làm giám đốc chủng viện đó luôn.

Năm 1827, vua Minh Mạng ra lệnh tập trung tất cả các vị thừa sai v� Huế, viện cớ để làm thông ngôn và dịch sách cho tri�u đình, kỳ thực là cố ý quản thúc và ngăn cản không cho giảng đạo. Cha Phan đang làm giám đốc chủng viện An Ninh ở Quảng Trị cũng được lệnh d�i v� Huế. Hằng ngày cha ở trong cung điện, dịch các tài liệu thư từ tiếng Pháp ra tiếng Việt, giảng dạy lịch sử Âu Mỹ cho những ngư�i vua gởi tới. Việc gì vua giao phó, cha cũng hoàn thành tốt đẹp, nên vua định khen thưởng cha. Nhưng cha từ chối vì không màng gì đến chức tước bổng lộc thế gian. Cha chỉ xin vua cho r�i kh�i hoàng cung, đến ở h� đạo Dương Sơn gần đó để phục vụ vua, thực sự ý cha muốn xin v� đó là để làm việc tông đồ, phụng sự Chúa theo chí hướng của mình.

�ược vua chấp thuận, cha d�n v� ở Dương Sơn, hằng ngày lo chăm sóc phần hồn, giúp đỡ phần xác cho các tín hữu. Chẳng may lúc đó dân làng Cổ Lão tranh giành đất đai với bổn đạo Dương Sơn, tố cáo những ngư�i nầy theo đạo. Thế là 73 ngư�i có đạo bị bắt, cha Phan bị kết án tử hình. Nhưng vua Minh Mạng khoan hồng, thay vì giết cha thì bắt giam trong cung điện để giúp việc tri�u đình.

Giữa lúc đó ở mi�n Nam có ông Lê Văn Khôi nổi lên chống đối tri�u đình, vua sợ ngư�i có đạo theo phe ông, nên ra sắc chỉ bắt đạo gay gắt. Nhi�u Linh mục bị bắt, chủng viện An Ninh bị triệt hạ. Nhưng cha Kim là giám đốc chủng viện trốn thoát, vua nổi cơn thịnh nộ truy�n bắt cha Phan thay thế, và tống ngục ngày 07 tháng 03 năm 1838 cùng với chủng sinh Tô-ma Thiện.

Tô-ma Thiện sinh năm 1820, trong một gia đình đạo đức ở làng Trung Quán, tỉnh Quảng Bình. Ngay từ nh�, cậu đã ước muốn làm Linh mục, nên xin đến ở với cha Chính tại h� Kẻ Sen để h�c hành và tập luyện nhân đức. Năm 18 tuổi, cậu được gởi vào chủng viện ở Di Loan do cha Kim làm giám đốc. Nhưng ngày cậu đến Di Loan thì chủng viện đã bị phá hủy, cha Kim đã ẩn trốn, cậu bị bắt giải v� Quảng Trị, nhốt chung với cha Phan.

Quan thấy cậu trẻ tuổi, vẻ mặt khôi ngô tuấn tú, tương lai còn nhi�u triển v�ng thì đem lòng thương, khuyên bảo b� đạo, hứa sẽ gả con gái và xin vua ban cho chức tước bổng lộc. Cậu nhất quyết không chối Chúa b� đạo, và từ b� tất cả m�i thứ vinh hoa phú quí đó. Cậu chỉ mong được hưởng phúc lộc b�n vững trên tr�i. Thấy cậu khinh thư�ng lòng ưu ái của mình, quan tức giận, cho đánh đòn nhừ tử rồi tống vào ngục.

Trong suốt th�i gian hơn 06 tháng bị giam trong ngục, chủng sinh Tô-ma Thiện và cha Phan-xi-cô Phan phải mang xi�ng xích, nhịn đói nhịn khát khổ sở, và nhi�u lần bị đem ra tra tấn đánh đập, buộc bước qua Thánh giá chối đạo. Nhưng hai cha con vẫn can đảm trung thành giữ vững đức tin, cương quyết sẵn sàng chịu khổ chịu chết vì Chúa. Hằng ngày hai cha con cùng nhau cầu nguyện, kêu xin Chúa ban ơn thêm sức cho được b�n đỗ theo Chúa đến cùng.

�ứng trước lòng tin bất khuất của hai chứng nhân anh dũng, quan không còn biết làm cách nào khác hơn là kết án xử trảm. Nhưng khi gởi v� kinh, vua Minh Mạng đã đổi lại án xử giảo. Ngày 21 tháng 09 năm 1838, quân lính dẫn hai chiến sĩ đức tin ra pháp trư�ng tròng dây vào cổ, kéo hai đầu dây thật mạnh cho đến chết.

Ngày 27 tháng 05 năm 1900, �ức Thánh Cha Lê-ô 13 tôn phong các ngài lên bậc Chân Phước, và �ức Giáo Hoàng Gioan-Phaolô 2 suy tôn lên Hiển Thánh, ngày 19 tháng 06 năm 1988.

* Quyết tâm

Noi gương thánh Phan-xi-cô Phan và Tô-ma Thiện tử đạo, sẵn lòng từ b� m�i vinh hoa phú quí danh v�ng tạm bợ ở đ�i nầy, và vui lòng hy sinh chịu khó vì Chúa, để được hưởng hạnh phúc vinh hiển bất diệt trên tr�i.

* L�i nguyện

Lạy Cha, Cha đã ban cho Giáo hội Việt Nam nhi�u chứng nhân anh dũng, biết hiến dâng mạng sống, để hạt giống đức tin trổ sinh hoa trái dồi dào trên quê hương đất nước chúng con. Xin nhận l�i các ngài chuyển cầu, cho chúng con biết noi gương các ngài để lại, luôn can đảm làm chứng cho Cha và trung kiên mãi đến cùng. Chúng con cầu xin nh� �ức Ki-tô, Chúa chúng con. A-men.