1579 là niên biểu ghi nhá»› ngà y sinh ra cá»§a Martinô ở Lima, Pêru con cá»§a má»™t ngưá»i mẹ da Ä‘en và cá»§a má»™t ngưá»i cha hiệp sÄ© và 1639 là niên biểu ghi nhá»› ngà y qua Ä‘á»i cá»§a thánh nhân. Sáu mươi năm giữa hai niên biểu nà y là khoảng thá»i gian Martinô tiến tá»›i miá»n ánh sáng, trong sá»± khiêm tốn và hiến mình trá»n vẹn để phục vụ các bệnh nhân.
Cuá»™c tình cá»§a cha mẹ Ngà i không suông sẻ lắm, vì mà u da cá»§a mẹ Ngà i đã đưa đến những hất há»§i không những cho bà mẹ mà còn cho cả những đứa con xấu số cá»§a bà nữa. Nhưng hoà n cảnh Ä‘en tối ấy, Martinô lại coi như nén bạc trao tay để Ngà i sinh lá»i, thà nh bông hoa khiêm tốn tuyệt vá»i.
Hồi còn là má»™t thiếu niên, Martinô đã chứng tá» lòng bác ái đầy khiêm tốn phục vụ cá»§a mình. Hôm ấy khi theo chị mang thức ăn cho gia đình, Ngà i nghe thấy tiếng rên rỉ cá»§a má»™t bà lão ngưá»i da Ä‘á». Dừng lại Ngà i kinh hãi khi thấy má»™t ngưá»i lÃnh Tây Ban Nha Ä‘ang hà nh hạ lão. Äầy thương cảm, cáºu thiếu niên Martinô cúi xuống lão già ngưá»i da Ä‘á». Nhưng ông thù ghét cá»± tuyệt: Thằng nô lệ… mà y Ä‘en đủi. Bá»n da Ä‘en tụi mà y là kẻ thù cá»§a dân da Ä‘á».
Nhưng ngưá»i thiếu niên da Ä‘en nà y đã không bá» cáºu Ä‘i. Cáºu nói chuyện vá»›i lão già da đỠcách dịu dà ng đến ná»—i lão đã thú nháºn là ba ngà y rồi không ăn thứ gì và o bụng lại chẳng có con cháu gì cả. Martinô đã khóc và đưa tất cả thá»±c phẩm cả ngà y đã mua được cho lão già .
Và o thá»i đó, chỉ cần há»c má»™t chút nghá» cạo gió, cắt lể như Martinô đã há»c thì đã được coi là đủ để chữa nhiá»u loại bệnh, như Martinô đã săn sóc các bệnh nhân. Và các con bệnh có thể là loà i ngưá»i hay loà i váºt, bởi vì má»i loà i Ä‘au khổ Ä‘á»u có quyá»n được ngưá»i bạn da Ä‘en nà y khiêm tốn táºn tình săn sóc. Ngà i đã chữa là nh má»™t con gà tây gẫy giò. Ngưá»i ta còn nói rằng: Ngà i đã là m cho nhiá»u con váºt sống lại.
Và o tuổi 15, Ngà i nháºp dòng Daminh như má»™t thà y dòng ba. Thà y thÃch là m những việc khiêm tốn đến độ đã được biệt danh là “thà y chổi”. Tại nhà dòng Äức bà Mân Côi, Ngà i vẫn tiếp tục nghá» thuốc cá»§a mình vá»›i má»™t đức ái nhẫn nại vô bá», như là má»™t y tá cá»§a nhà dòng. Ngà i kÃn múc sức mạnh trong kinh nguyện và khổ hạnh, vừa dấu mình là m việc và lần hạt Mân côi, thức đêm để cầu nguyện rồi ngá»§ trên cái cáng dùng khiêng xác chết.
Trong dòng Ngà i cÅ©ng vẫn tiếp tục lấy tình yêu để đáp lại những bất công. Má»™t bệnh nhân giáºn dữ vá»›i Martinô, nhưng Ngà i đã êm ái nói vá»›i há»: – Anh giáºn dữ phải lẽ lắm, nhưng cÆ¡n giáºn có thể gia tăng cÆ¡n bệnh cá»§a anh. Hãy dùng món ăn anh thÃch nà y Ä‘i và tôi thoa bóp chân cho anh.
Ngà i không há» bất nhân, nhưng lại cà ng lo lắng săn sóc nhiá»u hÆ¡n cho những ngưá»i tá» ra độc ác bất công như Ngà i.
Martinô đã từ chối không lãnh chức linh mục để có thể tiếp tục là m đà y tá»› má»i ngưá»i. Äể thưởng lòng trong trắng, đức bác ái và sá»± khiêm tốn, Thiên Chúa đã ban cho Ngà i Æ¡n chữa bệnh, nói tiên tri và là m nhiá»u phép lạ. Ngà i qua Ä‘á»i trong hương thÆ¡m thánh thiện năm 1639.
Cuá»™c Ä‘iá»u tra phong thánh cho Ngà i đã sá»›m khởi sá»± từ năm 1657, nhưng mãi 200 năm sau, năm 1837, Äức Giáo hoà ng Grêgôriô XVI má»›i phong Ngà i lên hà ng chân phước và 100 năm sau nữa, ngà y 6 tháng 5 năm 1962, Äức giáo hoà ng Gioan XXIII phong Ngà i lên báºc hiển thánh. Hương thÆ¡m thánh thiện cá»§a Ngà i quả là không thể tan loãng theo thá»i gian