CỘNG �OÀN GI�O XỨ VÀ VIỆC DẠY GI�O L�

Hội Thánh luôn coi cộng đoàn Kitô hữu như là trung tâm huấn giáo. Ở những nơi này, ngư�i Kitô hữu được sinh ra, được giáo dục và sống trong đức tin[1]. Cộng đoàn này còn là nơi phát sinh việc loan báo Tin Mừng để m�i g�i con ngư�i trở lại và đi theo �ức Kitô[2]. Riêng trong Tông huấn Dạy Giáo Lý, Hội Thánh đã đ� cập đến cộng đoàn giáo xứ và coi đây là nơi mà dân Chúa quy hướng v�, đồng th�i là địa điểm ưu tiên cho công việc dạy giáo lý[3]. Chính vì thế, chúng ta hãy tìm hiểu khái quát xem cộng đoàn là gì? Và cụ thể, cộng đoàn giáo xứ có liên hệ và có trách nhiệm gì với giáo lý?

1. � NGHĨA VÀ HÌNH THỨC CỘNG �OÀN

1.1 Theo nghĩa chung (Communauté)

Cá»™ng Ä‘oàn là má»™t nhóm ngÆ°á»�i có những Ä‘iểm giống nhau. Há»� sống chung vá»›i nhau, nhắm cùng má»™t lợi ích, văn hoá và lý tưởng[4]. Cá»™ng Ä‘oàn chủ yếu được xây dá»±ng trên những mối liên kết không theo lý trí nhÆ°ng là tình yêu, tham vá»�ng, tình bạn; những mối liên hệ ân nghÄ©a, chủng tá»™c, ngôn ngữ, số phận v.v… Tinh thần cá»™ng Ä‘oàn khác vá»›i xã há»™i, vì cá»™ng Ä‘oàn giả thiết ngÆ°á»�i ta có chung hoặc cùng nhau tìm kiếm má»™t lợi ích chung, được chia sẻ vá»›i nhau, trong tình liên Ä‘á»›i huynh đệ[5].

1.2 Theo nghĩa tôn giáo

Cộng đoàn là nhóm ngư�i tin cùng một đi�u, sống cùng một nơi, dưới một quy�n bính, theo đuổi cùng một việc để ngư�i trong cũng như kẻ ngoài đ�u được hưởng. Tùy theo nhóm ngư�i ấy chia sẻ những đi�u tin tưởng, cuộc sống và các hoạt động nhi�u hay ít mà ta sẽ có những cộng đoàn sâu sắc hay h�i hợt, cũng như xác định được chân tướng của cộng đoàn ấy trong tư thế là một xã hội loài ngư�i[6].

1.3 Các hình thức cộng đoàn

Ngư�i ta thư�ng g�i Hội Thánh là cộng đoàn đức tin, đức cậy và đức ái (GH 8). Còn những nhóm giáo dân xa nhà th� quy tụ chung quanh vị linh mục để cử hành Thánh Thể và các bí tích, thì cũng được g�i là cộng đoàn đức tin. Trong các cộng đoàn này, �ức Kitô và Hội Thánh hiện diện (GH 26), nh� việc rao giảng Phúc Âm và tuỳ thuộc vào �ức Giám mục. �ối với những Kitô hữu ly khai, h� cũng hợp thành cộng đoàn nhưng không có sự hiệp nhất hoàn toàn với Hội Thánh Công giáo (HN 3,22).

Ngoài ra, ngư�i ta còn sử dụng cụm từ này để chỉ v� một cộng đồng nhân loại (MV23-32), cộng đồng quốc tế (MV83-90), cộng đồng chính trị (MV 73-76) và cộng đồng tôn giáo (TD 4,6,13). Ở đây muốn nói đến cộng đoàn giáo xứ, là cộng đoàn có nhi�u liên hệ với giáo lý và các sinh hoạt giáo lý.

2. CỘNG �OÀN LIÊN HỆ VỚI GI�O L�[7]

Ngày nay, ngư�i ta nhấn mạnh đến mối liên kết chặt chẽ giữa cộng đoàn và giáo lý. Kinh nghiệm giáo lý hiện nay xác tín rằng tất cả sự đổi mới bắt đầu từ các giáo lý viên và sách giáo lý. Nhưng cả hai lại phải được đổi mới ở trong các cộng đoàn Hội Thánh.

2.1 Dạy giáo lý là trách nhiệm của cả cộng đoàn[8]

(1) Cộng đoàn có trách nhiệm đón tiếp các Kitô hữu vào một môi trư�ng; (2) Giúp h� có thể sống đầy đủ nhất đi�u h� đã biết[9]. Kinh nghiệm cho thấy một sự thất bại đang gia tăng v� một thứ giáo lý chỉ giới hạn ở sự nhận biết toàn bộ sứ điệp Kitô giáo một cách trừu tượng, mà không có sự bảo đảm rõ rệt, cũng như không được minh xác qua cuộc sống trong cộng đoàn: “Không thể có một cộng đoàn đức tin nếu ở đó không có sự hiệp thông đức tin�.

2.2 Phẩm chất của cộng đoàn

Trở thành tiêu chuẩn để xác định xem môi trư�ng này có phải là nơi thích hợp của giáo lý không? Một cộng đoàn Kitô hữu hoạt động tích cực và đáng tin là đi�u cốt yếu của việc truy�n bá đức tin và đón nhận đức tin. Trong cộng đoàn, tất cả m�i ngư�i cùng tham gia giáo lý và tất cả các thành viên đ�u phải làm chứng cho đức tin. Giáo lý không chỉ đưa ngư�i h�c đến sự trưởng thành đức tin mà còn hướng cả cộng đoàn đến mức trưởng thành như vậy. (DGC, 221)

3. TR�CH NHIỆM CỦA CỘNG �OÀN GI�O XỨ ��I VỚI GI�O L�

3.1 Các linh mục đang cai quản giáo xứ, h� đạo

Các ngài vừa là mục tử vừa là nhà giáo dục của cộng đoàn Kitô hữu. �ây là chức năng riêng biệt xuất phát từ bí tích Truy�n chức thánh mà các ngài đã lãnh nhận (DGC 224). Chính vì thế, các ngài phải:

• -Thúc đẩy trong cá»™ng Ä‘oàn Kitô hữu tinh thần trách nhiệm chung đối vá»›i việc dạy giáo lý.
• -Chăm lo tổ chức căn bản việc dạy giáo lý cÅ©ng nhÆ° có má»™t chÆ°Æ¡ng trình phù hợp.
• -Khuyến khích và phân định những Æ¡n gá»�i phục vụ cho việc dạy giáo lý, quan tâm đến việc đào tạo giáo lý viên bằng cách dành cho việc đào tạo này má»™t sá»± chăm sóc chu đáo nhất.
• -Ä�Æ°a sinh hoạt giáo lý vào kế hoạch loan báo Tin Mừng của cả cá»™ng Ä‘oàn, đặc biệt quan tâm đến mối liên hệ giữa giáo lý vá»›i bí tích và phụng vụ.
• -Bảo đảm việc dạy giáo lý của cá»™ng Ä‘oàn được hoà hợp vá»›i những chÆ°Æ¡ng trình mục vụ cấp giáo phận.
• -Lo huấn luyện giáo lý cho ngÆ°á»�i lá»›n, thanh niên và trẻ em. Cổ võ và thúc đẩy cha mẹ chu toàn bổn phận dạy giáo lý trong gia đình. (CIC 776)

Kinh nghiệm cho thấy rằng phẩm chất việc dạy giáo lý của một cộng đoàn tuỳ thuộc phần lớn vào sự hiện diện và hoạt động của linh mục.

3.2 Các tu sĩ đang hoạt động trong giáo xứ

Trong Giáo luật đã nói rằng: B� trên dòng tu và các tu đoàn tông đồ phải lo dạy giáo lý cách chuyên cần trong các nhà th�, trư�ng h�c và các cơ sở khác đã được uỷ thác cách nào đó cho mình. (CIC 778).

Ước mong các tu sĩ, ngoài việc sống theo linh đạo riêng của Hội Dòng với những hoạt động có tính cách chuyên biệt, thì cũng cần phải được h�c tập và trau dồi v� mục vụ huấn giáo, để trong m�i nơi m�i lúc và m�i hoàn cảnh, luôn sẵn sàng dạy giáo lý như là những giáo lý viên chuyên nghiệp và có khả năng cộng tác với các linh mục để đào tạo các giáo lý viên giáo dân. M�i thành phần trong cộng đoàn giáo xứ cần giúp đỡ và tạo đi�u kiện thuận lợi để các tu sĩ dạy giáo lý và hoạt động giáo lý được dễ dàng và có hiệu quả.

3.3 Các thành phần trong giáo xứ hỗ trợ các cha mẹ trong việc dạy giáo lý gia đình

Nếu cha mẹ hoặc những ngư�i thay quy�n cha mẹ và những ngư�i đỡ đầu có bổn phận lấy l�i nói và gương lành huấn luyện đức tin cho con cái và dạy chúng sống đ�i sống Kitô giáo (CIC 774), thì các cá nhân và các hội đoàn cũng phải đặc biệt quan tâm đến các bậc cha mẹ qua những cuộc tiếp xúc cá nhân hoặc những cuộc gặp gỡ chung, những khoá h�c h�i và cả việc dạy giáo lý ngư�i lớn dành cho các bậc cha mẹ, hầu giúp h� hoàn thành nhiệm vụ của mình, một nhiệm vụ rất tế nhị hiện nay, đó là giáo dục đức tin cho con cái. �i�u này lại càng cấp bách hơn nữa trong những nơi mà xã hội không cho phép hoặc làm cho việc tự do giáo dục đức tin thêm khó khăn. (DGC 227)

�ể hỗ trợ cho công việc này, ước mong, ít là trong giáo phận, cần biên soạn một Sách giáo lý gia đình với nội dung căn bản và các phương pháp sư phạm cần thiết, được trình bày một cách đơn sơ, dễ hiểu, để hỗ trợ cho các cha mẹ khi hướng dẫn và dạy giáo lý cho con cái. Giáo lý này được tiếp nối trong tiến trình giáo lý phổ thông sẽ được dạy tại các lớp giáo lý của giáo xứ.

4. CỘNG �OÀN GI�O XỨ VỚI SINH HOẠT GI�O L�

Không nghi ng� gì nữa, cộng đoàn giáo xứ được m�i g�i để trở thành một mái ấm gia đình, huynh đệ, và ni�m nở đón tiếp, nơi mà ngư�i Kitô hữu ý thức mình là Dân Thiên Chúa (CT 67c); là nơi thư�ng xuyên cho tín hữu qui tụ lại để được lớn lên trong đức tin, để sống mầu nhiệm hiệp thông với Hội Thánh và tham gia vào sứ mạng của Hội Thánh[10].

4.1 �ối với việc dạy và chuẩn bị địa điểm dạy giáo lý

Cộng đoàn giáo xứ cần cầu nguyện cho công cuộc huấn giáo, gia tăng và thích nghi các địa điểm dạy giáo lý tùy theo khả năng và lợi ích[11].

Ước mong mỗi giáo xứ đ�u có những nơi dạy giáo lý ổn định, không bị sách nhiễu bởi bầu khí ồn ào chung quanh; những phòng h�c giáo lý được trang bị đầy đủ tranh ảnh, bảng phấn, phương tiện nghe nhìn; được một đội ngũ giáo lý viên có thực lực và nghiêm túc giảng dạy.

4.2 �ối với giáo lý viên và các sinh hoạt giáo lý

Cá»™ng Ä‘oàn giáo xứ cần quan tâm đến việc bồi dưỡng và khích lệ há»�, nhất là những ngÆ°á»�i có hoàn cảnh khó khăn; thăm viếng các lá»›p giáo lý; cổ võ việc há»�c giáo lý vá»›i những khích lệ đặc biệt hay định kỳ cho các há»�c viên há»�c giáo lý xuất sắc; há»— trợ vật chất cho các sinh hoạt giáo lý nhÆ°: chÆ°Æ¡ng trình đố vui, thi kể chuyện Chúa Giêsu, tham quan, cắm trại, văn nghệ, khai giảng năm há»�c giáo lý và tổng kết cuối khóa giáo lý…

4.3 �ối với những em thiếu nhi có hoàn cảnh đặc biệt

Có cha mẹ rối hoặc hôn nhân khác đạo, khô khan nguá»™i lạnh, nghèo khó, neo Ä‘Æ¡n, xa nhà thá»�, không có Ä‘iá»�u kiện hoặc gặp khó khăn trong việc ghi danh theo há»�c các lá»›p giáo lý, Ban Mục vụ giáo xứ, các Ä‘oàn thể Công giáo Tiến hành, các nhóm tông đồ, cần quan tâm gặp gỡ, tạo tình thân, trao đổi, Ä‘á»™ng viên và tạo Ä‘iá»�u kiện để các em được há»�c giáo lý và tìm má»�i cách để Ä‘Æ°a các em tá»›i lá»›p giáo lý. Mặt khác, cá»™ng Ä‘oàn tiếp tay vá»›i các giáo lý viên để tìm cách giải quyết những trÆ°á»�ng hợp cá biệt nÆ¡i má»™t số các em há»�c giáo lý nhÆ°: phá phách, thiếu đạo đức, trốn há»�c giáo lý…

4.4 �ối với các dự tòng

Rất mong các linh mục, tu sĩ và các giáo lý viên trong cộng đoàn cần dạy giáo lý cho h� một cách kỹ lưỡng; thanh l�c những ý hướng không ngay lành nơi h�; làm gương và dạy cho h� biết gặp gỡ Chúa qua kinh nguyện, qua công việc và qua việc cầu nguyện cá nhân; chuẩn bị thích đáng cho việc lãnh nhận các bí tích.

4.5 �ối với các tân tòng

Cần quan tâm đặc biệt, bởi vì hơn ai hết, hạt giống đức tin được gieo vào thửa ruộng tâm hồn của h� trong ngày lãnh bí tích Rửa Tội mới còn đang chớm nở. Nếu không tiếp tục chăm sóc cẩn thận, nó sẽ không lớn lên được và sẽ sớm lụi tàn. Việc năng gặp gỡ cá nhân, tháp tùng để giúp h� sống đạo tốt; tiếp tục bồi dưỡng giáo lý cho h�; tổ chức quy tụ định kỳ để lắng nghe những băn khoăn, nguyện v�ng của h� và tìm cách giúp đỡ h�, luôn là đi�u cần thiết. Có nơi đã tổ chức h�p mặt các tân tòng vào dịp lễ Hiển Linh mỗi năm. Trách nhiệm này thuộc v� cộng đoàn, trong đó có các linh mục, tu sĩ và m�i thành phần giáo dân, đặc biệt là v� phía những ngư�i đỡ đầu, những thân nhân có đạo và các nhóm tông đồ giáo dân.

�ể hỗ trợ cho việc chăm sóc các dự tòng và tân tòng, thiết tưởng cần biên soạn một sách giáo lý dự tòng phù hợp với trình độ dân trí và tâm thức của một ngư�i khác tôn giáo hoặc không có đạo có thể hiểu được, chấp nhận được những lẽ đạo và những chân lý đức tin của Kitô giáo. Sau đó, cần biên soạn một cuốn giáo lý khác dành cho những tân tòng để giúp h� hiểu biết v� Chúa và đạo một cách sâu xa hơn, hầu ni�m tin của h� được củng cố và thêm vững chắc.

�Ể KẾT

Hội Thánh sẽ đi v� đâu nếu việc huấn giáo không được quan tâm đúng mức? Việc dạy giáo lý sẽ đi v� đâu nếu không được cộng đoàn tích cực hỗ trợ? Ước mong m�i thành phần dân Chúa càng ngày càng ý thức hơn bổn phận, trách nhiệm của mình trong cộng đoàn và trong công cuộc dạy giáo lý mà Hội Thánh luôn coi là một trong những nhiệm vụ tối quan tr�ng của mình[12].

Lm. Vinh Sơn Nguyễn Văn Thanh

HÄ�GMVN’

[1] TH�NH BỘ GI�O SĨ, Hướng dẫn tổng quát việc dạy giáo lý 1997 (Bản dịch của UBGL�T), NXB Phương �ông, 2008, s. 253.

[2] Nt., 254.

[3] GIOAN PHAOLO II, Catechesi Tradendae, 67.

[4] VIỆN NGÔN NGỮ HỌC, Từ điển tiếng Việt, NXB Khoa H�c Xã Hội, 1994, trang 205 & TỪ �IỂN PH�P VIỆT, Fahasa, 2002, trang 353 & Le ROBERT, Dictionnaire de la langue Française, Paris 1998, tr. 250.

[5] OLIVIER de la BRÓSSE, Dictionnaire de la Foi Chrétienne, 2006, tr.184.

[6] John A.HARDON, S.J., Từ điển Công giáo phổ thông, NXB Phương �ông, 2008, tr.100.

[7] Emilio ALBERICH, Les Fondamentaux de la catéchèse , Novalis Lumen vitae, 2006, p.279-283.

[8] TH�NH BỘ GI�O SĨ, Hướng dẫn tổng quát việc dạy giáo lý 1997 (Bản dịch của UBGL�T), NXB Phương �ông, 2008, s. 220.

[9] GIOAN PHAOLO II, Catechesi Tradendae, 24.

[10] GIOAN PHAOLÔ II, Tông huấn Giáo Hội tại � châu, s. 25.

[11] Nt., s. 67.

[12] GIOAN PHAOLO II, Catechesi Tradendae, 1.

Trích Tập san HiệpThông / H�GM VN, số 89 (tháng 7 & 8 năm 2015)