Ngày 24 tháng 1 THÁNH PHANXICÔ ĐƠXAN Giám mục tiến sĩ

*Gương Thánh Nhân
Thánh Phanxicô sinh năm 1567, tại lâu đài Xan, trong một gia đình quý phái đạo đức.

Lúc còn đi học, ngài đã nêu gương tốt cho đồng bạn. Ngài theo học khoa hùng biện và triết lý tại Balê. Và từ năm 1586 đến năm 1591, thánh nhân học luật tại Pađua . Và sau khi thi đậu tiến sĩ, ngài trở về quê nhà trong sự hân hoan phấn khởi của thân tộc.

Cha mẹ bảo ngài lập gia đình, nhưng ngài từ khước và xin làm linh mục, vì hạnh phúc danh vọng thế gian đối với ngài chỉ là phù vân tạm bợ, chỉ có Thiên Chúa mới đem lại hạnh phúc bền vững.

Thế là năm 1593, ngài được thụ phong linh mục. Ngài nhiệt thành lo cho đoàn chiên và rao giảng kêu gọi người thệ phản ăn năn trở lại, vì lúc đó nhóm thệ phản Canvinô hoạt động ráo riết, lôi kéo nhiều người theo lạc thuyết của họ. Họ gây hiềm khích chia rẽ giữa các Kitô hữu với nhau. Thánh nhân phải cực lực giải hoà, giảng dạy đức tin chân chính cho mọi người, kêu gọi họ nhìn nhận chân lý của Chúa Giêsu. Ngoài lời giảng dạy, ngài còn dùng thư từ và sách vở hướng dẫn niềm tin của mỗi người. Nhờ đó mà ngài giúp được nhiều người thệ phản hoán cải ăn năn.

Vì tài đức và lòng nhiệt thành phụng sự Chúa, năm 1602, ngài được bầu làm Giám mục. Ngài chuyên cần rao giảng lời Chúa, thăm viếng bệnh nhân, giúp đỡ người nghèo. Ngoài ra, ngài còn lập nhiều tu viện và viết sách dạy đàng nhơn đức. Các sách ngài viết rất tời danh, nhất là những cuốn: Đường trọn lành, dẫn vào đời sống đạo đức.

Dưới đây là đoạn trích trong cuốn : Dẫn vào đời sống đạo đức của thánh nhân. Đọc lên, chúng ta cảm thấy phấn khởi và ước muốc dấn thân ngay vào đường đạo đức hánh thiện: ” Lúc tạo dựng, Thiên Chúa truyền cho thảo mộc theo giống loài của mình mà sinh hoa nảy quả. Cũng vậy, Người truyền cho tín hữu, như những thảo mộc sống trong Hội thánh, phải trổ sinh hoa quả thánh đức, mỗi người theo phẩm chức và ơn kêu gọi của mình. Mỗi hạng người phải sống đời đạo đức một cách khác nhau: người quyền quý khác thợ thủ công, kẻ tôi tớ khác vị hoàng tử, người quả phụ, cô thanh nữ khác người có chồng. Không những thế, còn phải thích nghi đời sống đạo đức theo sức lực, công ăn việc làm và bổn phận từng người. Thử hỏi Philôtêô, vị Giám mục có được sống ẩn dật như các vị khổ tu Sáctơrơ không? Nếu người có vợ chồng lại muốn bỏ hết của cải như các vị khổ tu; nếu các thợ thủ công suốt ngày ở nhà thờ như các tu sĩ, còn người tu hành lại luôn gặp gỡ, giao tế, giúp đỡ người ta như vị Giám mục, thì đời thánh đức chẳng hóa ra trò cười, gây lộn xộn, chẳng chịu nổi nữa sao? Thế mà các tệ ấy thường vẫn xảy ra . Không, hỡi Philôtêô, đời đạo đức chân chính không làm hư hỏng cái gì bao giờ; trái lại, nó làm hoàn bị mọi sự. Và nếu đời đạo đức đi ngược với bậc sống chính đáng, thì chắc là nó phải giả hiệu, Aríttốt nói: ” Con ong hút mật hoa mà không làm hại hoa, hoa vẫn toàn vẹn tươi tốt ” . Lòng đạo đức còn đi xa hơn thế, nó không làm hư hỏng bậc sống hay công việc gì cả, trái lại, nó tô điểm cho thêm tốt đẹp. Các hạt ngọc nhúng vào mật ong sẽ nên sáng bóng hơn tuỳ theo màu sắc từng hạt. Đây cũng thế, mỗi người trở nên đáng yêu đáng mến hơn trong bậc mình, khi sống bậc mình cách đạo đức hoàn toàn: lúc đó, việc lo gia đình sẽ nên êm đẹp, tình phu thê sẽ đầm thắm hơn, và tất cả mọi công việc khác đều trở thành ngọt ngào đáng mến hơn. Muốn gạt bỏ đời sống đạo đức ra ngoài hàng ngũ quân đội, ngoài xưởng thợ thủ công, ngoài triều vua, ngoài phòng the của đôi bạn, đó là một sai lầm, và hơn nữa, một lạc thuyết. Đã đành, Philôtêô thân mến, lối sống đạo đức thuần tuý chiêm niệm, đan tu và tu trì không thể thực hiện ở trong các chức bậc trên. Nhưng ngoài những kiểu sống thánh đức ấy, còn có rất nhiều cách sống rất thích hợp cho người sống ngoài đời nên thánh thiện. Bất cứ ở đâu, ta cũng đều có thể và phải ước ao sống hoàn thiện. “

Nhân đức đặc biệt của ngài là hiền hoà nhân hậu đối với mọi người. Thánh nhân luôn nhịn nhục tha thứ, dịu dàng. Ngài luôn bảo: Hãy ăn ở hiền lành, vì người ta có thể bắt được nhiều ruồi với một muỗng mật hơn là với cả trăm thùng dấm. Và đối với kẻ nhục mạ ngài, ngài thường nói với họ: Nếu ông móc một con mắt, tôi sẽ nhìn ông bằng con mắt kia với lòng trìu mến!…

Thánh nhân qua đời ngày 26 tháng 12 năm 1622, và được Đức Giáo Hoàng A- lét-xăn thứ 7 tôn phong hiển thánh năm 1665.

* Quyết tâm: Tôi quyết bắt chước thánh Phaxicô Đơ Xan, sống hiền hoà với mọi người. Hằng ngày tập luyện nên thánh theo hoàn cảnh của mình, hầu giúp đỡ người lầm lạc trở về với Chúa.

* Lời nguyện: Lạy Chúa, Chúa đã cho thánh Phanxicô Đơ Xan Giám mục biết trở nên tất cả để hoà mình với mọi người hầu muôn dân được ơn cứu độ. Xin cho chúng con hằng noi Gương thánh nhân để lại, mà hết lòng phục vụ anh em, để làm chứng lòng yêu thương nhân hậu của Chúa. Chúng con cầu xin, nhờ Đức Chùa Giêsu Kitô, Chúa chúng con. Amen.

GPVL

Ngày 24 tháng 01
THÁNH PHANXICÔ SALÊ
GIÁM MỤC TIẾN SĨ (1567 -1622)

Cho đến nay, nói tới giáo đoàn SaParis miền nam nước Pháp, không ai có thể quên tên vị truyền giáo trứ danh đã đem hoàn toàn đời mình phụng sự Chúa và Giáo hội, đã can đảm chống lại thệ phản giáo Canvanh và đưa nhiều linh hồn về cho Chúa: Thánh Phanxicô Salê, Giám mục Tiến sĩ.

Thánh Phanxicô ra đời ngày 21.8.1567 tại một dinh thự danh tiếng thuộc miền Savoa (Savoie). Thân mẫu ngài là bà Phanxicô Sion, và thân phụ là ông Phanxicô Nuven (Nouvelles), một lãnh chúa miền Salê. Cả hai là những tín hữu khôn ngoan, nhân đức, hết sức chăm lo giáo dục con cái. Nhờ đó cậu Phanxicô sớm tỏ ra một thiếu niên đạo đức và chăm chỉ học hành. Ngay vừa bảy tuổi, Phanxicô được gửi học tại Rốc, cậu học thông minh và cần mẫn nên hay được ban giáo sư chọn làm học sinh gương mẫu về đạo đức học đường. Trên khuôn mặt tròn trĩnh tắm nước da trắng mịn, nổi bật đôi mắt tinh sáng, biểu lộ phần nào ý chí sắt đá ẩn tàng trong con người cậu. Thêm vào đó, đôi môi thắm luôn điểm nụ cười hiền lành, làm chứng cho mọi lời nói sắt đá của cậu. Nhìn Phanxicô, ai cũng đoán cậu sẽ là người giúp ích nhiều cho xã hội sau này. Đó cũng là niền vui thầm kín của cha mẹ cậu.

Hơn muời tuổi, Phanxicô chịu phép Thêm sức, xưng tội lần đầu. Và vừa 14 tuổi được cha mẹ cho đi tu. Mấy năm sau ngài chịu phép cắt tóc.

Năm 1580 Phanxicô được gửi đến Paris theo học khoa tu từ và triết lý, dưới quyền giám hộ của linh mục thánh thiện Môrác Đêa (Morac Deâge). Dù sống giữa đô thị lớn, ngập lụt những xa hoa trần tục, sinh viên Phanxicô không để mình xao xuyến, hay bị lôi cuốn. Chàng vẫn giữ tấm hồn trong sạch, trung thành với lý tưởng tận hiến. Đó là kết quả lòng tin tưởng thầm kín vào Chúa như lời ngài thường nói: “Thiên Chúa là Thầy dậy duy nhất của tôi về mọi khoa nên thánh. Và tôi hoàn toàn tín nhiệm vào Ngài”. Sinh viên Phanxicô, ngay từ bé, đã yêu mến Đức Mẹ cách trọn hảo. Tại Paris ngài xin gia nhập Hiệp hội Thánh Mẫu sinh viên do các cha dòng Tên khởi xướng lập nên.

Biên thư cho các bạn quen biết sau này Phanxicô thường viết: “Tôi muốn chúng ta đừng ngày nào bỏ quên Đức Mẹ, hãy đọc kinh kính Người, hãy trút cho Người tất cả bầu tấm lòng của chúng ta”.

Qua sáu năm học tại Paris, Phanxicô trở về Savoa rồi sang Ý theo học trường Đại học Pađôva. Tại đây ngài chuyên về luật khoa và thần học. Hai năm sau ngài nhận mũ tiến sĩ do Đức Giám mục thành Pađôva trao tặng. Phanxicô từ giã kinh thành văn hóa, đi hành hương Rôma, Lorêtô, và về Savoa.

Gặp ngày đẹp trời, những cánh hoa phượng thi nhau phơi mầu, khiến ánh nắng đã chói lại càng chói thêm. Cảnh vật khoe tươi như thông cảm niềm hy vọng đang dâng lên phơi phới trong lòng cha mẹ và nhiều người thân thuộc của thánh tiến sĩ Phanxicô. Họ hớn hở trong muôn mầu áo, muôn tiếng nói cười chen vào điệu nhạc, dự ngày vinh qui của vị tiến sĩ trẻ tuổi. Phải, mới tuổi 25, tiến sĩ Phanxicô phải là người đầy tương lai. Nhưng tương lai của ngài là tận hiến đời sống, làm linh mục để phục vụ Nước Chúa chứ đâu có như người ta đoán, và thậm chí như cha ngài đã định tâm, là nhận tước quận công miền Villaroget, giữ ghế luật sư tại Savoa, và sau cùng kết hôn với ái nữ của lãnh chúa Vênhi. Họ đã thất vọng, cha ngàøi đã phẫn nộ vô ích trước lòng cương quyết và từ tốn của thánh nhân. Phanxicô không muốn bội lời hứa với Chúa hầu thỏa mãn cha mẹ và mọi người quen biết. Sau nhiều ngày cầu nguyện, Phanxicô nhận thấy cha vui vẻ đi bách bộ và ngắm cảnh ngoài vườn hoa, liền chạy ra quì dưới chân cha, trình bầy ý định và tỏ cho cha biết đã khấn giữ mình đồng trinh. Cảm động về cử chỉ trung hiếu và thánh thiện của con, ông nâng con dậy và hứa cho tự do quyết định.

Một tháng sau, ngài xin nhập hàng giáo sĩ và được bổ nhiệm làm giáo sư tại Chapit ở Giơne. Năm 1595, ngài thụ phong linh mục. Từ đó ngài càng thêm để ý sống thánh thiện bằng cách nhiệt tâm chu toàn nhiệm vụ tông đồ. Ngài rất chịu khó ngồi toà giải tội, chăm chỉ dọn bài giảng, bài dậy giáo lý tân tòng. Và lòng nhiệt thành ấy được nêu cao trong thời ngài truyền giáo tại SaParis, một thổ địa thuộc miền nam nước Pháp, một vùng nhiều núi và dân cư thưa thớt, chịu ảnh hưởng tin lành từ năm 1546. Mỗi ngày phái Tin lành một hoạt động mạnh; họ phá các tu viện, phá đổ nhiều thánh đường và ảnh tượng. Họ bất chấp lệnh truyền của quận công Savoa và vua nước Pháp. Phong trào đánh bại công giáo, phá an ninh càng phát triển mạnh hơn, từ ngày giáo phái Canvanh đột nhập. Muốn tìm cách đối xử với tình thế, quận công Savoa bèn đệ đơn xin Đức Giám mục Giơne cử nhiều linh mục đến SaParis giảng đạo, hầu chận đứng bè rối và tái lập nền tảng đức tin. Trong việc khó khăn này, dĩ nhiên cần có những linh mục vừa tài giỏi vừa thánh thiện. Vì thế Đức Giám mục buộc lòng cử cha Phanxicô, dù ngài chịu chức chưa được hai năm, và còn quá trẻ với tuổi 27. Trong bài sai, Đức Giám mục tỏ ra rất tín nhiệm cha. Còn cha, dù những người trong gia đình tỏ ý ngăn cản không muốn để cha xông pha vào nơi nguy hiểm như thế, ngài nhất quyết vâng lời, coi lệnh Giám mục là ý của Chúa.

Và ngày 14-7-1595, cha Phanxicô cùng lên đường đi SaParis với một linh mục bạn là cha Lui Salê. Bắt chước thánh Đaminh khi xưa, các ngài đi chân không, ăn mặc khó khăn và không mang tiền bạc. Đến ranh giới SaParis, việc đầu tiên của cha Phanxicô là đi thăm tất cả những thánh đường hoặc thôn làng công giáo bị tàn phá. Khỏi cần nói chúng ta cũng đoán được tâm hồn của thánh nhân phải xúc động và cảm thương đến chừng nào mỗi khi nhìn ngắm một cảnh hoang tàn vắng bóng đức tin. Nhưng càng khóc, ngài càng thêm phấn chấn và đầy ơn Chúa để thi hành sứ mệnh. Ngài nhất định đến Thomô trung tâm hoạt động của lạc giáo, để rao giảng và biện luận với bọn họ. Sau hai ngày đường mệt mỏi, cha Phanxicô đã tới nơi. Đã không ai tới nghe ngài giảng trừ một vài bà lão và lũ trẻ con nghịch ngợm, những lãnh tụ lạc giáo lại hạch sách xui người nguyền rủa, ném đá cha nữa. Nhưng Thánh Linh ở với cha Phanxicô, ngài không nao núng hay chán nản, một cố gắng can đảm hy sinh và tin cậy vào Chúa. Ngoài giờ rao giảng và tranh luận tín lý, ngài ngoại giao với chính quyền để treo biển ngữ, dán bích chương khắp thành phố, đồng thời ngài đi thăm các gia đình, không kể chi thái độ ghẻ lạnh và bất nhã của họ. Ngài sống đơn sơ, dễ dãi, vui vẻ và hiền hậu với mọi người bản xứ. Nói tắt, cha Phanxicô truyền giáo không những bằng lời giảng, bằng hoạt động trí thức, mà nhất là bằng lời cầu nguyện và bằng đời sống gương mẫu: “Lời nói đi đôi với đời sống”, đó là phương pháp cha mang ơn Chúa đến cho dân miền SaParis. Vì thế, dần dà họ cảm phục đời sống thánh thiện và lời giảng chân thật của cha thừa sai. Dân chúng bất chấp lời dụ dỗ ngăm đe của lãnh tụ tà giáo, họ kéo đến nghe và về bàn luận với nhau. Họ tỏ thái độ ngoan ngoãn, mời cha Phanxicô đến giảng tại nhà mình. Họ còn tự động làm cho cha một chòi cao giữa thành phố để tiện việc rao giảng, cũng như can đảm bảo vệ ngài trước sức đàn áp dã man của bọn người dã tâm… Sau cùng, dân chúng đổi thái độ, từng làng từng khu phố, đua nhau nộp đơn xin thụ giáo… Còn gì vui mừng và an ủi cha Phanxicô hơn nữa? Sau bao ngày khó nhọc gieo hạt thì nay mùa gặt đã tới. Cha đưa tin cho Đức Giám mục hay và xin ngài đến thăm viếng giáo dân. Với tư cách là chúa chiên, Đức Giám mục đến thăm viếng dân SaParis, đem lại nhiều an ủi cho đoàn chiên đông đúc sau nhiều năm lưu lạc vắng bóng chúa chiên. Và đó là kết quả do ơn Chúa hòa lẫn với bốn năm hy sinh của hai cha thừa sai Lui và Phanxicô.

Tổ chức lại giáo đoàn SaParis, Đức Giám mục tâu xin Đức Giáo Hoàng đặt cho Phanxicô làm Giám mục phó, đến năm 1602 ngài được chính thức cai quản giáo phận Giơneo. Chúng ta không thể kể hết những hoạt động của Đức Giám mục Phanxicô. Ngài luôn nêu cao đời sống nhiệt thành, tận tụy với đời sống tông đồ, mở mang nhiều cho giáo phận. Trong các mùa chay, ngài thân hành đến giảng tại các xứ lớn trong giáo phận. Ngài còn là một trong những nhân vật trọng yếu, có ảnh hưởng nhiều đối với các vua chúa, như quận công sứ Savoa, và vua Henricô IV. Ngài lại là bạn thân, có ảnh hưởng nhiều đến đời sống thánh Vinhsơn Phaolô, và việc thiết lập Dòng Kín tại Pháp. Và dù bề bộn mọi công việc bên ngoài, Đức cha Phanxicô không sao nhãng đời sống nội tâm. Đối với ngài, “tinh thần hy sinh và cầu nguyện là khí giới mọi thành công”. Vì thế, hằng ngày ngài dành nhiều giờ nguyện gẫm và nghiên cứu các sách thiêng liêng. Ai lại không biết mấy tác phẩm thời danh, trình bầy một tu đức thuyết sâu xa của ngài? Cuốn “Nhập đề đời sống trọn lành” và cuốn “Luận về tình ái của Thần Linh”. Chính ngài được coi là sáng lập dòng nữ “Con Đức Mẹ” mà sau đổi tên là dòng Thăm viếng. Viết về đời sống thánh Phanxicô, thánh Vinhsơn Phaolô đã chép một câu chí lý: “Thiên Chúa phải là Đấng nhân từ chừng nào, vì ngay chính Đức cha Phanxicô, đầy tớ của Người, mà cũng đã tốt lành như thế!”

Phải, Đức cha Phanxicô không những là chúa chiên hiền lành và gương mẫu, mà còn là vị thánh hoạt động. Ngài làm việc cho tới phút cuối cùng. Quả thế, dù trong người mỏi mệt, nhưng vì ích lợi chung, Đức cha cũng phải đi với quận công Savoa lo việc tại Lyông. Nơi đây ngài bị cảm nặng và trút hơi thở cuối cùng. Hôm ấy nhằm ngày 27-12-1622. Theo lời ngài trối lại, người ta đưa xác ngài về dòng Thăm viếng tại Annêcy. Đến ngày 19-4-1685, Đức Giáo Hoàng Alêxanđria VII phong người lên bậc hiển thánh, và tới năm 1877 dưới thời Đức Thánh Cha Piô IX, thánh Giám mục Phanxicô được tặng phong là một thánh tiến sĩ của Giáo Hội.

tinmung