Tháºt ý nghÄ©a khi ngưá»i Việt ưu ái gá»i gia đình là “tổ ấm.†Và tất nhiên không bao giá» là … “tổ lạnh.†Gia đình là tế bà o cÆ¡ bản để tạo nên xã há»™i, là loại hình cá»™ng đồng nhá» nhất, nhưng lại là “tổ chức†ná»n tảng và cần thiết nhất cho má»i hoạt động khác – cả Ä‘á»i và đạo.
Dù ở thá»i đại nà o và dù là ai, má»—i ngưá»i Ä‘á»u có nguồn gốc là gia đình. Trong má»™t cuá»™c thăm dò mang tÃnh quốc tế, ngưá»i ta đặt tiêu chà gia đình lên hà ng đầu là 75%, và 95% chá»n gia đình là má»™t trong những thứ quan trá»ng trong Ä‘á»i sống.
Có nhiá»u Ä‘iểm là m ná»n tảng gia đình, nhưng chúng ta có thể coi các Ä‘iểm then chốt dưới đây là “chìa khóa†để tạo láºp gia đình và để mở cá»a hạnh phúc gia đình:
1. ÂN CẦN
Nói năng cá»™c lốc, thiếu lá»… độ hoặc cư xá» thô lá»— sẽ gây mất thiện cảm, là m các thà nh viên gia đình cảm thấy thất vá»ng. Nên tá» thái độ ân cần, cởi mở, hòa đồng, thương yêu và chân thà nh. Những Ä‘iá»u tưởng chừng nhá» bé đó mà lại có tầm quan trá»ng đáng kể. Tác dụng lá»i “cảm Æ¡n†hay “là m Æ¡n…†rất mạnh. Là con, là cháu nên xưng mình là “con†vá»›i các báºc trên (bác, chú, cáºu, mợ, cô, dì,…) để tá» sá»± gần gÅ©i, thân máºt. Äại từ “cháu†nghe rất xa cách. Là vợ chồng nên xưng vá»›i nhau là “anh, em†và cÅ©ng nên “vâng, dạ†cho ngá»t ngà o. Äừng “quen quá hóa lá»nâ€. Lòng yêu thương chân thà nh sẽ tá»± nhiên toát ra sá»± ân cần.
2. PHỤC THIỆN
Không cần thái quá hoặc câu nệ “nghi thức.†Má»™t câu “xin lá»—i†chứng tá» sá»± phục thiện. Nhân vô tháºp toà n. Không ai lại không lầm lỡ. Bá» dưới xin lá»—i bá» trên đã đà nh, bá» trên cÅ©ng rất cần xin lá»—i bá» dưới. Cha mẹ và con cái, anh chị em, vợ chồng,… Ä‘á»u phải biết chân thà nh xin lá»—i nhau má»›i “phải phép,†Ãt ra cÅ©ng là lịch sá»± tối thiểu. Hối háºn và tha thứ là việc cần thiết, nhất là trong gia đình, vì hằng ngà y ra và o gặp nhau và đồng bà n má»—i bữa ăn, không thể nhìn nhau bằng những “tia lá»a.†Ca dao phân tÃch: “Khôn ngoan đối đáp ngưá»i ngoà i, Gà cùng má»™t mẹ chá»› hoà i đá nhau.â€
3. TRUNG THÀNH
Không được gay gắt, chì chiết, nói xấu nhau, nghi ngá» hoặc “dò xét†nhau chi li. Hãy nhẹ nhà ng sá»a lá»—i nhau, đừng bao giỠ“vạch áo cho ngưá»i xem lưng.†Có thể ganh Ä‘ua nhưng không được ganh tỵ. Chê trách ngưá»i trong gia đình trước mặt ngưá»i ngoà i là tá»± chê trách mình. Tục ngữ nói: “Chị ngã, em nâng.†Nhưng bênh vá»±c nhau cÅ©ng phải bênh vá»±c hợp lý theo lẽ phải chứ không thể “bao che.â€
4. LỜI HỨA
Hứa và giữ lá»i hứa Ä‘á»u quan trá»ng như nhau. “Lá»i hứa†là m cho ngưá»i ta háo hức chỠđợi và hy vá»ng. “Giữ lá»i hứa†là m cho ngưá»i ta tin tưởng, khâm phục và hạnh phúc. Äừng bao giá» hứa nếu không thá»±c hiện được, đừng hứa suông; cÅ©ng đừng nuốt lá»i hứa vì sẽ tá»± hạ giá mình. Äúng là “nói trước, bước không qua.†Hứa thì quá dá»…, nhưng giữ lá»i hứa rất khó. Äừng khinh suất!
5. THA THỨ
Sá»± tha thứ khởi nguồn cho niá»m tin tưởng và yêu thương vô Ä‘iá»u kiện. Äó là má»™t “phép mà u†tạo kết quả bất ngá». Nó có thể tạo sá»± thay đổi ở ngưá»i khác má»™t cách mau chóng, nghÄ©a là bạn không phải lo tìm cách đối phó. Hãy kiên trì và nhịn nhục, hạnh phúc tuy đơn giản nhưng kỳ diệu vô cùng.
Äể có má»™t gia đình hạnh phúc, đúng nghÄ©a “tổ ấm†dá»… chịu và thú vị nhất mà không ai bị “hụt hẫng†khi thấy sá»± chênh lệch giữa ảo tưởng và thá»±c tế vá» gia đình hằng ngà y, má»—i thà nh viên Ä‘á»u phải ná»— lá»±c không ngừng, nhất là qua cách xá» sá»± và lá»i nói dịu dà ng. Äúng là “nói ngá»t lá»t táºn xươngâ€. Äồng thá»i cÅ©ng nên biết “vui vá»›i ngưá»i vui và buồn vá»›i ngưá»i buồn.†Chắc chắn rằng “hạnh phúc chỉ hoà n hảo khi nó được chia sẻ vá»›i ngưá»i khác.†(E. McKenzie)
Trong thư gởi giáo Ä‘oà n Êphêsô, Thánh Phaolô nhắn nhá»§ vá» Ä‘á»i sống gia đình:
“Vì lòng kÃnh sợ Äức Kitô, anh em hãy tùng phục lẫn nhau. Ngưá»i là m vợ hãy tùng phục chồng như tùng phục Chúa, vì chồng là đầu cá»§a vợ cÅ©ng như Äức Kitô là đầu cá»§a Há»™i Thánh, chÃnh Ngưá»i là Äấng cứu chuá»™c Há»™i Thánh, thân thể cá»§a Ngưá»i. Và như Há»™i Thánh tùng phục Äức Kitô thế nà o, thì vợ cÅ©ng phải tùng phục chồng trong má»i sá»± như váºy. Ngưá»i là m chồng, hãy yêu thương vợ, như chÃnh Äức Kitô yêu thương Há»™i Thánh và hiến mình vì Há»™i Thánh; như váºy, Ngưá»i thánh hóa và thanh tẩy Há»™i Thánh bằng nước và lá»i hằng sống, để trước mặt Ngưá»i, có má»™t Há»™i Thánh xinh đẹp lá»™ng lẫy, không tỳ ố, không vết nhăn hoặc bất cứ má»™t khuyết Ä‘iểm nà o, nhưng thánh thiện và tinh tuyá»n. CÅ©ng thế, chồng phải yêu vợ như yêu chÃnh thân thể mình. Yêu vợ là yêu chÃnh mình. Quả váºy, có ai ghét thân xác mình bao giá»; trái lại, ngưá»i ta nuôi nấng và chăm sóc thân xác mình, cÅ©ng như Äức Kitô nuôi nấng và chăm sóc Há»™i Thánh, vì chúng ta là bá»™ pháºn trong thân thể cá»§a Ngưá»i. Sách Thánh có lá»i chép rằng: ChÃnh vì thế, ngưá»i đà n ông sẽ lìa cha mẹ mà gắn bó vá»›i vợ mình, và cả hai sẽ thà nh má»™t xương má»™t thịt. Mầu nhiệm nà y tháºt là cao cả. Tôi muốn nói vá» Äức Kitô và Há»™i Thánh. Váºy má»—i ngưá»i trong anh em hãy yêu vợ như chÃnh mình, còn vợ thì hãy kÃnh sợ chồng.†(Ep 5:21-33)
Thánh Phaolô cÅ©ng nhắn nhá»§ riêng từng ngưá»i: “Hãy có lòng thương cảm, nhân háºu, khiêm nhu, hiá»n hoà và nhẫn nại. Hãy chịu đựng và tha thứ cho nhau, nếu trong anh em ngưá»i nà y có Ä‘iá»u gì phải trách móc ngưá»i kia. Chúa đã tha thứ cho anh em thì anh em cÅ©ng váºy, anh em phải tha thứ cho nhau. Trên hết má»i đức tÃnh, anh em phải có lòng bác ái: đó là mối dây liên kết tuyệt hảo.†(Cl 3:12-14)
Gia đình phải là Tổ Ấm, không thể chấp nháºn có má»™t chút “hÆ¡i lạnh†nà o. Muốn ấm thì phải có hạnh phúc, muốn hạnh phúc thì phải yêu thương nhau. Cha, mẹ và con như chiếc kiá»ng ba chân, không thể thiếu “chân†nà o. Thiếu má»™t chân sẽ bị lệch!
TRẦM THIÊN THU