QUAN NIỆM ĐÚNG ĐẮN TRONG QUAN HỆ NAM NỮ

I . QUAN HỆ NAM NỮ THEO SÁCH SÁNG THẾ

Để có một tầm nhìn tổng quát về mối quan hệ nam nữ của loài người, trước hết chúng ta hãy khởi đi từ Sách Sáng Thế, trong ý định và kế hoạch tạo dựng con người của Thiên Chúa.

Quan hệ nam nữ trước khi sa ngã

Sau khi tạo dựng trời đất muôn vật, Thiên Chúa phán: Chúng ta hãy làm ra con người theo hình ảnh chúng ta, giống như chúng ta, để con người làm bá chủ cá biển, chim trời, gia súc, dã thú, tất cả mặt đất và mọi giống vật bò dưới đất (St 1, 26-28). Và Thiên Chúa đã thực hiện ý định của Ngài bằng việc lấy bụi đất nặn ra con người, thổi sinh khí vào lỗ mũi, và con người trở nên một sinh vật (St 2,7). Rồi Ngài dẫn mọi dã thú, mọi chim trời mà Ngài đã lấy đất nặn ra đến với con người, xem con người gọi chúng là gì: hễ con người gọi mỗi sinh vật là gì thì tên nó sẽ là như thế.

Con người đặt tên cho mọi súc vật, mọi chim trời và mọi dã thú, nhưng con người không tìm được cho mình một trợ tá tương xứng (St 2, 19-20), nên Thiên Chúa phán: Con người ở một mình thì không tốt, Ta sẽ làm cho nó một trợ tá tương xứng với nó (St 2, 18). Và Ngài đã cho một giấc ngủ mê ập xuống trên con người, và con người thiếp đi. Rồi Chúa rút một cái xương sườn của con người ra, lắp thịt thế vào, làm thành một người nữ và dẫn đến với con người. Con người vui mừng hăm hở đón nhận và nói: đây là xương bởi xương tôi, thịt bởi thịt tôi! Nàng sẽ được gọi là đàn bà, vì đã được rút từ đàn ông ra. Bởi thế, người đàn ông gắn bó với vợ mình, và cả hai thành một xương một thịt. Con người và vợ mình, cả hai đều trần truồng mà không xấu hổ trước mặt nhau (x. St 2, 21-25).

Related image

Như thế, quan hệ nam nữ lúc được tạo dựng và trước khi sa ngã thật hài hòa, tốt đẹp, thắm tình, thuộc về nhau và bổ túc cho nhau: Ađam tìm được người trợ tá tương xứng, bình đẳng, là xương thịt của chính mình, cả hai hoàn toàn là một (Ta với mình tuy hai mà một, thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu). Chúng ta có thể ví quan hệ nam nữ lúc ban đầu không vướng bận nhục dục này, nếu có thể nói được như vậy, với giai đoạn tuổi thơ trong trắng, cùng nhau tự nhiên ở truồng chơi đùa, không một chút ngượng ngùng mắc cỡ (nhất là thế hệ cha ông chúng ta trở về trước).

Quan hệ nam nữ sau khi sa ngã

Thiên Chúa khiến từ đất mọc lên đủ mọi thứ cây trông thì đẹp, ăn thì ngon, với cây trường sinh ở giữa vườn và cây cho biết điều thiện điều ác (St 2,9), gọi là vườn Địa Đàng E-đen. Thiên Chúa đem con người đặt vào vườn Ê-đen, để cày cấy và canh giữ đất đai. Ngài truyền lệnh cho con người rằng hết mọi trái cây trong vườn, ngươi cứ ăn; nhưng trái của cây cho biết điều thiện điều ác thì ngươi không được ăn, vì ngày nào ngươi ăn, chắc chắn ngươi sẽ phải chết (St 2, 15-17).

Nhưng Rắn là loài xảo quyệt nhất trong mọi giống vật ngoài đồng mà Thiên Chúa đã làm ra. Nó nói với người đàn bà: Có thật Thiên Chúa bảo các ngươi không được ăn hết mọi trái cây trong vườn không? Người đàn bà nói với con rắn: Trái các cây trong vườn thì chúng tôi được ăn. Còn trái trên cây ở giữa vườn, Thiên Chúa đã bảo: Các ngươi không được ăn, không được động tới, kẻo phải chết. Rắn nói với người đàn bà rằng chẳng chết chóc gì đâu! Thiên Chúa biết ngày nào ông bà ăn trái cây đó, mắt ông bà sẽ mở ra và ông bà sẽ nên như những vị thần biết điều thiện điều ác. Người đàn bà thấy trái cây đó ăn thì ngon, trông thì đẹp mắt và đáng quý vì làm cho mình được tinh khôn. Bà liền hái trái cây mà ăn, rồi đưa cho cả chồng đang ở đó với mình, ông cũng ăn. Bấy giờ mắt hai người mở ra, và họ thấy mình trần truồng: họ mới kết lá vả làm khố che thân (St 3, 1-7).

Đây có thể ví với giai đoạn từ dậy thì thành người lớn biết mắc cỡ, ngượng ngùng xấu hổ trước người khác phái khi phải trần truồng. Rất tiếc là nhiều người ngày nay mất đi cảm thức mắc cỡ phẩm cách đó, chạy theo những mốt ăn mặc thời trang hở hang, cún cởn, văn minh mà thiếu văn hóa, giàu sang mà thiếu vải, đi vào cả những nơi tôn nghiêm, thờ phượng nữa. Evà đã trao cho Ađam trái táo thực vật trông thì đẹp mắt và ăn lại ngon khiến Ađam đã sa ngã, các Evà thời đại trao cho các anh những trái táo bằng xương bằng thịt hấp dẫn hơn thì càng nguy hiểm hơn đó!

Chúng ta nhớ rằng sau khi sa ngã ăn trái cấm, nguyên tổ xấu hổ biết mình trần truồng phải tìm lá vả kết thành khố để che thân. Nhưng trái lại nhiều người ngày nay không tìm cách che mà lại tìm cách mở. Người càng có phẩm hạnh càng ăn mặc đoan trang kín đáo, trái lại người càng thiếu phẩm hạnh càng mở ra trần trụi, hấp dẫn, khiêu dâm, tự hạ giá mình xuống hàng đồ vật mua bán cho mọi người. Đáng thương thay những phụ nữ ăn mặc khiêu gợi như vậy liều mình gặp phải nguy hiểm do mình gây nên đối với những người bị mình khiêu khích dục vọng bản năng, đến khi hiểu ra thì đã quá muộn! Chị em phụ nữ đừng khiêu khích song phải tự bảo vệ chính mình và bảo vệ nhau, vì không chỉ có thể bị cám dỗ mà còn có thể bị khống chế bởi sức mạnh nữa.

Ngược lại, sách Châm Ngôn mô tả cho chúng ta hình ảnh một người vợ đảm đang đức hạnh:

Tìm đâu ra một người vợ đảm đang ?
Nàng quý giá vượt xa châu ngọc.
Chồng nàng hết dạ tin tưởng nàng,
chàng sẽ chẳng thiếu chi lợi lộc.
Suốt đời, nàng đem lại hạnh phúc
chứ không gây tai hoạ cho chồng.
Nàng tìm kiếm len và vải gai,
rồi vui vẻ ra tay làm việc.
Giống như những thương thuyền,
nàng đem lương thực về từ tận phương xa.
Nàng thức dậy khi trời còn tối, cung cấp phần ăn cho cả nhà, và sai bảo con ăn đứa ở.
Nàng để mắt đến một thửa ruộng và tậu lấy;
nàng dùng huê lợi đôi tay mình làm ra
mà canh tác một vườn nho.
Nàng thắt lưng cho chặt,
luyện cánh tay cho mạnh mẽ dẻo dai.
Nàng thấy công việc sinh nhiều lợi nhuận,
đèn trong nhà thắp sáng thâu đêm.
Nàng tra tay vào guồng kéo sợi,
và cầm chắc suốt chỉ trong tay.
Nàng rộng tay giúp người nghèo khổ
và đưa tay cứu kẻ khốn cùng.
Nàng không sợ người nhà bị lạnh vì tuyết sương,
bởi cả nhà đều được mặc hai áo.
Nàng tự tay làm lấy chăn mền,
nàng mặc toàn vải gai, vải tía.
Chồng nàng được tiếng thơm nơi cổng thành
khi ngồi chung với hàng kỳ mục trong dân.
Nàng dệt vải đem bán,
cung cấp dây lưng cho nhà buôn.
Trang phục của nàng là quyền uy danh giá,
nàng mỉm cười khi nghĩ đến tương lai.
Nàng khôn ngoan trong lời ăn tiếng nói
và dịu hiền khi dạy dỗ bảo ban.
Nàng để mắt trông nom mọi việc trong nhà,
bánh nàng ăn là do mồ hôi nước mắt nàng làm ra,
con nàng đứng lên ca tụng nàng có phúc,
chồng nàng cũng tấm tắc ngợi khen:
‘Có nhiều cô đảm đang,
nhưng em còn trổi trang gấp bội’.
Duyên dáng là giả trá, sắc đẹp là phù vân.
Người phụ nữ kính sợ Đức Chúa
mới đáng cho người đời ca tụng.
Hãy để cho nàng hưởng những thành quả tay nàng làm ra.
Ước chi nơi cổng thành nàng luôn được tán dương ca tụng do những việc nàng làm[1].

[1] Cn 31, 10-31.

Chúng ta trở lại với sách Sáng Thế: Nghe thấy tiếng Thiên Chúa đi dạo trong vườn, con người và vợ mình trốn vào giữa cây cối trong vườn để khỏi giáp mặt Thiên Chúa. Thiên Chúa gọi con người và hỏi: Ngươi ở đâu? Con người thưa: Con nghe thấy tiếng Ngài trong vườn, con sợ hãi vì con trần truồng, nên con lẩn trốn. Thiên Chúa hỏi: Ai đã cho ngươi biết là ngươi trần truồng? Có phải ngươi đã ăn trái cây mà Ta đã cấm ngươi ăn không? Con người thưa: Người đàn bà mà Ngài cho ở với con đã cho con trái cây ấy nên con ăn. Thiên Chúa hỏi người đàn bà: Ngươi đã làm gì thế? Người đàn bà thưa: Con rắn đã lừa dối con, nên con ăn (x. St 3,8-13).

Như vậy sau khi sa ngã, quan hệ nam nữ trở nên khó khăn, bất hòa, đổ lỗi cho nhau: thay vì vui mừng hớn hở reo lên đây là xương bởi xương tôi, thịt bởi thịt tôi, Ađam đã cay đắng phủ nhận liên đới và đùn đẩy trách nhiệm cả cho Chúa: người đàn bà mà Chúa đã cho ở với con đã trao cho con trái cây và con đã ăn! Đúng là Ta với mình tuy một mà hai ! (Thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu).

Câu chuyện minh họa Quan Hệ Nam Nữ

Theo sách Sáng Thế[2] ([2] St 2, 18-24.) và quan niệm Á Đông về Âm-Dương, người nam và người nữ rất hấp dẫn nhau, gắn bó với nhau, cần nhau và bổ túc cho nhau đến như không thể thiếu nhau. Trong mối quan hệ này, có nhiều phương diện của cuộc sống thật ý nghĩa, đẹp đẽ và có nhiều công trình thật tuyệt vời. Tuy nhiên, thật chẳng ngọt ngào gì khi gặp bất hòa, cãi lẫy, ghen tương đay nghiến. Các bạn trẻ đã có bạn trai/bạn gái hẳn cũng đã trải nghiệm thấy quả ngọt quả đắng của tình yêu nam nữ, mà người ta nói là “bạo lực hẹn hò”, cả trong giai đoạn tình chỉ đẹp khi còn giang dở, đời mất vui khi đã vẹn câu thề! Truyền thuyết tạo dựng người nữ của Huguette cho chúng ta thấy điều đó:

“Vào thuở tạo thiên lập địa, khi Thiên Chúa quyết định sáng tạo người nữ, Người thấy rằng Người đã tận dụng tất cả các chất liệu chọn lọc để tạo người nam mất rồi. Trước tình thế lưỡng nan này và sau khi ngẫm nghĩ dài lâu, Người lấy dáng đầy đặn của mặt trăng, những đường cong mềm mại của các làn sóng, sức gắn bó dịu dàng của dây bìm bìm, chuyển động rung rinh nhè nhẹ của các cành lá, dáng vẻ thanh nhã của thân cây dừa, màu sắc tinh tế của các bông hoa, ánh mắt si mê của con nai vàng, dáng e ấp của con chim gáy, vẻ kiêu kỳ của con công, sự mượt mà của bộ lông thiên nga, tính rắn chắc của kim cương, nét dịu dàng của con bồ câu, tính tàn bạo của con hổ, sức nóng cháy của lửa, sự giá buốt của tuyết, và Người pha trộn các chất liệu rất khác nhau đó lại mà tạo ra NGƯỜI NỮ. Rồi Người đưa nàng đến tặng cho người nam.

Một tuần sau, người nam đến thưa với Người: Lạy Chúa, thọ tạo Ngài đã ban cho con làm con rất khổ. Nàng cứ bắt con phải quan tâm đến nàng, nàng không chịu rời con ra, nói thì huyên thuyên mà hơi chút là khóc, nàng cứ thích hành hạ con, nên con xin trả nàng lại cho Ngài, vì con không thể sống chung với nàng. Thiên Chúa trả lời “Được”, rồi Người lấy người nữ lại.

Nhưng một tuần sau đó, người nam trở lại thưa với Người: Chúa ơi, con cảm thấy cô đơn quá, kể từ ngày con trả lại cho Ngài thọ tạo Ngài đã làm cho con. Nàng đã ca hát và vui đùa bên con, nàng đã từng nhìn con thật âu yếm, ánh mắt nàng như mơn trớn vuốt ve, nàng đã cười và tiếng cười của nàng nghe như tiếng nhạc, nhìn nàng thấy nàng đẹp quá, mà vuốt ve nàng thì thật êm ái. Xin Chúa trả nàng lại cho con, vì con không thể sống không có nàng”.

Thân phận con người sau khi sa ngã

Sau khi hai ông bà nguyên tổ sa ngã, Thiên Chúa phán với người đàn bà: Ta sẽ làm cho ngươi phải cực nhọc thật nhiều khi thai nghén và lúc sinh con. Ngươi sẽ thèm muốn chồng ngươi, và nó sẽ thống trị ngươi. Và Chúa phán với con người: Vì ngươi đã nghe lời vợ mà ăn trái cây Ta đã truyền cho ngươi đừng ăn nó, nên đất đai bị nguyền rủa vì ngươi; ngươi sẽ phải cực nhọc mọi ngày trong đời ngươi mới kiếm được miếng ăn từ đất mà ra. Đất đai sẽ trổ sinh gai góc cho ngươi, ngươi sẽ ăn cỏ ngoài đồng. Ngươi sẽ phải đổ mồ hôi trán mới có bánh ăn, cho đến khi trở về với đất, vì từ đất ngươi đã được lấy ra. Ngươi là bụi đất và sẽ trở về với bụi đất (x. St 3,16-20).

Vì không vâng lệnh Chúa mà sống trong kế hoạch của Chúa, con người đã làm đảo lộn trật tự tốt đẹp Chúa đã an bài khiến mọi sự trở nên đối nghịch và thử thách, khó khăn cho con người.

Mục đích của quan hệ nam nữ

a . Giúp đỡ, bổ túc lẫn nhau

Như trên chúng ta đã thấy, Con người đặt tên cho mọi súc vật, mọi chim trời và mọi dã thú, nhưng con người không tìm được cho mình một trợ tá tương xứng (St 2, 20), nên Thiên Chúa phán: “Con người ở một mình thì không tốt, Ta sẽ làm cho nó một trợ tá tương xứng với nó (St 2, 18). Như vậy, mục đích đầu tiên trong quan hệ nam nữ là giúp đỡ nhau, tương trợ nhau, bổ túc cho nhau. Đó cũng là mục đích đầu tiên của đời sống hôn nhân.

b .Sinh sản ra nhiều và thống trị vạn vật

Thiên Chúa sáng tạo con người theo hình ảnh mình, có nam có nữ, ban phúc lành cho họ, và phán với họ: Hãy sinh sôi nảy nở thật nhiều, cho đầy mặt đất, và thống trị mặt đất. Hãy làm bá chủ cá biển, chim trời, và mọi giống vật bò trên mặt đất (x. St 1,27-28). Con người ăn ở với E-và, vợ mình. Bà thụ thai và sinh ra Ca-in. Bà nói: Nhờ Đức Chúa, tôi đã được một người. Bà lại sinh ra A-ben, em ông. A-ben làm nghề chăn chiên, còn Ca-in làm nghề cày cấy đất đai. Sau vì ghen tương, Cain đã giết Abel (x. St 4, 1-16). Ông A-đam lại ăn ở với vợ. Bà sinh một con trai và đặt tên là Sết; bà nói: Thiên Chúa đã sắp đặt cho tôi một dòng dõi khác thay cho A-ben, vì Ca-in đã giết nó (x. St 4,25). Sách Sáng Thế 3,20 cũng nói: Con người đặt tên cho vợ là E-và, vì bà là mẹ của chúng sinh.

Như vậy mục đích thứ hai trong quan hệ nam nữ, vợ chồng là sinh con cái, cộng tác với Thiên Chúa trong công trình tiếp tục sáng tạo nhân loại. Theo tư tưởng về Thần Học Thân Xác của Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, thân xác có “ý nghĩa hợp hôn” bởi lẽ nó mạc khải ơn gọi của người đàn ông và người đàn bà trở nên tặng phẩm cho nhau, một tặng phẩm được thực hiện trọn vẹn trong sự kết hợp nên “một xương một thịt”. Thân xác cũng có ý nghĩa sinh sản bởi có thể cho chào đời một “kẻ thứ ba” nhờ mối thông hiệp ấy.

c. Hệ luận về quan hệ nam nữ

Chúng ta phải nắm giữ hai mục đích bao gồm này của quan hệ nam nữ và đời sống hôn nhân: yêu nhau và giúp đỡ lẫn nhau khi mạnh khỏe cũng như khi đau ốm, khi thịnh vượng cũng như lúc gian nan, khi hạnh phúc cũng như khi thử thách đau khổ, trong ưu điểm cũng như khuyết điểm, khi hài lòng cũng như khi trái ý, nghĩa là yêu nhau với tất cả những gì là của nhau (yêu nhau yêu cả đường đi – Con đường xưa em đi), luôn cùng nhau chung sống để sinh dưỡng và giáo dục con cái nên người và nên con Chúa. Như vậy dù nếu Chúa có không cho sinh được con cái thì vợ chồng vẫn luôn chung thủy bền vững với nhau cho đến trọn đời: Sự gì Thiên Chúa liên kết thì loài người không được phân ly.

Vì ước muốn được hạnh phúc sinh con, nhất là sinh con nối dòng, một nguy cơ trong thời đại chúng ta là nạn vô sinh nên có những đôi vợ chồng khi không sinh con được thì ly dị bỏ nhau, khiến có những người trước khi chính thức kết hôn thì tìm quan hệ thân xác, hễ có con thì mới lấy nhau, còn không thì đường ai nấy đi. Đó là quan niệm thoái hóa luân lý rất đáng tiếc, què cụt và khập khiễng trong ý nghĩa và mục đích kép của quan hệ nam nữ và hôn nhân, là không tôn trọng giá trị và nhân phẩm của nhau, quên đi giá trị của tình yêu đôi lứa, đồng thời là tội lỗi xúc phạm đến con người và Thiên Chúa.

Image result for Tính dục

II . NHỮNG BIỂU HIỆN TÌNH CẢM VÀ TÌNH DỤC TRONG QUAN HỆ NAM NỮ

Căn nguyên của vấn đề

Mọi tế bào trong cơ thể con người cứ từng 7 năm một lần đều được thay thế để tăng trưởng. Vấn đề sinh lý tính dục cũng thế qua dòng đời tuổi tác từ ấu thơ, dậy thì và trưởng thành, nên con người ai cũng có những ham muốn tự nhiên về sinh lý tính dục là chuyện bình thường, vì đó là sự phát triển các chức năng của cơ thể con người toàn vẹn.

Nguyên khởi cảm nhận những ham muốn sinh lý tính dục tự nhiên ấy không tội lỗi gì hết, vì đấy là sự phát huy chức năng của các cơ quan thể xác mà Chúa đã an bài để tiếp tục công trình sáng tạo nhân loại của Ngài. Trong lãnh vực này thì chị em phụ nữ gặp nhiều phiền hà rắc rối hơn người nam do sự biến đổi các tuyến nội tiết và sự gia tăng các loại hooc-môn phục vụ cho chu kỳ kinh nguyệt và rụng trứng. Trái lại, sang giai đoạn thứ phát của việc cảm nhận những ham muốn sinh lý tính dục tự nhiên và dừng lại ở những ham muốn đó để tìm cách thỏa mãn chúng trái qui trình đạo đức và bậc sống mới là tội.

Mọi thân xác đều có tính dục và mọi tương quan đều có tính cách phái tính, kể cả tương quan máu mủ và thiêng liêng mà thánh Phaolô cảnh báo “khởi sự trong tinh thần mà kết thúc trong xác thịt”[3] ([1] Gl 3,3.) . Những kết quả điều tra về nạn lạm dụng tình dục trẻ em hay vi phạm tình dục với người lớn dễ bị tổn thương trong thời gian gần đây chứng minh điều đó.

Phân tâm học nhấn mạnh cái mà Freud gọi là Libido, tức năng lực thúc đẩy dục tính bên trong mỗi con người. Nếu năng lực này được cân bằng, nó sẽ thúc đẩy thăng hoa hướng đến tình yêu và lý tưởng, còn nếu năng lực này bị mất cân bằng hay lệch lạc thì nó sẽ trở thành xung động rối loạn dồn nén hạ thấp xuống hàng bản năng. Năng lực này sẽ được thoát ra theo hai dạng: hoặc là thăng hoa hướng thượng đạo đức, hoặc là méo mó có tính cách bản năng suy thoái trong các hành vi ứng xử.

Desmond Morris (người Anh) chia các hành vi của các bộ phận cơ thể đối ứng tương tác với nhau theo hai giai đoạn quan hệ nam nữ:

1) Giai đoạn yêu thương chia sẻ:

. Mắt đối với cơ thể

. Mắt đối mắt

. Lời đối lời

2) Giai đoạn yêu thương có tiếp xúc cơ thể trực tiếp:

. Bàn tay đối bàn tay

. Cánh tay đối vai

. Cánh tay đối eo

. Miệng đối miệng

. Tay đối ngực

. Miệng đối ngực

. Tay đối cơ quan sinh dục

. Cơ quan sinh dục đối cơ quan sinh dục

Các bạn trẻ cần phải làm chủ bản thân và tôn trọng bạn khác giới của mình để gìn giữ cho nhau, không vội vàng vượt quá và đốt giai đoạn. Khi đôi bạn chuyển từ giai đoạn yêu thương chia sẻ sang giai đoạn yêu thương có tiếp xúc cơ thể trực tiếp bằng một thứ ngôn ngữ không lời, thì tình cảm giữa họ càng sâu đậm hơn. Các hành vi đầu giúp thắt chặt thêm tình cảm mới chớm nở giữa hai người, còn các hành vi tiếp theo, nhất là trong giai đoạn cuối cùng là hiệu ứng nảy sinh từ những hành vi thân thiết ấy, có tác dụng kết tinh tình cảm và tình dục của cả hai trong đích điểm của ơn gọi đời sống hôn nhân gia đình.

Đối với loài người, hành vi tình dục đem lại những cảm nghiệm sâu đậm đến tận xương tủy, gắn liền với những yếu tố nền tảng của luân lý và đạo đức, nói lên nhân cách và phẩm chất của con người. Trong sự diễn tả và đạt tới những hấp dẫn lôi cuốn ấy, chúng ta phải cảnh báo rằng loài vật giải quyết sinh lý tình dục theo bản năng có thời và có mùa của chúng, trong khi con người lại có thể làm việc đó bất kỳ thời gian nào, mùa nào và bất cứ ở đâu. Do đó, các bạn trẻ hãy giữ mình và bảo vệ cho nhau, dành thời gian học cách yêu thương, học cách nhận biết và đáp đền. Hai bên hãy kìm giữ tốc độ chậm lại, ngay cả sức lực định dồn vào chuyện yêu đương cũng nên chuyển thành dịu dàng và kiên nhẫn, đồng thời tăng mức độ và thời gian suy nghĩ, cảm nhận, hướng về nhau hầu tôn trọng, giữ gìn và sống tốt quan hệ nam nữ của mình, biết khắc phục làm chủ bản thân như những con người trưởng thành và những người con ngoan của Thiên Chúa.

Tình dục không nằm trong sự bảo trợ của tình yêu nồng thắm thì không những không thúc đẩy tình yêu thăng hoa, mà ngược lại còn có thể giết chết tình yêu, làm suy thoái và tha hóa nhân cách. Sự phát triển tâm lý giới tính thường trải qua 3 giai đoạn:

Thời kỳ trung tính giới tính khác phái,
Thời kỳ cảm tình với ngưới khác phái,
Thời kỳ luyến ái khăng khít với người khác phái và đưa tới hôn nhân.

Những xúc động, xao xuyến của tình cảm đầu đời nếu được sẻ chia, nâng đỡ, định hướng đúng sẽ là con đường đạt tới sự nếm trải trọn vẹn hạnh phúc làm người. Nếu thanh thiếu niên không được quan tâm và giáo dục đúng, mà tự mò mẫm tìm cho mình lờì giải đáp, hoặc được giáo dục cách không thích hợp như chúng ta thấy ngày nay, thì sẽ dễ bị sa ngã dưới sức ép của bản năng.

Thân thể của chúng ta chỉ thuộc về mình, chúng ta phải chịu trách nhiệm về nó. Biết trân trọng thân thể của mình, biết yêu lấy chính mình là chúng ta biết cách ứng phó với mọi tình huống, có cách nhìn nhận về tình bạn, tình yêu, quan hệ giới tính một cách nghiêm túc, tránh được sa ngã và những hậu quả thương tổn đến đời sống thể lý, tâm lý, thiêng liêng và hành trình ơn gọi, ơn gọi hôn nhân cũng như ơn gọi thánh hiến.

Do đó, mỗi người cần được trang bị những kiến thức đúng đắn về giới tính và về quan hệ nam nữ. Không chỉ là những kiến thức khoa học về sinh lý, sự thai nghén sinh nở, di truyền, các bệnh tình dục… mà điều quan trọng chính là giáo dục về nhân bản, tình bằng hữu, tình yêu thương, sự tự do, ý thức trách nhiệm, lòng thuỷ chung với chọn lựa và cam kết cuộc đời, hôn nhân hay thánh hiến, trong ý muốn và kế hoạch của Thiên Chúa.

Để thực hiện được tốt như vậy, chúng ta cần lưu ý nắm giữ cách hài hòa năm yếu tố cần thiết và quan trọng sau đây trong mối quan hệ nam nữ:

Nơi chốn gặp gỡ;
Thời gian và thời lượng;
Khoảng cách thể lý và tâm lý;
Sự có mặt của (những) người thứ ba;
Sống ý thức sự hiện diện khuất ẩn nhưng rất thực của Thiên Chúa.

Các bạn có biết vì sao bàn tay có những kẽ hỡ không?- Để đến một ngày nào đó có bàn tay khác lấp đầy, tay đan tay dìu nhau lên Bàn Thánh nhận lời chúc hôn ước. Tôi xin trích lại vài đoạn bài Những Bàn Tay Đã Nắm của Lê Giang:

Tôi nhớ bàn tay người con trai đầu tiên mà tôi gọi đó là mối tình đầu. Đôi bàn tay đẹp, dài với những chiếc móng được cắt gọt cẩn thận. Người ấy thường nhẹ nhàng nắm lấy tay tôi, dùng ngón tay mình vẽ vẽ vào lòng bàn tay tôi rồi hỏi: “Đố em biết anh vừa viết gì?” Tôi lắc đầu. Anh cười nói anh viết rằng:“Anh muốn nắm tay em đi hết con đường đời dài rộng”. Nhưng rồi mọi lời hứa hẹn đều như gió thoảng mây bay. Bàn tay ấy đã buông lơi, thôi không còn nắm tay tôi mà tìm đến một bàn tay khác.

Ngày có người con trai cầm tay tôi nói lời cầu hôn, tôi cảm nhận rõ sự gai góc xù xì trong bàn tay ấy. Cảm giác ấy khiến tôi liên tưởng đến bàn tay mềm mại của mối tình đầu, rồi chợt thốt lên: “Sao bàn tay anh xấu thế?” Anh nhìn tôi, bật cười giải thích, vì nó không được lớn lên trong mượt mà nhung lụa, mà lớn lên bởi những gánh nặng mưu sinh, vì nó không được nâng niu mà đã bao phen trầy da chảy máu. Rồi anh nhìn vào mắt tôi, bàn tay siết chặt bàn tay: “Em cứ tin, nó không đẹp, nhưng chẳng ngại khó khăn nào cả, hãy cứ vững tâm mà nắm lấy, được không?”Cuối cùng thì tôi đã nhận lời nắm lấy bàn tay ấy, để anh dắt lên xe hoa, để anh lồng vào ngón tay chiếc nhẫn cưới, để anh lau những giọt nước mắt ngày tôi về nhà chồng. Bàn tay ấy đã tự vào bếp nấu cho tôi bát cháo ngày tôi ốm, tự cắm hoa vào lọ những ngày kỉ niệm yêu đương. Bàn tay ấy đã dắt tôi đi qua bao nhiêu ngày tháng chông chênh, đan xen những lo toan và niềm hạnh phúc. Đôi bàn tay xù xì nhưng cứng cáp và ấm áp vô cùng.

Một bàn tay đẹp là bàn tay chìa ra đúng lúc mình cần, nắm tay mình qua những đoạn đường đời chông chênh sỏi đá, dẫu mệt mỏi cũng không buông, dẫu xa xôi cũng không nản. Nếu chúng ta đang có những bàn tay để nắm, xin hãy trân trọng từng phút giây. Đừng mơ mộng những bàn tay xinh đẹp của ai kia, mà buông lơi bàn tay gần gũi ấm áp ở bên mình. Nắm lấy tay nhau, cử chỉ ấy ấm áp hơn mọi lời nói yêu thương đầu môi chót lưỡi.

Có những cái nắm tay khiến mình nhớ mãi, có những cái nắm tay buông rồi là quên ngay. Có những cái nắm tay thật chặt, cũng có cái nắm tay buông lơi hờ hững. Cuộc đời nhiều bất trắc, ai biết được khi nào ai nhắm mắt xuôi tay. Ai biết được khi nào tay mình vẫn ấm áp đây, mà bàn tay ai kia đã vô chừng lạnh lẽo. Vậy nên khi sống không đem đến cho nhau sự ấm áp, thì khi lìa khỏi nhân gian có bịn rịn tiếc thương cũng còn ý nghĩa gì?

2. Tính Dục và Khoái Cảm

Tính dục là hồng ân của Thiên Chúa ban như một chiều kích tích cực và lành mạnh của nhân cách. Tính dục có thể là tính dục tình ý hay tính dục sinh dục (tình dục).

a. Tính dục tình ý: Tính dục tình ý là phần tình cảm của nhân cách. Nó là khía cạnh liên hệ nhân bản và bao gồm tính nhạy cảm, sự hiểu biết, sự đón nhận, sự nồng ấm, sự cảm kích, lòng trắc ẩn, sự nâng đỡ, sự săn sóc v.v… Tính dục tình ý biểu lộ cảm giác yêu mến, gồm những đặc tính tinh thần, xã hội, dễ xúc động với tâm lý riêng cho nam và nữ.

b. Tính dục sinh dục: Tính dục sinh dục hay tình dục ám chỉ những gì liên quan đến kích thích hay sử dụng bộ phận sinh dục của thân thể con người. Tính dục sinh dục gồm hai khía cạnh/mức độ: Tình yêu sinh dục và Ứng xử sinh dục.

a) Tình yêu sinh dục: Tình yêu sinh dục là có những ham muốn sinh dục, cảm giác sinh dục, tư tưởng sinh dục, tưởng tượng sinh dục… nhưng không biểu hiện thành ứng xử. Cảm nhận tình yêu sinh dục là điều bình thường vì tất cả chúng ta đều là những con người. Tình yêu sinh dục có thể xảy ra, được hoạt hóa tự nhiên hoặc thăng tiến một cách tự phát hay chủ ý. Phân biệt giai đoạn nguyên phát và giai đoạn thứ phát để hiểu và xử lý tình yêu sinh dục qua bốn tình huống:

* Làm hài lòng là tìm thỏa mãn những cảm giác sinh dục của mình qua ứng xử sinh dục. Nhưng làm hài lòng những cảm giác sinh dục chỉ có trong đời sống vợ chồng: “Về điểm này, đừng ai làm tổn thương hay lừa dối anh chị em mình, vì Chúa là Đấng trừng phạt tất cả những cái đó, như chúng tôi đã từng báo trước và cảnh cáo anh em. Thật vậy, Thiên Chúa đã không kêu gọi chúng ta sống ô uế, nhưng sống thánh thiện.”^{^{[4] ( [1] 1 Th 4, 6-7.)}}

* Ức chế là cách thức xô ngã những cảm giác sinh dục vào vô thức, loại trừ khỏi ý thức những thúc đẩy, cảm nhận, cảm giác làm xáo trộn tâm lý. Cố tình không chú ý tới, quên lãng đi, buông bỏ hay hướng qua một cái gì khác. Qua lời khuyên tỉnh thức và cầu nguyện của Chúa Giêsu, chúng ta cố gắng làm chủ bản thân không đụng chạm đến những chỗ nhạy cảm trên cơ thể của mình, không chú ý tới chúng mà tập trung hướng về Chúa và Đức Mẹ mà cầu nguyện.

* Đàn áp là hành vi ý thức kiểm soát và kiềm chế một ý nghĩ, một cảm giác và không chấp nhận nó. Người ta ý thức và cố ý gạt bỏ những cảm giác sinh dục, không cho chúng biểu hiện, dựa trên lý trí có cân nhắc, nghĩa là quyết định không tác động chúng. Đàn áp những cảm giác sinh dục đôi khi là tốt, nhưng nó cũng có thể gây phiền phức như bị căng thẳng, stress. Trong việc đàn áp những cảm giác sinh dục, ngoài nghị lực của ý chí và lý trí, nghị lực tâm linh cũng tác động bên trong cơ thể chúng ta.

* Thăng hoa là tiến trình của nghị lực lý trí, ý chí và tâm linh chuyển những cảm giác sinh dục sang những hành động và cách ứng xử được xã hội chấp nhận, tán thành. Thăng hoa là cơ chế hiệu quả nhất trong việc xử lý các cảm xúc sinh dục: hướng nghị lực đến hành động thăng tiến đời sống trưởng thành đích thực.

b) Ứng xử sinh dục: Chính con người mới có tình yêu sinh dục và chỉ có con người mới biểu lộ tình yêu sinh dục (làm tình) bất cứ mùa nào, bất cứ lúc nào và bất cứ ở đâu, khác với loài vật chỉ có mùa và theo bản năng. Nhưng để là con người thì không nhất thiết phải có ứng xử tình dục. Một người trưởng thành có thể không tự cho phép mình ứng xử theo tình dục. Vì ứng xử sinh dục đòi sự cam kết hôn nhân, nên chỉ hôn nhân mới được đòi liên hệ ứng xử sinh dục. Ứng xử sinh dục ngoài vợ chồng là tội lỗi đức trong sạch.

3. Khoái Cảm

Biết loại khoái cảm mà chúng ta cảm nhận trong mình và tìm cách tốt nhất để xử lý chúng là điều tốt.

a) Khoái cảm tinh thần nổi lên từ sự vận hành của trí tuệ con người, nghĩa là trí năng và ý chí (đọc một cuốn sách hay, thưởng thức một bản nhạc ý nghĩa, ngắm một phong cảnh đẹp, v.v…). Không nên lẫn lộn khoái cảm tinh thần với khoái cảm sinh dục.

b) Khoái cảm giác quan đi theo sự vận hành của các giác quan như thị giác, xúc giác, thính giác, vị giác và khứu giác. Nếu khoái cảm nổi lên từ hoạt động của các giác quan và không liên kết với khoái cảm sinh dục, thì đó là khoái cảm giác quan đơn thuần. Nếu khoái cảm nổi lên từ sự vận hành của các giác quan và dẫn đến khoái cảm sinh dục thì đó là khoái cảm giác quan liên quan đến tình dục.

Lạy Cha cực thánh, nguyện hồng ân vô hạn,

Chặn đứng ngay những khoái cảm bên ngoài,

Lẻn vào hồn xúi dục tình náo loạn

Ép tinh thần sa chước độc trần ai[5].([1] Thánh Thi Kinh Sáng thứ Ba tuần IV.)

Còn đôi mắt, ngăn đừng cho cuồng dại,

Thu bóng hình những ảo ảnh phù vân.

Cho tấc dạ trinh bạch như tuyết trắng

Mãi can trường trong thử thách đau thương [6]. ([1] Thánh thi kinh Sáng Thứ Nam tuần IV.)

c) Khoái cảm sinh dục nổi lên là kết quả của sự kích thích cơ quan sinh dục. Sự vận hành của các giác quan cũng có thể kích thích khoái cảm sinh dục nơi một người. Nếu mục đích chính của một hành động là để có khoái cảm sinh dục thì đó là khoái cảm sinh dục được muốn trực tiếp. Nếu khoái cảm sinh dục nổi lên như một phó phẩm của một hành động không trực tiếp muốn, thì đó là khoái cảm sinh dục được muốn gián tiếp, chẳng hạn vào dịp sinh nhật của một người bạn, chúng ta mang quà đến tặng diễn tả tình cảm của chúng ta với người bạn ấy, nhưng trong khi giao tiếp chúng ta có thể cảm nhận khoái cảm sinh dục nơi mình, vì chúng ta vẫn là một con người. Nhưng khoái cảm chúng ta đang cảm nhận chỉ là phó phẩm của việc chúng ta bày tỏ tình thương mến đối với người bạn mà thôi. Tuy nhiên phải khôn ngoan tỉnh thức dùng năm phương thế tương quan và cầu nguyện để khỏi vấp ngã.

Những bộc lộ của xúc cảm tính dục

Mỗi người nam cũng như nữ đều có thể bộc lộ tình cảm tính dục của mình ra nơi những hình thức sau đây:

a) Thủ dâm là dùng tay kích thích các cơ quan sinh dục để tìm khoái cảm nhục dục: có thể là tự làm cho mình, làm cho người khác, hay để người khác làm cho mình[7] ([7]] Như ở các quán massage tình dục.) . Thủ dâm để tìm thỏa mãn nhục dục là tội và có thể đưa tới bệnh hoạn nữa (thói quen xấu, nghiện sex). Phải dùng mọi phương thế tự nhiên và siêu nhiên để làm chủ bản thân hầu tránh lỗi phạm và sống trưởng thành nhân bản cũng như thiêng liêng. Nếu một mình mà không làm chủ được bản thân và cứ thua cuộc thủ dâm thì làm sao vượt lên được sự yếu đuối bên trong và cơn cám dỗ mạnh từ bên ngoài bởi một đối tác khác phái? Hãy áp dụng cái hợp lực Chúa Giêsu đã nói đến (sức của ta là tỉnh thức + với sức của Chúa là cầu nguyện): “Các con hãy tỉnh thức và cầu nguyện luôn để khỏi sa chước cám dỗ, vì tinh thần thì nhẹ nhàng chóng vánh, nhưng xác thịt lại nặng nề yếu đuối”.

b) Tính dục đồng tính là có những biểu lộ tình dục giữa hai người đồng giới: Giáo Hội coi đây là một rối loạn ghê tởm trái tự nhiên, thường xảy ra trong các môi trường đồng tính nam và đồng tính nữ, giữa hai người đồng tuổi, một lớn một nhỏ, có khi cả giữa người có quyền và kẻ dưới quyền (lạm dụng tình dục trẻ em thường xảy ra trong nhóm người này). Việc giải quyết sẽ theo ba cấp độ: người có khuynh hướng đồng tính mới chớm nở thì đòi phải được sửa chữa trong một hạn kỳ nhất định và sửa được mới cho tiếp tục con đường ơn gọi; còn người có khuynh hướng đồng tính quá sâu nặng không thể sửa chữa được và người thực hiện hành vi tính dục đồng tính thì phải bị loại ra khỏi đời tu[8] ( [8]* Linh mục Krzysztof Charamsa, người Ba Lan, 43 tuổi, làm việc tại Bộ Giáo lý Đức tin, đã thú nhận sống đồng tính, gây cơn bão truyền thông ngay hôm trước ngày khai mạc THĐ về Gia đình 4/10/2015 và Vatican ngưng chức ông – http://phanxico.vn/2015/10/05/su-sa-nga-cua-mot-linh-muc/ ) *. Hiện nay, Giáo Hội có nhiều cách thế hỗ trợ mục vụ cho những người đồng tính[9] ([9] Courage, một tổ chức tông đồ chuyên lo hỗ trợ mục vụ cho các người đồng tính nam nữ thế giới – http://www.vietcatholic.org/News/Html/144607.htm )
, nhất là từ lập trường của ĐTC Phanxicô “tôi là ai mà dám phán xét khi họ tìm đến với Chúa?”.

Ngoài ra cũng cần lưu ý sự mất cân bằng tâm lý đưa tới cái nhìn biến thể coi một người nam “ủy mị” nào đó như một người con gái hoặc coi một người phụ nữ “mạnh mẽ” nào đó như một người đàn ông và cư xử với nhau như hai người khác giới, luôn dựa dẫm vào nhau và không thể thiếu nhau. Sự lệch lạc này cũng phải được quan tâm chữa trị uốn nắn hoặc thanh lọc.

c) Dữ kiện tâm sinh lý hấp dẫn tính dục là sức lôi cuốn mãnh liệt có tính cách tính dục đối với một người cá biệt nào đó, chứ không có tính cách phổ quát. Có sức hấp dẫn tính dục như Giuse Ai cập với vợ ông quan hay bị hấp dẫn tính dục như Đavít với vợ của Uria, hay ngược lại, vợ ông quan bị hấp dẫn tính dục còn vợ của Uria có sức hấp dẫn tính dục. Có sức hấp dẫn tính dục hay bị hấp dẫn tính dục đều là nguy hiểm đối với một con người, dù là người đời thường hay người tu hành, nam cũng như nữ, có gia đình hay còn độc thân, coi chừng kẻo bị tấn công hoặc tấn công mà vấp ngã[10] ([1] X. câu chuyện chia sẻ của một linh mục trẻ với một phụ nữ thiện nguyện có gia đình ) . Nếu vướng với một người có gia đình thì sẽ hết sức phức tạp: không những lỗi giới răn thứ sáu và thứ chín, ngoại tình, không chung thủy, mà còn có nguy cơ làm cho gia đình người ta tan vỡ kèm theo án lệ dân sự và hình sự nữa.

d) Sự quyến rũ và tình yêu

Với tất cả những yếu tố trên, cùng với sự kiện bất cứ người nam nào cũng khao khát một mái ấm gia đình hạnh phúc vợ đẹp con ngoan, những sự dịu dàng âu yếm nữ tính của nửa kia của mình, hay bất cứ người nữ nào cũng khao khát một bờ vai ấm áp vững chắc để nương tựa, một vòng tay mạnh mẽ để được ôm ấp che chở, một trái tim nồng nàn tình yêu, cộng thêm lối ăn mặc khiêu dâm kích dục, người ta dễ bị chinh phục bởi một sự quyến rũ. Sự quyến rũ này thuộc về sự lôi cuốn hấp dẫn của thể xác, chứ không phải là tình yêu, nhưng sự say đắm này có thể chiếm mất chỗ của tình yêu đích thực, cho đến khi nào sự quyến rũ say đắm đó không còn nữa thì người ta mới tỉnh ngộ quay trở về, song cũng có khi đã quá muộn để không còn có thể quay trở về được nữa.

Hiện tình các mối quan hệ nam nữ

Chúng ta hãy nhìn lại bối cảnh chúng ta sống và lớn lên. Hội thảo “Giáo dục đạo đức cho học sinh, sinh viên ở nước ta hiện nay” do Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục Việt Nam tổ chức^{^[11]} ([¹¹] Được tổ chức năm 2007 tại Đồng Nai – Trích Tin Việt Nam ngày 7/8/2008: tỷ lệ quay cóp: có tới 8% học sinh tiểu học đã quay cóp, lên bậc THCS và THPT nhảy vọt tới 60% và đến bậc ĐH, CĐ thì đến 69%; tỷ lệ nói dối: có tới 22% học sinh Tiểu học nói dối cha mẹ, lên bậc THCS và THPT thì tới gần 64%, và ở bậc ĐH, CĐ có đến hơn 80% sinh viên sẵn sàng nói dối để qua mặt phụ huynh..) đã tuyên bố: Càng lên cao, người trẻ càng “hư”, như tỷ lệ quay cóp, nói dối, nạn thiếu niên phạm pháp ngày một tăng cao; nạn ma túy học đường ngày càng trở thành vấn đề nhức nhối. Đáng lo hơn nữa là phong cách sống đạo đức của học sinh, sinh viên ngày càng “có vấn đề”. Kết quả cuộc điều tra khảo sát trên 30 trường Đại Học, Cao Đẳng năm 2007 cho thấy 51,4% sinh viên cho rằng “sống thử trước hôn nhân là hiện tượng phổ biến” và được coi là “bình thường”. Chúng ta biết việc quan hệ tình dục trước hôn nhân là hành vi xúc phạm tới giới răn thứ sáu, là tội gian dâm. Tội này trái nghịch cách nghiêm trọng với nhân phẩm và tính dục của con người. Ngoài ra, nó còn liên quan tới một người khác nữa và cũng có thể là một gương xấu công khai nghiêm trọng khi làm băng hoại giới trẻ (xem GLCG 2353). Ngoài ra phải kể đến Hiện tượng “sinh viên tầm gửi”, “tình nhà trọ” và từ đó nạn phá thai ngày càng gia tăng, cả trong giới thiếu nữ vị thành niên, và thật đáng buồn là Việt Nam “được” xếp hạng nhất thế giới.

Sống trong một bối cảnh xã hội thiếu vắng Thiên Chúa, buông thả luân lý và hưởng thụ khoái lạc nhục dục như thế, chắc chắn các thanh thiếu niên nam nữ sinh viên, học sinh Công giáo, kể cả các dự tu nam nữ trong thời gian tìm hiểu ơn gọi và đi học, đi làm ở ngoài xã hội cũng không thể không chịu ảnh hưởng.

Người trẻ ngày nay trưởng thành sớm về mặt sinh học, nên chuyện tình cảm yêu đương không thể tránh khỏi. Chúng ta cần hiểu và sống tốt nguyên vẹn cuộc đời mình trước khi đi vào lựa chọn ơn gọi đời sống hôn nhân hay ơn gọi đời sống linh mục/tu sĩ đúng như Chúa muốn và Giáo hội dạy[12].([1] Xem bài Tự Do Tự Nguyện Sống Luật Độc Thân Thánh Hiến.)

Một cậu trai và một cô gái có thể là bạn của nhau, rồi người này có thể sẽ yêu người kia và cả hai cùng yêu nhau; tình yêu có thể đến sau tình bạn, nhưng tình bạn đơn thuần không thể có sau tình yêu, vì thuốc uống chỉ hữu ích trước khi chết chứ không thể sau khi chết! Thật không thể có mối quan hệ tình dục sâu nặng rồi còn bảo là coi nhau như bạn bình thường. Đã là con người thì ai cũng có những nhu cầu và ham muốn tự nhiên về tính dục cần phải chiến đấu, nhưng tội nghiệp cho những ai “bén mùi chùi chẳng sạch” sẽ phải chiến đấu nặng nề hơn vì tình cũ không rủ cũng tới.

Một số quan hệ cần quan tâm
Quan hệ với giới nhà tu

Chúng ta sống là sống với, sống cùng và sống cho. Trong sinh hoạt và đời sống tôn giáo, giới trẻ chúng ta tham gia nhiều hoạt động đa dạng với giới nhà tu nam cũng như nữ. Các linh mục, chủng sinh, nam nữ tu sĩ tuy đi tu nhưng vẫn không thôi là con người với những giới hạn và yếu đuối tự nhiên của con người như chúng ta, nhưng họ đã thuộc về Chúa và là của Chúa, chúng ta phải trả cho Chúa cái thuộc về Ngài bằng cách tôn trọng, bảo vệ và giúp đỡ họ chu toàn sứ mệnh ơn gọi của họ trong việc phụng sự Thiên Chúa và phục vụ các linh hồn.

Nhưng do lý tưởng tông đồ và trách nhiệm Công Giáo Tiến Hành dưỡng giáo và truyền giáo trong các đoàn hội, ca đoàn, giáo lý viên, v.v…, chúng ta và họ có thể có mối tương quan thân mật, bằng sự cởi mở tâm sự cho nhau, sự hiểu nhau và chia sẻ sứ vụ, những thành công cũng như những khó khăn thất bại, tin tưởng nhau, cảm thông nhau, dịu dàng và ân cần chăm sóc nhau. Chính từ sự thân mật này, một cảm nhận “yêu thương” có thể dễ dàng phát sinh và phát triển, rồi tình trạng có thể trở nên nguy hiểm hơn, chúng ta và họ có thể làm cớ cho nhau sa ngã khiến họ mất ơn gọi: tại cả anh tại cả ả, tại cả và hai.

Chúng ta phải ý thức rằng sự thân mật là nhu cầu của con người, nhưng sự thân mật trong đời sống độc thân thánh hiến không cần và không được biểu lộ có tính cách thể lý phái tính. Sự thân mật đối với người tu có mức độ thích hợp của nó và chính mức độ riêng biệt này cung ứng cho họ đủ tự do để yêu thương mọi người và không vượt qua các giới hạn. Chúng ta nhớ cùng họ thực hiện năm yếu tố giúp bảo vệ và sống tốt tương quan khác phái: nơi chốn gặp gỡ, thời gian và thời lượng, khoảng cách thể lý và tâm lý, sự có mặt của người thứ ba, ý thức sự hiện diện khuất ẩn nhưng thấu suốt và rất thực của Chúa.

Quan hệ với các góa phụ và góa phu

Trên kia chúng ta có nhắc tới Hiện Tượng Sinh Viên Tầm Gửi là tình trạng các sinh viên học sinh nam nữ được lưu trú trong các gia đình góa phụ và góa phu, với những sự giúp đỡ và phục vụ đôi bên cùng có lợi. Có những góa phụ trưởng thành, tuổi sồn sồn, giàu có một mặt sẵn lòng giúp đỡ nơi ăn chốn ở, tiền bạc, xe cộ, máy móc, vật dụng cá nhân cho các anh; nhưng mặt khác họ cũng rất đáng thương vì thiếu hụt nhu cầu tình cảm và tình ái hôn nhân gia đình. Bên cạnh đó, có những góa phụ trẻ đẹp mẹ dại con thơ gặp khó khăn cần giúp đỡ, lòng trắc ẩn chăm sóc lo lắng đối với con cái họ hay chính bản thân họ, cùng với lòng biết ơn và muốn đền ơn (ân tình: nhận ân trả tình), cũng như sự thiếu thốn tình cảm của họ sẽ là bẫy ngầm nguy hiểm cho các anh, vì do cuộc sống chung như những thành viên trong một gia đình, đến một lúc nào đó khi tắt lửa tối đèn vì yếu đuối vượt quá giới hạn mà không ai ngờ trước được. Đừng thường xuyên đến nhà họ và cũng đừng để họ thường xuyên đến nhà mình.

Trái lại, các chị cũng cần cẩn trọng đối với các góa phu gà trống nuôi con: bản năng làm mẹ bẫm sinh khiến các chị động lòng trắc ẩn thương lo cho lũ trẻ trước tiên, rồi sau chuyện dài nhiều tập dần dần sẽ được viết ra, vì những giúp đỡ rộng rải về nơi ăn chốn ở, tiền bạc, xe cộ, máy móc, vật dụng cá nhân, cũng như những mối quan tâm, sự phục vụ tận tụy, sự chăm sóc ân cần có thể đưa tới dính bén tình cảm và tình yêu.

Các chị cũng hãy cảnh giác việc các ông chồng hay tâm sự với chị về những nỗi đau buồn, thất vọng do vợ họ gây nên; những lời chê bai vợ nhưng lại ca tụng sùng bái chị (một lối tán tỉnh khéo léo tế nhị) đánh mạnh vào lòng thương hại, hay tâm lý thích khen, thích ngưỡng mộ, thích chinh phục của chị là một bẫy ngầm cho chị đó. Những người nầy đầy kinh nghiệm tình trường và quá sành sỏi trong quan hệ nam nữ, rất tinh ranh trong việc nhận ra và kích thích lòng ham muốn nhục dục. Đối với họ thì những chuyển biến các tuyến nội tiết và các loại hooc-môn trong chu kỳ kinh nguyệt và rụng trứng càng là mối nguy hiểm hơn cho các chị đó.

Quan hệ với người khác phái không công giáo

Do hoàn cảnh cuộc sống, học hành cũng như trong các sinh hoạt xã hội và ngành nghề, chúng ta có nhiều quan hệ bạn bè với người khác phái đời thường không công giáo và có thể dẫn đến tình yêu hôn nhân. Đời sống hôn nhân gia đình đòi hỏi một tình yêu bền vững, hạnh phúc và chung thủy đặt căn bản trên tình yêu của Thiên Chúa và luật lệ của Hội Thánh.

Khi gặp vấn đề gì trong cuộc sống, nếu hai bên đều là người Công giáo thì dù gì cũng có một mẫu số chung là đức tin vào Thiên Chúa, luân lý và giáo lý công giáo để giải quyết. Trái lại, nếu không cùng tôn giáo thì việc không có được mẫu số chung về đức tin và luân lý, về nhân đức và tội lỗi, về các qui tắc của Giáo Hội sẽ làm cho các mối tương quan trở nên phức tạp vì sự khác biệt căn bản về Đạo. Do đó, để bảo đảm hạnh phúc và quyền lợi của con cái sau này, chúng ta cần ưu tiên nghĩ đến việc kết hôn với người cùng tôn giáo, hoặc nỗ lực đưa người bạn đời tương lai không công giáo trở về với Chúa, khi không thể được mới nghĩ tới việc xin chuẩn hôn nhân khác Đạo, với quyết tâm sống đạo tốt để dần dần thuyết phục người bạn đời không công giáo của mình trở lại với Chúa. Lớp Chuẩn Bị Hôn Nhân sẽ đi sâu hơn trong lãnh vực này.

Những gì cần trao đổi trong thời gian hẹn hò

Trong thời gian làm quen và hẹn hò, các bạn trẻ cần lưu ý tìm hiểu xem trong thánh ý và chương trình của Chúa ai đúng là xương sườn của mình và ai đúng là chủ của cái xương sườn mà mình đang là, để nhận và trả lại cho nhau, hầu xây dựng một tình yêu keo sơn bền vững trên con đường đi tới hôn nhân.

Các bạn trẻ không chỉ dừng lại ở những hấp dẫn quyến rũ tình cảm và tính dục tự nhiên của bản năng con người, mà phải hướng tới lý tưởng xây dựng gia đình tương lai hạnh phúc bền chặt sau này. Những gì hai anh chị cần trao đổi với nhau trong thời gian hẹn hò này là chẳng hạn như chỗ đứng của đức tin tôn giáo trong đời sống hôn nhân gia đình của mình, nhất là khi quen biết hẹn hò với bạn trai/bạn gái khác tôn giáo, tình yêu vợ chồng và việc sinh sản, nuôi dưỡng và giáo dục con cái, việc nhận con nuôi nếu trường hợp Chúa không cho sinh con, công ăn việc làm, xây dựng nhà cửa đất đai, xe cộ, việc phụng dưỡng cha mẹ đôi bên, về tuổi già, tài sản, tiền bạc, nghỉ ngơi, du lịch v.v…

Những trao đổi đó vén mở cho nhau biết suy nghĩ, quan điểm của nhau để đi tìm mẫu số chung, biến đổi và dung hòa các khác biệt, biết từ bỏ cái chủ quan sai lầm của mình mà chấp nhận cái khách quan đúng của người kia, cũng như biết cách thuyết phục người kia chấp nhận cái chủ quan đúng của mình, v.v… Những điều này cũng là để trắc nghiệm xem hai người có thể thích hợp với nhau không để dấn thân đi tiếp hay dừng lại và chia tay.

Đến lúc phải can đảm chia tay

Nếu nhận thấy quan điểm của hai người quá ít tương đồng mà quá nhiều khác biệt, nhất là trong những điểm quan trọng, chẳng hạn như niềm tin tôn giáo, tính bền vững và bất khả ly hôn, việc giáo dục con cái, v.v… thì các đương sự không nên miễn cưỡng nhắm mắt đưa chân, mà cần phải dứt khoát điều chỉnh chia tay:

Cả hai đồng thuận: khi hai người thấy không thể duy trì một mối tình “ngõ cụt” (chẳng hạn chia tay vì lý tưởng tu trì), dù có cảm nhận đau khổ, mất mát… Lời khuyên thích hợp là hãy để thời gian giúp chữa lành.

Người ta bỏ bạn: Dù bị sốc và chịu tổn thương, hãy cắt đứt liên lạc, xóa số điện thoại của người ấy để ngăn bạn gọi điện. Cố gắng giải tỏa tâm trí, thanh thản vượt lên cho một khởi đầu mới[13]. ([1] Xem Câu chuyện người em gái nuôi từ chối lời cầu hôn của ông anh chủng sinh.)

Bạn bỏ người ta: Dù đã rất đắn đo cân nhắc, bạn cảm thấy mất mát tiếc nuối. Hãy nhớ rằng đó chỉ là một giai đoạn nhất thời và hãy để quá khứ ngủ yên.

Đừng nhập nhằng nước đôi: Thật ảo tưởng và ngụy biện những kẻ đã quan hệ thân xác rồi phải chia tay mà còn du dưa lui tới, lại bảo rằng chúng tôi coi nhau như là “bạn bình thường”! Nhất là khi một trong hai người, hoặc cả hai người đã có gia đình riêng của mình, thì cần thực sự chia tay để bảo vệ hạnh phúc gia đình khỏi nguy cơ ngoại tình và đổ vỡ. Không thể có thứ tình bạn đơn thuần trong trường hợp này, vì “tình cũ không rủ cũng tới” và “bén mùi chùi chẳng sạch”. Tình yêu có thể đến sau tình bạn, nhưng tình bạn đơn thuần không thể duy trì sau tình yêu, vì thuốc uống chỉ hữu ích trước khi chết.

Hãy để “đứt đuôi nòng nọc”: Cần phải dứt khoát để tự trắc nghiệm bản thân, và người khác cũng yên tâm là bạn đã đứng lên được, hoàn toàn thay đổi và kiên trì trên con đường mới: “Đường anh anh đi, đường em em đi, tình nghĩa đôi ta chỉ có thế thôi, đã quyết không mong sum họp nữa, bận lòng chi nữa lúc chia phôi”[14]( [14] Nửa Chừng Xuân.) . Chúng ta biết rằng cóc đẻ trứng dưới nước, nở ra nòng nọc. Khi nòng nọc biến thái, đứt đuôi thành cóc thì lên sống trên khô. Cóc không xuống sống dưới nước, nếu lỡ bị rơi hay bị ném xuống nước, cóc sẽ vội vã tìm cách lên khô. Sự dứt khoát đoạn tuyệt với các tình huống tình cũ cũng phải như thế.

Tuy nhiên, khi tình cờ gặp lại, hãy cư xử cách tao nhã có văn hóa và cao thượng, cứ tự nhiên chào hỏi chân tình, nhưng hãy lịch sự từ chối, không nể mất lòng, yếu mềm mà nhận lời hay rủ rê người ấy đi riêng với nhau tới những nơi trước đây đã từng tới, không chuyện vãn lâu giờ, không nhắc lại những kỷ niệm và những việc đã qua. Nhớ thực hành 5 yếu tố cần thiết trong các mối tương quan khác phái. Hãy để quá khứ qua đi, và vun đắp cho cuộc sống hiện tại hướng về tương lai. Chuyện gì làm riêng tư một mình thì có Chúa biết, nhưng chuyện gì làm giữa hai người thì rồi ra người khác cũng sẽ biết. Có thể vì nhân đạo, họ không nói hoặc chưa nói đó thôi.

III . NĂM ĐỊNH LUẬT TÂM LÝ KHÁC BIỆT NAM NỮ

Để sống mối quan hệ nam nữ được tốt đẹp, nhất là để xây dựng gia đình hạnh phúc sau này, giới trẻ chúng ta cũng cần học biết năm định luật tâm lý khác biệt nam nữ sau đây:

1. Luật Ưu Tiên

Điều ưu tiên của người nữ là một quả tim, một tình cảm, một trái tim muốn hòa nhịp với một trái tim khác, một tình cảm tha thiết muốn hiến trao tất cả cho người mình yêu. Cái ưu tiên ấy ẩn chứa một cái gì thanh nhã tinh thần hơn là thể xác nhục dục. Trái lại, nơi người nam thì thể xác là ưu tiên: Khi người nam nhìn hay nghĩ đến người nữ thì thường hình dung tới thân hình, đường nét, sắc diện thể chất. Đứng trước một thiếu nữ trẻ đẹp, người thanh niên sẽ thấy thể xác xúc động trước (ham muốn tình dục), rồi sau đó mới tới tình cảm và trái tim hoà nhịp theo. Người nam dễ bị lôi cuốn bởi thể xác người nữ, và thường mau chóng hướng tới việc muốn kết hợp thể xác, đến đỗi một số người để bản năng mạnh quá đưa tới cưỡng dâm, nhất là khi có sự hỗ trợ của các chất kích thích (rượu và các loại thuốc kích dục). Các người nữ ăn mặc hỡ hang, khiêu gợi, quyến rũ vừa là nguyên nhân vừa là nạn nhân của những vụ cưỡng dâm.

Sự khác biệt này có thể gây nên những khó khăn, nguy hiểm: Người nữ dễ dàng bị chinh phục bằng tình cảm nể nang, tội nghiệp, thương hại…, để rồi dễ dàng nhượng bộ đòi hỏi thể xác của phái nam. Trái lại, người nam dễ bị chinh phục bởi những đường nét duyên dáng gợi cảm và hấp dẫn nơi thân xác người nữ, khó lòng tự kiềm chế và thường đòi hỏi mau chóng kết hợp thể xác, coi đó như một bằng chứng tình yêu.

Người nữ nên để ý điểm này để tránh những nhượng bộ gây lỡ làng, với hậu quả đáng tiếc khiến phải ân hận suốt đời. Còn người nam nên để ý điểm yếu của mình để làm chủ bản thân, kính trọng người nữ, hiểu rằng người nữ nặng về tình cảm, sự chăm sóc ân cần tế nhị, lời âu yếm, cử chỉ thân mật, dịu dàng… để không vội vàng đốt giai đoạn trong khi gần gũi với người nữ ‘bắt mắt’ mình.

2. Luật Phân Cách

Trái tim người nữ chỉ có một ngăn và dành hết cho người yêu. Có thể nói trái tim người nữ là một toàn thể dành hết cho người mình yêu, không có phân cách. Mối tình dành cho người yêu chiếm hết trái tim chị: chị chỉ nghĩ đến anh, sống chỉ vì anh, sống để yêu anh và được anh yêu, tình yêu chi phối tất cả và hai mối tình không thể chung sống hòa bình nơi trái tim chị. Trái lại, trái tim người nam có tới 4 ngăn hoàn toàn biệt lập nhau: ngăn thứ nhất dành cho vợ và khi ở với vợ là không nghĩ tới gì khác (nếu có tình nhân anh cũng hành xử như thế!); ngăn thứ hai dành cho sự nghiệp, đến quên cả vợ con, gia đình; ngăn thứ ba dành cho sở thích, lý tưởng; ngăn thứ tư dành cho giải trí, nghỉ ngơi.

Người vợ hãy an tâm tin rằng chồng yêu chị, thương gia đình. Đừng tỏ ra nghi ngờ, khó chịu, ngăn cấm hoặc cản trở công việc của chồng, song hãy tập cảm thông chia sẻ với chồng và trong mọi lúc hãy tươi cười đón anh, lo âu với anh, an ủi anh và khuyến khích anh: đàng sau sự thành công của người đàn ông luôn có bóng dáng của một người phụ nữ. Trái lại, người chồng nên chừng mực trong công việc và để chị tham gia với mình, biết đền bù bằng lời nói, thái độ, cử chỉ, hành vi, yêu thương phụ giúp công việc của chị, nhớ rằng chị coi trọng gia đình hơn nghề nghiệp, quan tâm đến con người hơn công việc.

3. Luật Thính Giác

Người nữ không chỉ là một trái tim mà còn là một lỗ tai to, một lỗ tai to gắn liền với trái tim, những gì vào lỗ tai sẽ rơi thẳng ngay vào con tim. Chị có nhược điểm thích nghe những lời tán tỉnh, dịu ngọt và dễ tin những điều người ta nói hơn là việc người ta làm: “Chuông già đồng điếu chuông kiêu, anh già lời nói em xiêu tấm lòng!” Nhiều khi chị không phân biệt được lời tán tỉnh của kẻ sở khanh với lời chân chất của người yêu. Trái lại, người nam ở trong gia đình lại thiếu hay ngắn lưỡi: Ở quán xá hoặc ở những nơi khác, anh nói thao thao bất tuyệt về những chuyện chính trị, xã hội…, còn ở nhà nhiều khi anh câm như hến, ít nói, trầm ngâm, vì anh không thích những chuyện vụn vặt, chi tiết, lại ngại tâm sự, sợ những bộc lộ có đụng chạm tới bản thân mình.

Nhưng sự im lặng trong gia đình gây nặng nề cho cả hai, khiến anh thích ra quán cà phê hay đến một nơi vui nhộn, còn chị thích la cà bên nhà hàng xóm để chuyện trò “ngồi lê đôi mách”, “vuốt râu ông nọ đặt cằm bà kia”… Do đó đối thoại trao đổi sẽ tránh được những nghi ngờ, hiểu lầm, xích mích. Yêu là nói và nghe: Anh nghe chị tâm sự, nói chuyện nhà cửa, gạo cơm, con cái, bạn bè… Chị nghe anh nói chuyện về chính trị, xã hội, thể thao… Yêu là đối thoại, là mở tâm hồn và lý trí để cùng đón nhận, tham dự, chia sẻ tâm tình của nhau. Những gì anh nói với giọng dịu dàng, âu yếm, kính trọng, chị sẽ cho là đúng và sẽ chấp nhận. Còn những gì anh nói với giọng gắt gỏng, khó chịu hoặc khinh khỉnh, chị sẽ cho là sai, khó chấp nhận, mặc dầu đó là những điều đúng. Vậy khi phải chỉ trích, xây dựng những khuyết điểm của chị, anh phải áp dụng như thế; đừng bao giờ chê trách hoặc chế diễu chị, nhất là trước mặt người khác.

4. Luật Chi Tiết

Người nữ để ý đến các chi tiết, những cái cỏn con, một mùi hương, một vết son, một sợi tóc vương trên áo, v.v… Người nam quan tâm đến điều cốt yếu, chỉ nhớ đến những nét đại cương, những chuyện đáng để ý, lại thích những tin chính trị, xã hội, quốc sự… Các cuộc nghiên cứu tâm lý cho thấy trung khu thần kinh đại não của hai giới hoạt động không tương đồng: Khu thần kinh điều chỉnh tình cảm của nữ giới nhạy bén hơn nam giới, do vậy họ có thể nhớ như in những tiểu tiết về chuyện tình cảm. Còn khu thần kinh tình cảm nam giới thì ngược lại chỉ phản ứng khi chịu kích thích hoặc tác động mạnh. Hơn nữa, bộ não của nam giới làm việc hiệu quả và tập trung hơn, khiến họ nhanh chóng nắm bắt được tình hình tổng thể hơn là những chi tiết vụn vặt.

Sai biệt tâm lý này là nguyên do nhiều vui buồn, đau khổ: sứ mạng làm vợ, làm mẹ, săn sóc gia đình, nuôi con của chị đòi hỏi hằng ngày phải làm bao nhiêu việc nhỏ nhặt không tên, với bao nhiêu chi tiết; chị chú ý, quan sát và nhớ kỹ những chi tiết trong đời sống của anh, của gia đình trong khi anh ít để ý và hay quên. Một việc nhỏ cũng làm chị bực mình, đau khổ; một quên sót của anh làm chị buồn tủi, giận dỗi, nghi ngờ.

Vậy cả hai phải biết rằng yêu là nghĩ đến người yêu và tìm hạnh phúc cho người yêu: chị đừng hay than phiền về những chuyện nhỏ nhặt, dò xét những những điều tỉ mỉ, nhưng hãy rộng lượng thông cảm với những dự tính, công việc, những sinh hoạt hoặc giao tế của anh. Còn anh hãy chịu khó để ý đến chị, nhẫn nại nghe chị nói, dầu là những chuyện nhỏ mọn. Hãy lợi dụng những cơ hội, những chi tiết làm chị vui: quà tặng ngày sinh nhật, ngày cưới, những ngày vui buồn của chị, một lời khen, một quan tâm, một giúp đỡ…

5. Luật Bất Đồng Cảm

Người nữ phản ứng chậm nhưng kéo dài. Trong phạm vi tình cảm cũng như tình dục, người nữ như một trái bom nổ chậm (tính thứ phát), nhưng khi đã xúc cảm thì nỗi cảm xúc ấy kéo dài và mãnh liệt hơn anh. Người nữ như một đầu máy xe lửa: chuyển bánh chậm, khi có đà đi rất nhanh, nhưng ngưng lại chậm chạp. Trái lại, người nam phản ứng nhanh (tính khởi phát), nhưng cũng mau dứt: tình cảm cũng như tình dục chóng bộc phát mà cũng chóng nguội tàn, nên “cú sét ái tình” thường xảy ra nơi thanh niên hơn nơi thiếu nữ. Trong mọi việc, anh hãy kiên nhẫn, chờ đợi, chuẩn bị…, trong tình yêu thân mật cũng vậy, tránh những cử chỉ vội vàng, hấp tấp, mà nên dịu dàng, tế nhị. Hiểu biết định luật tâm lý này để biết thông cảm tha thứ cho nhau, tránh những xích mích nghi kỵ.

Tóm lại, những định luật vừa nói trên không áp dụng riêng rẽ nhưng bổ túc, liên hệ với nhau và là những định luật rất quan trọng chi phối đời sống và quan hệ nam nữ. Nhưng đó không phải là tất cả những sự khác biệt, bởi mỗi cá nhân là một “huyền nhiệm” không dò thấu. Những định luật này rất hữu ích để giúp mỗi người hiểu được người kia và khi nắm vững được những khác biệt tâm sinh lý này, chúng ta sẽ tránh được những phán đoán, những thái độ chủ quan thường đưa đến bất hòa, đổ vỡ, mất mát thua thiệt. Để mối quan hệ thật tốt và bền vững dài lâu, đôi bạn phải kính trọng nhau, yêu thương nhau, tin tưởng nhau, giúp đỡ nhau, khuyến khích nhau, tha thứ cho nhau, nhường nhịn nhau và thấu hiểu nhau.

KẾT LUẬN

Các bạn trẻ thân mến,

Hy vọng các bạn đã thấy được thế nào là quan niệm đúng đắn về quan hệ nam nữ và những thái độ cùng hành xử cần thiết phải có để chuẩn bị hướng về tương lai hầu xây dựng một gia đình công giáo chung thủy và hạnh phúc. Nhưng mưu sự tại nhân thành sự tại Thiên, chúng ta không thể thành công nếu không hợp tác với ơn Chúa, cậy dựa vào Ngài, như Chúa Giêsu đã dạy “Nếu không có Thầy, các con sẽ không làm được việc gì”. Vậy chúng ta hãy cầu nguyện cùng nhau và cầu nguyện cho nhau để Chúa Thánh Thần tiếp tục cho đến kiện toàn những gì Ngài đã thương khởi sự cho chúng ta, với chúng ta và qua chúng ta. Amen. Chúc các bạn thành công.

Lm. Micae-Phaolô Trần Minh Huy, PSS

CGVN

[1] Cn 31, 10-31.

[2] St 2, 18-24.

[3] Gl 3,3.

[4] 1 Th 4, 6-7.

[5] Thánh Thi Kinh Sáng thứ Ba tuần IV.

[6] Thánh thi kinh Sáng Thứ Nam tuần IV.

[7] Như ở các quán massage tình dục.

[8]* Linh mục Krzysztof Charamsa, người Ba Lan, 43 tuổi, làm việc tại Bộ Giáo lý Đức tin, đã thú nhận sống đồng tính, gây cơn bão truyền thông ngay hôm trước ngày khai mạc THĐ về Gia đình 4/10/2015 và Vatican ngưng chức ông – http://phanxico.vn/2015/10/05/su-sa-nga-cua-mot-linh-muc/

[9] Courage, một tổ chức tông đồ chuyên lo hỗ trợ mục vụ cho các người đồng tính nam nữ thế giới – http://www.vietcatholic.org/News/Html/144607.htm

[10] X. câu chuyện chia sẻ của một linh mục trẻ với một phụ nữ thiện nguyện có gia đình.

[11] Được tổ chức năm 2007 tại Đồng Nai – Trích Tin Việt Nam ngày 7/8/2008: tỷ lệ quay cóp: có tới 8% học sinh tiểu học đã quay cóp, lên bậc THCS và THPT nhảy vọt tới 60% và đến bậc ĐH, CĐ thì đến 69%; tỷ lệ nói dối: có tới 22% học sinh Tiểu học nói dối cha mẹ, lên bậc THCS và THPT thì tới gần 64%, và ở bậc ĐH, CĐ có đến hơn 80% sinh viên sẵn sàng nói dối để qua mặt phụ huynh..

[12] Xem bài Tự Do Tự Nguyện Sống Luật Độc Thân Thánh Hiến.

[13] Xem Câu chuyện người em gái nuôi từ chối lời cầu hôn của ông anh chủng sinh.

[14] Nửa Chừng Xuân.