Mấy tuổi mới được rước lễ lần đầu?
Theo Ä‘iá»u 914 bá»™ giáo luáºt hiện hà nh, cha mẹ và cha sở có bổn pháºn chuẩn bị cho các trẻ em đã đến tuổi khôn được lãnh bà tÃch Thánh Thể. Thế nà o là đến tuổi khôn? Có được cho phép các trẻ em rÆ°á»›c lá»… trÆ°á»›c khi đến tuổi khôn không?
Liên quan đến việc rÆ°á»›c lá»… của các nhi đồng, Ä‘iá»u 914 của bá»™ giáo luáºt đặt ra nhiá»u nghÄ©a vụ dà nh cho các thà nh phần khác nhau trong Giáo há»™i: có nghÄ©a vụ dà nh cho phụ huynh; có nghÄ©a vụ dà nh cho cha sở. Có nghÄ©a vụ nhắm đến việc chuẩn bị giáo lý, có nghÄ©a vụ nhắm đến việc chuẩn bị bà tÃch, có nghÄ©a vụ dà nh việc canh chừng. Chúng ta sẽ lần lượt Ä‘i từng Ä‘iểm má»™t.
Xin bắt đầu bằng câu há»i Ä‘Æ¡n giản hÆ¡n cả: các em bé phải được mấy tuổi thì được rÆ°á»›c lá»… lần đầu?
Â
Câu há»i nà y không Ä‘Æ¡n giản chút nà o, bởi vì ká»· luáºt vá» việc cho các trẻ em được rÆ°á»›c lá»… đã thay đổi nhiá»u trải qua lịch sá». Và o những thế ká»· đầu tiên, các trẻ em được rÆ°á»›c lá»… và o lúc được rá»a tá»™i. Ká»· luáºt nà y vẫn còn được duy trì bên các Giáo há»™i Äông phÆ°Æ¡ng, nÆ¡i mà cả ba bà tÃch khai tâm được trao ban má»™t lúc: rá»a tá»™i – thêm sức – Thánh Thể, bất kể là ngÆ°á»i lá»›n hay thÆ¡ nhi. DÄ© nhiên là cách thức trao bà tÃch có nhiá»u chi tiết khác biệt giữa ngÆ°á»i lá»›n và nhi đồng. NgÆ°á»i lá»›n phải trải qua má»™t thá»i gian huấn giáo lâu dà i (quen gá»i là dá»± tòng) trÆ°á»›c khi lãnh bà tÃch; còn các em bé thì sẽ được há»c há»i giáo lý khi nà o khôn lá»›n. Dù sao, ở đây tôi không muốn Ä‘i sâu và o sá»± khác biệt vá» huấn giáo, nhÆ°ng chỉ muốn nêu báºt sá»± khác biệt vá» cách thức nháºn lãnh bà tÃch Thánh Thể. Các em bé sẽ không lãnh Mình Thánh Chúa dÆ°á»›i hình bánh, bởi vì chÆ°a có thể ăn uống gì được; nhÆ°ng linh mục chỉ nhúng ngón tay mình và o chén Máu Thánh rồi sau đó chấm và o lưỡi các em.
Từ hồi nà o, các trẻ em không còn được rÆ°á»›c lá»… và o lúc rá»a tá»™i nữa?
Cần lặp lại là bên Äông phÆ°Æ¡ng (cách riêng là các Giáo há»™i ChÃnh thống), các trẻ em vẫn còn lãnh ba bà tÃch khai tâm má»™t lúc. Ká»· luáºt bên Tây phÆ°Æ¡ng thì thay đổi khá nhiá»u, tuy khó xác định năm tháng. NgÆ°á»i ta chỉ có phá»ng Ä‘oán những hÆ°á»›ng tiến triển nhÆ° thế nà y. Và o thá»i các giáo phụ, các trẻ em được rÆ°á»›c lá»… rất sá»›m, đặc biệt là những em sắp chết, bởi vì ngÆ°á»i ta dá»±a và o tÆ° tưởng của thánh Augustinô vá» sá»± cần thiết của bà tÃch Thánh Thể để được cứu rá»—i dá»±a theo chú giải chặt chẽ Ä‘oạn Phúc âm thánh Gioan 6,54: “Ai ăn bánh nà y thì được sống muôn Ä‘á»iâ€. Tuy nhiên từ thế ká»· XI, ngÆ°á»i ta thấy việc rÆ°á»›c lá»… bị giá»›i hạn cho ngÆ°á»i lá»›n (kể cả cho các tu sÄ©): há» không được rÆ°á»›c Máu Thánh Chúa; há» không được lãnh Mình Thánh trên tay nhÆ°ng được đút thẳng và o miệng, và nhất là há» rất Ãt khi rÆ°á»›c lá»…. NhÆ° tôi đã có lần nói đến, công đồng Latêranô IV (năm 1215) đã đặt ra nghÄ©a vụ phải rÆ°á»›c lá»… Ãt là má»—i năm má»™t lần, nhằm phản ứng lại não trạng đó. Äối vá»›i Mình Thánh Chúa, ngÆ°á»i ta chủ trÆ°Æ¡ng phải cung kÃnh thá» lạy từ xa xa, chứ không dám đến gần để nháºn lãnh nhÆ° lÆ°Æ¡ng thá»±c tinh thần. ChÃnh trong não trạng nà y mà việc trao Mình Thánh Chúa cho các trẻ em cÅ©ng bị ảnh hưởng. TrÆ°á»›c kia, ngÆ°á»i ta chủ trÆ°Æ¡ng rằng bà tÃch nà y cần để được cứu rá»—i (cÅ©ng tá»±a nhÆ° bà tÃch rá»a tá»™i) và chỉ cần giữ linh hồn trong trắng là đủ để lãnh bà tÃch. Trong bối cảnh của thế ká»· XI-XII, thì ngÆ°á»i ta đòi há»i không những là linh hồn trong trắng mà còn phải có đức tin, lòng mến, và ý thức; có nhÆ° thế bà tÃch má»›i phát sinh hoa trái cho ngÆ°á»i nháºn lãnh. Vì thế, tháºt là dá»… hiểu lý do hoãn lại việc trao Mình Thánh cho các em bé. Và o thế ká»· XIII, nhiá»u công đồng địa phÆ°Æ¡ng đã ra quyết định cấm trao Mình Thánh cho các em. Quyết định ngăn cấm cÅ©ng kèm theo má»™t nghÄ©a vụ má»›i, đó là buá»™c các em bé phải theo há»c lá»›p giáo lý thì má»›i được rÆ°á»›c lá»….
NhÆ° váºy thì mấy tuổi má»›i được rÆ°á»›c lá»… lần đầu?
Các sá» gia nháºn thấy trong vấn Ä‘á» nà y có nhiá»u ngÆ°á»i bảo hoà ng hÆ¡n nhà vua. Công đồng Latêranô IV (năm 1215) chỉ đòi các em có tuổi khôn là có thể rÆ°á»›c lá»…; nhÆ°ng trên thá»±c tế, ngÆ°á»i ta đòi tuổi cao hÆ¡n: từ 10, 12 và tháºm chà 14 tuổi. Và o thá»i cáºn đại, thánh Anphongsô cho rằng tuổi để rÆ°á»›c lá»… vỡ lòng là trong khoảng từ 9 cho đến 14 tuổi. NhÆ° váºy ta thấy có sá»± co dãn khá lá»›n. Dù sao, nói chung trong những thế ká»· gần đây, tuổi để được rÆ°á»›c lá»… lần đầu là 12 tuổi. Má»™t Ä‘iá»u đáng lÆ°u ý là trong khi ngÆ°á»i ta tăng thêm tuổi để được rÆ°á»›c lá»… vỡ lòng, nhÆ°ng vẫn duy trì mức tuổi khôn trong việc xÆ°ng tá»™i lần đầu. Chúng ta có thể lấy má»™t thà dụ từ thánh Têrêxa Lisieux thì đủ rõ. Cô bé nà y (sinh ngà y 2/1/1873) đã xÆ°ng tá»™i lần đầu và o muà đông năm 1879 (nghÄ©a là lúc sắp lên 7 tuổi), nhÆ°ng phải chỠđến ngà y 8/5/1884 (11 năm 4 tháng) thì má»›i được rÆ°á»›c lá»… vỡ lòng. Lần rÆ°á»›c lá»… thứ hai diá»…n ra ngà y 24/5 (hai tuần sau), và lần thứ ba ngà y 14/6 trùng vá»›i ngà y lãnh bà tÃch thêm sức.
Nhưng ngà y nay các em bé đâu phải chỠđến 12 tuổi mới được rước lễ lần đầu?
Liên quan đến việc rÆ°á»›c lá»…, cần phải ghi nháºn và i biện pháp của Toà thánh hồi đầu thế ká»· XX, là m thay đổi má»™t não trạng kéo dà i từ nhiá»u thế ká»·. Tôi muốn lÆ°u ý cách riêng đến hai văn kiện được ban hà nh dÆ°á»›i thá»i đức thánh cha Piô X. Văn kiện thứ nhất là nghị định Sacra Tridentina Synodus do bá»™ Công đồng (nay là bá»™ Giáo sÄ©) ban hà nh ngà y 20/12/1905 khuyến khÃch việc rÆ°á»›c lá»… thÆ°á»ng xuyên, kể cả rÆ°á»›c lá»… hà ng ngà y (chứ không chỉ má»™t năm má»™t lần đối vá»›i giáo dân, và má»™t năm 14 lần đối vá»›i tu sÄ©). Văn kiện thứ hai là nghị định Quam singulari do bá»™ Bà tÃch (nay là bá»™ Phụng tá»± và Ká»· luáºt bà tÃch) ban hà nh ngà y 8/8/1910 vá» việc rÆ°á»›c lá»… vỡ lòng. Äúng ra, đối vá»›i vấn Ä‘á» rÆ°á»›c lá»… vỡ lòng, văn kiện nà y không ra quyết nghị nà o má»›i, mà chỉ lặp lại công đồng Latêranô IV (năm 1215) và công đồng Trentô (năm 1551), cho phép trẻ em được rÆ°á»›c lá»… khi đến tuổi khôn, chứ không nên kéo dà i cho đến 12-14 tuổi.
Thế nà o là đến tuổi khôn?
“Tuổi khôn†là má»™t từ ngữ khá co dãn. Các cháu của tôi ngà y nay khôn hÆ¡n tôi khi ở cùng trạc tuổi, nếu hiểu vá» việc sá» dụng các trò chÆ¡i Ä‘iện tá» (trong đó gồm cả việc sá» dụng video và internet). NhÆ°ng nếu bắt chúng cầm giấy bút để là m các bà i tÃnh cá»™ng trừ nhân chia, thì chắc chắn là chúng cháºm hÆ¡n tôi. Vì thế vấn đỠ“tuổi khôn†cần được xét theo từng lãnh vá»±c cụ thể. Chúng ta Ä‘ang bà n đến việc rÆ°á»›c Mình Thánh Chúa, vì thế tiêu chuẩn “tuổi khôn†được các nhà thần há»c cổ Ä‘iển nêu ra nhÆ° thế nà y: các em có phân biệt được bánh thánh thì khác vá»›i các thứ bánh kẹo hay không? Khi Ä‘i nhà thá», các em có tin Chúa hiện diện cách đặc biệt, và vì thế có tá» lòng cung kÃnh khi tham dá»± Thánh lá»… không? Cha mẹ và cha sở là những ngÆ°á»i gần gÅ©i các em hÆ¡n cả, và những ngÆ°á»i có thẩm quyá»n hÆ¡n hết để thẩm định cho từng cá nhân. Có thể có em đã đạt được ý thức vá» bà tÃch từ 4-5 tuổi, nhÆ°ng cÅ©ng có thể là có em cần nhiá»u thá»i gian để chuẩn bị.
Ai có bổn pháºn chuẩn bị?
Bây giá» chúng ta trở lại vá»›i Ä‘iá»u 914 của bá»™ giáo luáºt. Nhà láºp pháp liệt kê những ngÆ°á»i có trách nhiệm chuẩn bị cho các em rÆ°á»›c lá»… theo thứ tá»± sau đây: cha mẹ hoặc những ngÆ°á»i thay quyá»n cha mẹ; rồi đến cha sở. DÄ© nhiên, việc phân phối trách nhiệm cÅ©ng bao hà m việc phân chia lãnh vá»±c nữa. ThÆ°á»ng thì cha mẹ đến xin cha sở cho phép con em mình được rÆ°á»›c lá»…, sau khi đã đăng ký cho chúng theo há»c lá»›p giáo lý. Tuy nhiên, chúng ta đừng nên quên má»™t bổn pháºn khác của cha mẹ, quan trá»ng hÆ¡n nhiá»u, đó là giáo dục lòng đạo đức cho con em mình, qua việc Ä‘á»c kinh chung trong gia đình, qua việc Ä‘Æ°a con em mình Ä‘i nhà thá»: đó là cách giáo dục đức tin cách thá»±c tiá»…n hÆ¡n cả, và nếu thiếu sá»± giáo dục nà y trong gia đình thì các lá»›p há»c giáo lý chẳng Ãch lợi bao nhiêu.
Cha sở còn có nghĩa vụ nà o nữa không?
Tôi nghÄ© rằng cha sở ở Việt Nam đã có nhiá»u việc phải lo rồi, trong đó việc tổ chức các lá»›p giáo lý cho thiếu nhi là má»™t gánh nặng đáng kể, vì thế tạm coi là đủ. NhÆ°ng bên châu Âu, ngÆ°á»i ta đặt ra nhiá»u vấn Ä‘á» má»›i, trong khuôn khổ đối thoại đại kết cÅ©ng nhÆ° do ảnh hưởng của và i trà o lÆ°u tâm lý hiện đại. Trong khuôn khổ đối thoại đại kết, cách riêng đối vá»›i các Giáo há»™i ChÃnh thống, ngÆ°á»i ta muốn duy trì thứ tá»± cổ truyá»n của các bà tÃch khai tâm, đó là : “rá»a tá»™i- thêm sức – Thánh Thểâ€. Ká»· luáºt hiện hà nh trong Giáo há»™i công giáo La-tinh là : “rá»a tá»™i – rÆ°á»›c lá»… – thêm sứcâ€. Nên biết là trÆ°á»›c khi có nghị định 1905 dÆ°á»›i thá»i đức Piô X, thì bên châu Âu, nhiá»u nÆ¡i duy trì được thứ tá»± cổ truyá»n, nghÄ©a là các thiếu nhi lãnh bà tÃch thêm sức (7-8 tuổi) trÆ°á»›c khi rÆ°á»›c lá»… lần đầu (12 tuổi). Vá»›i việc hạ tuổi rÆ°á»›c lá»… lần đầu xuống, ngÆ°á»i ta thấy khuynh hÆ°á»›ng muốn tăng tuổi thêm sức lên. Má»™t lý do khá thá»±c tiá»…n để tăng tuổi lãnh bà tÃch thêm sức là để cho các thiếu nhi chịu khó theo há»c các lá»›p giáo lý hÆ¡n. NhÆ°ng có nÆ¡i thì lại muốn trở vá» vá»›i thá»i Trung cổ, nghÄ©a là kéo dà i tuổi rÆ°á»›c lá»… lần đầu, ngõ hầu tôn trá»ng thứ tá»± các bà tÃch khai tâm.
Tâm lý hiện đại có ảnh hưởng gì đến việc rước lễ vỡ lòng?
Số 914 của bá»™ giáo luáºt nhấn mạnh rằng trÆ°á»›c khi lãnh bà tÃch Thánh thể, các nhi đồng cần phải Ä‘i xÆ°ng tá»™i. NhÆ° chị đã biết, bà tÃch thống hối không nằm trong tiến trình khai tâm. Vì thế trong khung cảnh đối thoại đại kết, ngÆ°á»i ta muốn bá» ra ngoà i. Äà ng khác, và i ngÆ°á»i cho rằng các em bé chÆ°a thể phạm tá»™i trá»ng được, vì thế không cần buá»™c các em phải Ä‘i xÆ°ng tá»™i trÆ°á»›c khi rÆ°á»›c lá»… vỡ lòng. Từ tháºp niên 70, đã có nhiá»u cuá»™c tranh luáºn sôi nổi giữa các nhà luân lý và các nhà sÆ° phạm: phải chăng các nhi đồng không thể phạm tá»™i trá»ng được? Có nên gây ý thức cho các em vá» tá»™i lá»—i trong các lá»›p giáo lý hay không? Äây là những câu há»i rất tế nhị, mà tôi không thể Ä‘i sâu trong bà i hôm nay.
Ở Việt Nam, có nÆ¡i cá» hà nh “rÆ°á»›c lá»… bao đồngâ€. RÆ°á»›c lá»… bao đồng là gì?
Tục lệ rÆ°á»›c lá»… bao đồng không được phổ cáºp cho lắm, và nhiá»u giáo pháºn ở Việt Nam không há» nghe nói tá»›i. Tôi đã tra cứu nhiá»u từ Ä‘iển cÅ© má»›i, và không thấy từ “bao đồngâ€. Không biết ai đã tạo ra từ đó. Nguyên gốc của nó trong tiếng Pháp là “communion solennelleâ€, dịch nôm na là “rÆ°á»›c lá»… trá»ng thểâ€. Thế nà o là rÆ°á»›c lá»… trá»ng thể? Ở Việt Nam, nÆ¡i nà o có tục lệ rÆ°á»›c lá»… bao đồng (hay rÆ°á»›c lá»… trá»ng thể), thì ngÆ°á»i ta hiểu nó nhÆ° là đối lại vá»›i “rÆ°á»›c lá»… lần đầu†(còn gá»i là rÆ°á»›c lá»… vỡ lòng). Tại sao có sá»± đối chá»i đó? Nguồn gốc từ đâu? DÄ© nhiên, không nói ai cÅ©ng biết là nguồn gốc của nó không phát xuất từ Việt Nam, bởi vì lịch sá» Kitô giáo tại đây chÆ°a quá 4 thế ká»·. Chúng ta phải truy tầm tục lệ nà y từ các nÆ°á»›c châu Âu, và từ đó các nhà truyá»n giáo đã du nháºp và o Việt Nam. Nói cách chÃnh xác hÆ¡n: nó bắt nguồn từ bên Pháp, vì váºy mà các giáo pháºn nà o do các cha truyá»n giáo Tây ban nha phụ trách sẽ không biết tục lệ nà y. Tại sao mà gá»i là “rÆ°á»›c lá»… trá»ng thểâ€? Theo và i nhà sá» há»c, từ ngữ nà y ra Ä‘á»i và o thế ká»· XVII, do các cha dòng thánh Vinh sÆ¡n Phaolô. Các cha muốn gây ý thức cho các báºc phụ huynh trong việc chuẩn bị con em của mình rÆ°á»›c lá»…, vì thế các cha đã tổ chức những nghi lá»… long trá»ng. Lúc đầu thì cho các em cầm nến, rồi dần dần, cho các em Ä‘á»™i triá»u thiên, và nhất là các em gái thì mặc đồ trắng toát, giống nhÆ° cô dâu ngà y lá»… cÆ°á»›i. Äiá»u quan trá»ng cần ghi nháºn là việc rÆ°á»›c lá»… trá»ng thể được hiểu là các chi tiết là m tăng thêm phần long trá»ng cho các em rÆ°á»›c lá»… lần đầu. Và o thá»i ấy, tuổi tối thiểu để rÆ°á»›c lá»… lần đầu là 12 tuổi. Sang đầu thế ká»· XX, vá»›i sắc lệnh Quam singulari (8/8/1910), đức thánh cha Piô X giảm tuổi rÆ°á»›c lá»… lần đầu xuống và o khoảng 7 tuổi. Từ đó, ngÆ°á»i ta má»›i tách ra hai cÆ¡ há»™i. TrÆ°á»›c tiên là rÆ°á»›c lá»… lần đầu, và o khoảng 6-7 tuổi. DÄ© nhiên là các em phải theo há»c lá»›p giáo lý để rÆ°á»›c lá»… lần đầu. Tiếp đó, các em còn theo há»c lá»›p giáo lý để lãnh bà tÃch thêm sức, và o khoảng 8-10 tuổi. Tiếc rằng, sau đó, các em không bao giá» trở lại nhà thá» nữa, trừ má»™t lần và o dịp cÆ°á»›i và má»™t lần chót khi nằm trong quan tà i để cho ngÆ°á»i ta khiêng tá»›i là m lá»… an táng.
Nhằm giúp cho các thanh thiếu niên có dịp Ä‘Ã o sâu thêm căn bản giáo lý, các nhà phụ trách mục vụ đã mang cho việc rÆ°á»›c lá»… bao đồng má»™t ý nghÄ©a má»›i. Sau khi đã lãnh bà tÃch thêm sức rồi, các thiếu nhi tiếp tục theo các lá»›p giáo lý để chuẩn bị rÆ°á»›c lá»… bao đồng, và o khoảng 12 tuổi. TÃnh cách trá»ng thể của lá»… nghi nà y nằm ở chá»— các em sẽ cầm đèn trên tay, lặp lại các lá»i hứa khi lãnh bà tÃch rá»a tá»™i. Nói đúng ra, khi lãnh bà tÃch rá»a tá»™i, các em chỉ biết khóc oe oe. Các cha mẹ hay ngÆ°á»i đỡ đầu đã Ä‘á»c lá»i tuyên xÆ°ng đức tin thay cho các em. Bây giá» các em đã lá»›n, các em có thể Ä‘Ãch thân lặp lại các lá»i tuyên xÆ°ng đó. NhÆ° váºy, ngà y rÆ°á»›c lá»… bao đồng mang tÃnh cách dấn thân, sẵn sà ng là m chứng nhân cho đức Kitô. Äó là quan niệm mục vụ của thá»i kỳ trÆ°á»›c công đồng Vaticanô II. NhÆ° đã nói trên đây, tục lệ rÆ°á»›c lá»… trá»ng thể không được phổ cáºp cho lắm, và thÆ°á»ng hạn hẹp và o những vùng nói tiếng Pháp. Sau công đồng Vaticanô II, vá»›i việc duyệt lại các sách phụng vụ cÅ©ng nhÆ° các phÆ°Æ¡ng pháp sÆ° phạm huấn giáo, nhiá»u nÆ¡i đã đặt lại vấn Ä‘á» rÆ°á»›c lá»… bao đồng. Trong nghi thức cá» hà nh bà tÃch thêm sức, có phần lặp lại các lá»i hứa khi lãnh bà tÃch rá»a tá»™i. Vì thế không có lý gì mà phải lặp lại má»™t lần nữa trong lá»… nghi rÆ°á»›c lá»… bao đồng. Bởi váºy, khuynh hÆ°á»›ng là sát nháºp giáo lý rÆ°á»›c lá»… bao đồng và o giáo lý thêm sức: cả hai muốn giúp cho các thanh thiếu niên được trưởng thà nh hÆ¡n trong đức tin, ý thức vá» Æ¡n gá»i Kitô hữu là m chứng tá cho Tin mừng. Trong viá»…n ảnh đó, nhiá»u nÆ¡i đã nâng tuổi để lãnh bà tÃch thêm sức lên tá»›i 10, 12, 14 tuổi, nếu chÆ°a nói là cao hÆ¡n. DÄ© nhiên, ở đâu mà không có tục lệ rÆ°á»›c lá»… bao đồng thì ngÆ°á»i ta không đặt ra vấn Ä‘á» vừa nói, và cÅ©ng không thấy cần phải du nháºp tục lệ nà y.
(Giuse Phan Tấn Thà nh OP.)
15 lượt chia sẻ
Bình luáºn
Äã chá»n chế Ä‘á»™ Phù hợp nhất nên má»™t số bình luáºn có thể bị lá»c ra.