VATICAN. Trong buổi tiếp kiến sáng ngà y 25-11-2017 dà nh cho các tham dá»± viên khóa há»c do Tòa Thượng Thẩm Rota tổ chức, ÄTC qui định thủ tục vắn tắt â€giải†hôn phối do Giám mục Giáo pháºn thi hà nh.
Trong tá»± sắc công bố ngà y 8-9-2015 vá»›i tá»±a Ä‘á» â€Chúa Giêsu là thẩm phán hiá»n từ†(Mitis Iudex Dominus Iesus) Ä‘Æ¡n giản hóa thủ tục cứu xét tuyên bố hôn nhân vô hiệu, ÄTC đã qui định má»™t thủ tục cứu xét vắn tắt (processo breviore) trong trÆ°á»ng hợp sá»± vô hiệu của hôn phối được chứng tá» bằng những lý lẽ tháºt là tá» tÆ°á»ng. Trong trÆ°á»ng hợp nà y, ÄGM ban sắc lệnh tuyên bố hôn nhân đó là vô hiệu. ÄTC viết:
â€Tôi cÅ©ng biết má»™t phán quyết thu vắn có thể gặp nguy cÆ¡ là m thÆ°Æ¡ng tổn tÃnh chất bất khả phân ly của hôn phối; chÃnh vì thế tôi đã muốn việc xét xá», cứu xét nhÆ° thế do chÃnh GM là m thẩm phán. Do chức vụ mục tá» hiệp thông, ngà i cùng vá»›i Phêrô là ngÆ°á»i bảo đảm lá»›n nhất sá»± hiệp nhất của Công Giáo trong đức tin và ká»· luáºt.â€
Trong buổi tiếp kiến, sau khi nhắc nhở các tham dá»± viên khóa há»c vỠđặc tÃnh â€công nghị†của các thủ tục má»›i do ngà i ban hà nh, nhÆ° kết quả của Thượng HÄGM thế giá»›i vá» gia đình, nhắm củng cố gia đình, nhÆ°ng đồng thá»i cÅ©ng chứng tá» lòng thÆ°Æ¡ng xót đối vá»›i những ngÆ°á»i Ä‘au khổ vì hôn nhân thất bại, mang lại cho há» sá»± an ủi mục vụ, ÄTC, trong tÆ° cách là GM Roma và là ngÆ°á»i kế vị Thánh Phêrô, đặc biệt xác định má»™t số khÃa cạnh cÆ¡ bản liên quan đến vai trò của Giám Mục giáo pháºn, vá»›i tÆ° cách là thẩm phán, trong thủ tục ngắn giải hôn phối. Ngà i liệt kê 9 Ä‘iểm:
1. Giám mục giáo pháºn, do chức vụ chủ chăn, là thẩm phán Ä‘Ãch thân và duy nhất trong thủ tục cứu xét vắn tắt.
2. Vì thế vai trò của Giám mục-giáo pháºn-phẩm phán là điá»u chủ yếu, là nguyên lý cấu thà nh và là yếu tố nổi báºt của toà n thể thủ tục vắn tắt được Tá»± Sắc ấn định.
3. Trong thủ tục vắn tắt, cần có hai Ä‘iá»u kiện không thể tách rá»i nhau để có hiệu lá»±c (ad validitatem): chức giám mục và là thủ lãnh má»™t cá»™ng Ä‘oà n giáo pháºn của các tÃn hữu (Xc GL 381,2). Nếu thiếu má»™t trong hai Ä‘iá»u kiện ấy thì không thể có thủ tục cứu xét vắn tắt. Nếu thiếu nhÆ° thế, thì Ä‘Æ¡n xin phải được cứu xét theo thủ tục bình thÆ°á»ng.
4. Thẩm quyá»n riêng và đÃch thân của Giám mục giáo pháºn, trong các tiêu chuẩn cÆ¡ bản của thủ tục vắn tắt, là điá»u thăm chiếu trá»±c tiếp Giáo Há»™i há»c của Công đồng chung Vatican 2, nhắc cho chúng ta rằng chỉ Giám Mục, do việc chịu chức, có trá»n vẹn quyá»n bÃnh, và sá»± trá»n vẹn nà y trở thà nh hiện thá»±c qua giáo vụ (missio canonica) được trao phó.
5. Thủ tục vắn tắt không phải là má»™t chá»n lá»±a mà Giám mục giáo pháºn có thể tùy tiện chá»n, nhÆ°ng là má»™t nghÄ©a vụ bắt buá»™c của ngà i do việc chịu chức và do giáo vụ đã nháºn lãnh. Chỉ có ngà i má»›i có thẩm quyá»n trong 3 giai Ä‘oạn của thủ tục vắn tắt:
– ÄÆ¡n xin luôn luôn phải đệ lên Giám mục giáo pháºn
– Việc Ä‘iá»u tra: (..) Giám mục thá»±c hiện cuá»™c Ä‘iá»u tra â€luôn luôn có sá»± trợ giúp của vị Äại diện tÆ° pháp hoặc của má»™t ngÆ°á»i Ä‘iá»u tra khác, kể cả giáo dân, của ngÆ°á»i trợ giúp, và luôn luôn có sá»± hiện diện của vị bảo hệ (difensore del vincolo). Nếu Giám Mục không có giáo sÄ© hoặc giáo dân chuyên vá» giáo luáºt trợ giúp, thì đức bác ái, vốn là điá»u nổi báºt trong chức vụ Giám Mục, của má»™t GM lân cáºn có thể giúp ngà i trong thá»i gian cần thiết. Ngoà i ra, tôi nhắc lại rằng thủ tục vắn tắt thÆ°á»ng phải được kết thúc trong má»™t phiên cứu xét mà thôi, trong đó phải có Ä‘iá»u kiện không thể thiếu được, đó là sá»± hiển nhiên của các sá»± kiện chứng tá» hôn phối vô hiệu, và kiểm Ä‘iểm sá»± đồng ý kết hôn của há».
– Quyết định: luôn luôn và chỉ Giám mục giáo pháºn má»›i có thể tuyên bố phán quyết trÆ°á»›c mặt Chúa.
6. Việc ủy thác toà n bá»™ thủ tục vắn tắt cho tòa án liên giáo pháºn (là tòa án lân cáºn, hoặc tòa án của nhiá»u giáo pháºn) có thể là m biến thái và biến Giám Mục là ngÆ°á»i cha, thủ lãnh và thẩm phán của các tÃn hữu thuá»™c quyá»n, thà nh má»™t ngÆ°á»i chỉ ký phán quyết mà thôi.
7. Lòng thÆ°Æ¡ng xót, má»™t trong những tiêu chuẩn cÆ¡ bản đảm bảo phần rá»—i, đòi Giám mục giáo pháºn phải thá»±c hiện sá»›m bao nhiêu có thể thủ tục vắn tắt; trong trÆ°á»ng hợp ngà i thấy chÆ°a sẵn sà ng trong lúc nà y để thá»±c hiện, thì phải Ä‘Æ°a vụ nà y ra cứu xét theo thủ tục bình thÆ°á»ng, thủ tục nà y cần phải được tiến hà nh vá»›i sá»± ân cần cần thiết.
8. Sá»± gần gÅ©i và miá»…n phÃ, nhÆ° tôi đã nhiá»u lần láºp lại, là hai hạt ngá»c trai mà những ngÆ°á»i nghèo Ä‘ang cần, những ngÆ°á»i nghèo mà Giáo Há»™i yêu thÆ°Æ¡ng trên má»i sá»±.
9. Vá» thẩm quyá»n của vị TGM đứng đầu giáo tỉnh hoặc của GGM được chỉ định trong khoản giáo luáºt má»›i 1687, trong trÆ°á»ng hợp khiếu nại chống lại phán quyết thuáºn trong thủ tục vắn tắt, Ä‘iá»u được xác định là : luáºt má»›i ban cho vị Niên Trưởng tòa Thượng Thẩm Rota quyá»n quyết định má»›i và vì thế đó là quyá»n cốt yếu vá» việc bác bá» hoặc chấp nháºn việc khiếu nại.
“Äể kết luáºn, tôi muốn tái khẳng định rõ rà ng rằng Ä‘iá»u đó xảy ra mà không cần xin phép của má»™t thẩm quyá»n cấp cao hÆ¡n, tức là Tối Cao Pháp Viện của Tòa Thánh†(Rei 25-11-2017)
LM. Trần Äức Anh OP