LỜI CHÚA THỨ NĂM TUẦN II MÙA CHAY 2021 (04/3/2021) – (Lc 16, 19-31) – THÁNG KÍNH THÁNH GIUSE DỤ NGÔN PHÚ HỘ VÀ LADARÔ

“CON ĐÃ ĐƯỢC SỰ LÀNH, CÒN LADARÔ GẶP TOÀN SỰ KHỐN KHỔ”.
BÀI ĐỌC I: Gr 17, 5-10
“Khốn thay cho kẻ tin tưởng người đời; phúc thay cho người tin tưởng vào Thiên Chúa”.
Trích sách Tiên tri Giêrêmia.
Đây Chúa phán: “Khốn thay cho kẻ tin tưởng người đời, họ nương tựa vào sức mạnh con người, còn tâm hồn họ thì sống xa Chúa. Họ như cây cỏ trong hoang địa, không cảm thấy khi được hạnh phúc; họ ở những nơi khô cháy trong hoang địa, vùng đất mặn không người ở. Phúc thay cho người tin tưởng vào Thiên Chúa, và Chúa sẽ là niềm cậy trông của họ. Họ sẽ như cây trồng nơi bờ suối, cây đó đâm rễ vào nơi ẩm ướt, không sợ gì khi mùa hè đến, lá vẫn xanh tươi, không lo ngại gì khi nắng hạn mà vẫn sinh hoa kết quả luôn. Lòng người nham hiểm khôn dò, nào ai biết được? Còn Ta, Ta là Chúa, Ta thấu suốt tâm hồn và dò xét tâm can, trả công cho mỗi người tuỳ theo cách sống và hậu quả hành vi của họ”.
Đó là lời Chúa.
ĐÁP CA: Tv 1, 1-2. 3. 4 và 6
Đáp: Phúc thay người đặt niềm tin cậy vào Chúa (Tv 39, 5a).
Xướng:
1)Phúc cho ai không theo mưu toan kẻ gian ác, không đứng trong đường lối những tội nhân, không ngồi chung với những quân nhạo báng, nhưng vui thoả trong lề luật Chúa, và suy ngắm luật Chúa đêm ngày. – Đáp.
2)Họ như cây trồng bên suối nước, trổ sinh hoa trái đúng mùa; lá cây không bao giờ tàn úa. Tất cả công việc họ làm đều thịnh đạt.- Đáp.
3)Kẻ gian ác không được như vậy; họ như vỏ trấu bị gió cuốn đi, vì Chúa canh giữ đường người công chính, và đường kẻ gian ác dẫn tới diệt vong. – Đáp.
CÂU XƯỚNG TRƯỚC PHÚC ÂM: Ed 33, 11
Chúa phán: “Ta không muốn kẻ gian ác phải chết, nhưng muốn nó ăn năn sám hối và được sống”.
PHÚC ÂM: Lc 16, 19-31
“Con đã được sự lành, còn Ladarô gặp toàn sự khốn khổ”.
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo thánh Luca.
Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng những người biệt phái rằng: “Có một nhà phú hộ kia vận toàn gấm vóc, lụa là, ngày ngày yến tiệc linh đình. Lại có một người hành khất tên là Ladarô, nằm bên cổng nhà ông đó, mình đầy ghẻ chốc, ước được những mụn bánh từ bàn ăn rớt xuống để ăn cho đỡ đói, nhưng không ai thèm cho. Những con chó đến liếm ghẻ chốc của người ấy. Nhưng xảy ra là người hành khất đó chết và được các thiên thần đem lên nơi lòng Abraham. Còn nhà phú hộ kia cũng chết và được đem chôn. Trong hoả ngục, phải chịu cực hình, nhà phú hộ ngước mắt lên thì thấy đằng xa có Abraham và Ladarô trong lòng Ngài, liền cất tiếng kêu la rằng:
“Lạy Cha Abraham, xin thương xót tôi và sai Ladarô nhúng đầu ngón tay vào nước để làm mát lưỡi tôi, vì tôi phải quằn quại trong ngọn lửa này. Abraham nói lại: “Hỡi con, suốt đời con, con được toàn sự lành, còn Ladarô gặp toàn sự khốn khổ. Vậy bây giờ Ladarô được an ủi ở chốn này, còn con thì chịu khốn khổ. Vả chăng, giữa các ngươi và chúng tôi đây đã có sẵn một vực thẳm, khiến những kẻ muốn tự đây qua đó, không thể qua được, cũng như không thể từ đó qua đây được”.
Người đó lại nói: “Đã vậy, tôi nài xin cha sai Ladarô đến nhà cha tôi, vì tôi còn năm người anh em nữa, để ông bảo họ, kẻo họ cũng phải sa vào chốn cực hình này”. Abraham đáp rằng: “Chúng đã có Môsê và các tiên tri, chúng hãy nghe các Ngài”. Người đó thưa: “Không đâu, lạy Cha Abraham! Nhưng nếu có ai trong kẻ chết về với họ, thì ắt họ sẽ hối cải”. Nhưng Abraham bảo người ấy: “Nếu chúng không chịu nghe Môsê và các tiên tri, thì cho dù kẻ chết sống lại đi nữa, chúng cũng chẳng chịu nghe đâu”.
Đó là lời Chúa.
___________________________________
I/. BÀI SUY NIỆM (Lc 16, 19-31)
“CON ĐÃ ĐƯỢC SỰ LÀNH, CÒN LADARÔ GẶP TOÀN SỰ KHỐN KHỔ”
Hôm nay thứ Năm tuần II Mùa Chay 2021, Phụng vụ đưa chúng ta bước vào Chương 16 Phúc âm Luca để được nghe lại một câu truyện mang tính dụ ngôn rất kinh điển, rất nổi tiếng, dụ ngôn có nhiều tình tiết, nhiều vấn đề bức xúc trong cuộc sống.
Bài Tin mừng này chỉ mình thánh sử Luca tường thuật, nên nó sẽ là dụ ngôn kinh điển trong Phúc âm Luca.
Đó là DỤ NGÔN PHÚ HỘ VÀ LADARÔ.
Dụ ngôn này ta đã được nghe đi nghe lại nhiều lần trong cuộc đời. Ngay khi còn bé, ta đã gặp nó và bây giờ gần đất xa trời rồi, ta vẫn có dịp được nghe lại, đến nỗi ta có thể đọc thuộc lòng.
Nhưng có điều lạ, mặc dù được nghe đi nghe lại, nhưng ta không hề tỏ ra nhàm chán, vì mỗi lần được nghe lại như vậy, ta sẽ khám phá ra một cái gì đó hết sức mới mẻ, vì dụ ngôn đã đụng chạm đến những vấn đề nổi cộm, sâu sắc trong xã hội,
đó là SỰ BẤT CÔNG – HỐ SÂU NGĂN CÁCH GIÀU NGHÈO – SỰ VÔ CẢM CỦA NGƯỜI GIÀU – SỰ CAM CHỊU CỦA NGƯỜI NGHÈO.
Đó là những vấn đề của con người, nên nó luôn hiện diện với con người. Và bao lâu còn có sự hiện diện của con người trên mặt đất, ta vẫn được nghe lại bài Tin mừng này,
Nhưng mỗi lần được nghe lại như vậy, chắc chắn tâm tình của ta rất khác nhau.
Hồi còn bé, ta thấy nó giống như một CÂU TRUYỆN CỔ TÍCH. Nhưng khi từ trung niên trở lên, ta thấy nó là vấn đề nhức nhối cho một xã hội đầy bất công mà ta đang sống trong đó, nhưng không thể làm gì được để lấp được hố sâu bất công đó.
CHƯƠNG 16 PHÚC ÂM LUCA.
Chương 16 Phúc âm Luca là một chương đặc biệt, thánh sử Luca dành riêng để đề cập đến vấn đề giàu nghèo và bất công trong xã hội.
Thực vậy, mở đầu Chương 16, Luca đã đưa ra dụ ngôn “NGƯỜI QUẢN GIA BẤT LƯƠNG” (Lc 16, 1 – 8).
Ông chủ đã khen người quản gia bất lương như sau:
“ông chủ khen tên quản gia bất lương đó đã hành động khôn khéo. Quả thế, con cái đời này khôn khéo hơn con cái ánh sáng khi xử sự với người đồng loại”.
Tiếp đến là Bài Tin mừng TRUNG TÍN TRONG VIỆC SỬ DỤNG TIỀN CỦA (Lc 16, 9 – 13)
Chúa Giêsu đã khuyên các môn đệ và các Kitô hữu chúng ta:
“Hãy dùng Tiền Của bất chính mà tạo lấy bạn bè, phòng khi hết tiền hết bạc, họ sẽ đón rước anh em vào nơi ở vĩnh cửu. Ai trung tín trong việc rất nhỏ, thì cũng trung tín trong việc lớn; ai bất lương trong việc rất nhỏ, thì cũng bất lương trong việc lớn”
Sau đó. CHÚA GIÊSU KHIỂN TRÁCH NGƯỜI PHARISIÊU HAM TIỀN (Lc 16, 14 – 15).
“Người Pha-ri-sêu vốn ham hố tiền bạc, nên nghe các điều ấy, thì cười nhạo Đức Giê-su. Người bảo họ: “Các ông là những kẻ làm ra bộ công chính trước mặt người đời, nhưng Thiên Chúa thấu biết lòng các ông”
Kết thúc Chương 16 là Dụ ngôn PHÚ HỘ VÀ LADARÔ (Lc 16, 19 – 31).
………………………
Như vậy, Chương 16 này, Luca đã cho ta một cái nhìn tích cực và nghiêm túc trong việc sử dụng tiền bạc.
Dĩ nhiên, vì là một dụ ngôn, nên câu truyện KHÔNG CÓ THẬT. Nhưng các vấn đề Bài Tin mừng đưa ra, nó lại có thật. Ta gọi nó là câu truyện cổ tích cũng được.
Đó là sự phẫn nộ trước những vấn đề chênh lệch giàu nghèo, bất công trong cuộc sống mà thời nào cũng có.
Sự bất công đó đã được thể hiện trong câu chủ lực:
“CON ĐÃ ĐƯỢC SỰ LÀNH, CÒN LADARÔ GẶP TOÀN SỰ KHỐN KHỔ”
Thực tế đã chứng minh, có những người khi sinh ra, cuộc đời họ gặp toàn sự may mắn, hạnh phúc, tiền bạc, thậm chí không phải làm gì cũng giàu có. Điển hình là Ông Phú hộ trong Bài Tin mừng hôm nay.
Ngược lại trong cuộc sống, lại có những người khi vừa sinh ra đã gặp toàn sự bất hạnh, “xui xẻo”, nghèo đói, bệnh tật.
Cái hạnh phúc và sự bất hạnh đó cứ đeo đuổi con người cho đến khi già, và chết.
Vậy có phải là BẤT CÔNG không ?
Vâng, đúng là có bất công.
Sự bất công đó đã được Luca đề cập đến khi mở đầu bài Tin mừng. Luca viết:
“Có một ông nhà giàu kia, mặc toàn lụa là gấm vóc, ngày ngày yến tiệc linh đình. Lại có một người nghèo khó tên là La-da-rô, mụn nhọt đầy mình, nằm trước cổng ông nhà giàu, thèm được những thứ trên bàn ăn của ông ấy rớt xuống mà ăn cho no. Lại thêm mấy con chó cứ đến liếm ghẻ chốc anh ta” (Lc 16, 19 – 21).
Luca không giải thích tại sao ông phú hộ giàu có và sung sướng, còn anh Ladarô lại nghèo và khốn đốn như vậy.
Giàu, nghèo ở đây không do lỗi của ai cả.
Vậy thì nó tại cái gì ? Do đâu mà có ?
Tại sao lại có sự bất công này, ta không thể giải thích được. Nhiều người cho rằng: Đó là tại con người ta CÓ SỐ, CÓ PHẦN.
Người có số giàu, CÓ SỐ HƯỞNG, thì cho dù có vất vào xó xỉnh nào, cuối cùng họ cũng được sung sướng, con đường tiến tới cứ hanh thông và người ta cứ đi mà không gặp bất kỳ trở ngại nào.
Sự giàu sang đó nhiều khi do gia thế đem lại. Nhất là những con ông cháu cha, con của đại gia, con phú hộ, họ không cần phải cố gắng mà vẫn có đủ các điều kiện sống mà nhiều người khác ao ước và thèm muốn.
Còn người CÓ SỐ KHỔ, thì dù có nỗ lực, cố gắng đến đâu, thì cuộc đời cũng chỉ là đau khổ và đói rách. Suốt đời cứ lận đận, vận đen cứ theo đuổi, không chết đói là may mắn lắm rồi.
Vì thế người ta thường có câu:
“Con vua thì được làm vua, con nhà thầy chùa thì quét lá đa”.
Nếu nói “TẠI NGƯỜI TA CÓ SỐ”. Vậy cái số đó do đâu mà có, ai tạo ra cái số này?
Càng suy nghĩ, ta càng nhức đầu, càng khó hiểu và rối rắm, nhiều khi đi đến chỗ mất đức tin và không còn tin vào Thiên Chúa nữa.
Chính vì thế mới có nhiều phong trào nổi lên, làm cách mạng để san phẳng bất công, phá đổ sự chênh lệch giàu nghèo, như phong trào cách mạng giải phóng dân tộc.
Qua Bài Tin mừng hôm nay, ta rút ra được 2 chân lý vĩ đại:
+ Sự giàu nghèo, sự bất công nảy sinh trong thế giới con người là một mầu nhiệm, ta không thể giải thích được.
+ Việc san phẳng bất công, lấp đầy hố sâu ngăn cách giàu nghèo không thể thực hiện ở đời này.
TẤT CẢ CÁC PHONG TRÀO CÁCH MẠNG CHỈ LÀ BÁNH VẼ VÀ ẢO TƯỞNG, vì khi phong trào cách mạng này vừa thành công, lại làm nảy sinh sự bất công khác, có khi còn tàn khốc hơn, rồi lại đẻ ra cuộc cách mạng khác, cứ như vậy thì nó không là ảo tưởng thì là cái gì.
Đặt ra vấn đề như vậy, không phải làm cho ta bất mãn, chán chường và tuyệt vọng, vì ta sẽ dùng ÁNH SÁNG LỜI CHÚA để giải quyết vấn nạn đó. Mọi sự sẽ trở nên sáng sủa khi ta đọc hết Bài Tin mừng hôm nay.
VẬY ĐÂU LÀ CHÌA KHÓA GIẢI QUYẾT VẤN ĐỂ ?
Mặc dù thánh sử Luca không đưa ra giải pháp để giải quyết rốt ráo. Nhưng trong Bài Tin mừng hôm nay, Luca đã hé mở cho ta thấy chìa khóa giải quyết vấn nạn đó. Luca viết:
“Thế rồi người nghèo này chết, và được thiên thần đem vào lòng ông Áp-ra-ham. Ông nhà giàu cũng chết, và người ta đem chôn” (Lc 16, 22).
NGƯỜI NGHÈO CHẾT …. ÔNG NHÀ GIÀU CŨNG CHẾT”
CÓ NGHĨA CÁI CHẾT CHÍNH LÀ GIẢI PHÁP CỦA THIÊN CHÚA dùng để san phẳng các bất công, và có sự đền bù ở đời sau.
“Thế rồi người nghèo này chết, và được thiên thần đem vào lòng ông Áp-ra-ham”.
Bên kia cái chết chính là sự bù đắp. Người nghèo sẽ được Thiên Chúa cho hưởng hạnh phúc trong lòng ông Abraham.
“Ông nhà giàu cũng chết, và người ta đem chôn”.
Bên kia cái chết, ông nhà giàu sẽ bị vùi sâu xuống lòng đất, và sâu nhất khi ông bị đày xuống đáy địa ngục, nếu khi còn sống ông không biết chạnh lòng thương người nghèo, không biết thương người bất hạnh và không biết chia sẻ giúp đỡ họ.
Như vậy: GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT CÁC BẤT CÔNG ĐỜI NÀY CHỈ CÓ Ở ĐỜI SAU MÀ THÔI – CHỨ KHÔNG Ở ĐỜI NÀY.
.
Nếu ai có ảo tưởng dùng sức mạnh, dùng bạo lực giải quyết các bất công ở đời này, điều đó rất nguy hiểm. và đó sẽ là NGƯỜI HOANG TƯỞNG, DỐI TRÁ, nhiều khi còn đi đến sự tàn ác kinh khủng khi muốn mình là người thay Trời hành đạo. Tất cả chỉ là bánh vẽ.
TRONG BÀI ĐỌC I, trích sách Tiên tri Giêrêmia, tiên tri đã cho ta bài học, cũng là một lời khuyên:
“”Khốn thay cho kẻ tin tưởng người đời; phúc thay cho người tin tưởng vào Thiên Chúa”.
Những ai tin tưởng vào người đời, người đó sẽ khốn nạn:
“Họ như cây cỏ trong hoang địa, không cảm thấy khi được hạnh phúc; họ ở những nơi khô cháy trong hoang địa, vùng đất mặn không người ở”.
Còn ai tin tưởng vào Thiên Chúa, người đó sẽ được hạnh phúc:
“Họ sẽ như cây trồng nơi bờ suối, cây đó đâm rễ vào nơi ẩm ướt, không sợ gì khi mùa hè đến, lá vẫn xanh tươi, không lo ngại gì khi nắng hạn mà vẫn sinh hoa kết quả luôn. Lòng người nham hiểm khôn dò, nào ai biết được?
Như vậy Phúc hay họa trong cuộc đời nằm ở chỗ ta có biết tin tưởng và trông cậy vào Chúa không hay chỉ tìm nơi nương tựa ở người đời.
Cho dù cuộc đời có xảy đến thế nào, có bất công đến đâu, người trông cậy vào Chúa sẽ luôn vững tin và tiến bước.
Dụ ngôn ông Phú hộ và Ladarô trong Bài Tin mừng càng làm cho ta tin tưởng vào Chúa hơn.
Và trong Mùa Chay 2021 này, Giáo hội cho ta nghe lại Bài Tin mừng hôm nay như để nhắc nhở ta hướng đến cuộc sống mai sau và ra sức thực hiện những điều tốt đẹp ở đời này. Đó cũng là cách sống Mùa Chay thiết thực.
Với một vài suy niệm ngắn ngủi trên, chúng ta cùng nhau bước vào Bài Tin mừng:
_____________________________________
II/. BÀI CHIA SẺ (Lc 16, 19-31)
Dụ ngôn có tất cả 3 màn:
A/. MÀN GIỚI THIỆU:
“CÓ MỘT NHÀ PHÚ HỘ KIA VẬN TOÀN GẤM VÓC, LỤA LÀ, NGÀY NGÀY YẾN TIỆC LINH ĐÌNH.
LẠI CÓ MỘT NGƯỜI HÀNH KHẤT TÊN LÀ LADARÔ, NẰM BÊN CỔNG NHÀ ÔNG ĐÓ, MÌNH ĐẦY GHẺ CHỐC, ƯỚC ĐƯỢC NHỮNG MỤN BÁNH TỪ BÀN ĂN RỚT XUỐNG ĐỂ ĂN CHO ĐỠ ĐÓI, NHƯNG KHÔNG AI THÈM CHO. NHỮNG CON CHÓ ĐẾN LIẾM GHẺ CHỐC CỦA NGƯỜI ẤY.
NHƯNG XẢY RA LÀ NGƯỜI HÀNH KHẤT ĐÓ CHẾT VÀ ĐƯỢC CÁC THIÊN THẦN ĐEM LÊN NƠI LÒNG ABRAHAM. CÒN NHÀ PHÚ HỘ KIA CŨNG CHẾT VÀ ĐƯỢC ĐEM CHÔN.”
Dụ ngôn bắt đầu bằng màn giới thiệu, có tất cả 02 nhân vật, hai người này có cuộc sống tương phản nhau, tương phản đến mức gay gắt như bức tranh 02 màu: Trắng – đen, giàu – nghèo, sung sướng – bất hạnh, yến tiệc linh đình – đói rách…
1/. NHÂN VẬT THỨ NHẤT: ÔNG PHÚ HỘ:
Ông là người giàu có, sự giàu có của ông chắc không đến từ sự gian xảo lừa lọc, Luca không viết gì về chuyện này, ta cứ coi sự giàu có của ông là do mồ hôi nước mắt ông làm ra.
Ông không làm điều gì thất nhân thất đức, Luca cũng không nói gì, như vậy ta tạm coi ông là người chẳng xấu và cũng chẳng tốt. Ông và người nghèo khó kia, nhân vật thứ hai, chẳng có mối liên hệ gì với nhau, và sự giàu có của ông không là nguyên nhân dẫn đến cái nghèo của người này.
Luca mô tả sự giàu có của ông như sau: mặc toàn lụa là gấm vóc, ngày ngày yến tiệc linh đình. Như vậy ông phú hộ phải là người giao thiệp rộng, quen biết nhiều và dĩ nhiên với quan hệ rộng như vậy, ông càng giàu thêm.
Cổ nhân đã nói: “Giàu vì bạn, sang vì vợ”.
Giàu có sẽ kéo theo nuhiều bạn bè, nhiều bạn bèsẽ kéo theo tiệc tùng liên miên, Luca dùng cụm từ “ngày ngày”, có nghĩa không ngày nào không có tiệc. Ông ăn mặc toàn lụa là gấm vóc là chuyện đương nhiên, vì cái thế của ông phải như vậy. Hình như có một định luật kéo theo như sau:
ĐỊNH LUẬT KÉO THEO:
“Giàu có” sẽ kéo theo nhiều “bạn bè”, nhiều “bạn bè” sẽ kéo theo nhiều tiệc tùng, nhiều tiệc tùng sẽ kéo theo nhiều tiền bạc vì nhiều hợp đồng béo bở sẽ xuất hiện trên bàn tiệc, cuối cùng càng giàu hơn.
Định luật đó sẽ đưa ông phú hộ giàu càng giàu hơn nữa, sung sướng tột đỉnh vì ông đã có tất cả những gì nhiều người ham muốn. Đó là con đường đi lên của người giàu.
Nhưng có hai chi tiết làm cho độc giả phải suy nghĩ, đó là:
+ ÔNG PHÚ HỘ KHÔNG CÓ TÊN GỌI.
Có người nói: Vì đây là câu truyện mang tính dụ ngôn, nên nhân vật của Chúa Giêsu đưa ra có tính chung chung chứ không phải là cá biệt nên không cần có tên gọi.
Nếu vậy thì tại sao: Nhân vật thứ hai lại có tên: Ladarô. Tại sao Luca lại có sự phân biệt này? Tại sao Đức Giêsu không đặt cho ông phú hộ một cái tên, tên gì cũng được?
Thưa: vì Luca muốn nói cho ta biết: ÔNG PHÚ HỘ LÀ MỘT NGƯỜI RẤT NGHÈO, mặc dù ông giàu về của cải nhưng lại nghèo về tinh thần, nghèo về nhân cách.
Tên, là cái cơ bản nhất của một con người, thế mà ông phú hộ cũng không có, nên ông sẽ đại diện cho tất cả người giàu có trên thế gian này, giàu về tiền bạc, nhưng nghèo về nhân cách..
+ PHÚ HỘ NGHÈO VÌ ĐÃ ĐÓNG RẤT CHẶT LÒNG MÌNH ĐỐI VỚI NGƯỜI NGHÈO.
Luca cho biết luôn có một người nghèo nằm ở trước cổng nhà ông. Hẳn ông và bạn của ông biết rõ điều này, vì ngày ngày họ phải đi qua cái cổng này và phải qua cổng mới vào được nhà, nhưng không có lấy một người biết dừng lại hỏi thăm và bố thí.
Hình như có cái gì đó nói lên đặc tính của người giàu, có lẽ người ta càng giàu về của cải vật chất, họ càng nghèo về tinh thần, dửng dưng trước sự đau khổ, khốn khó của người chung quanh. Ta gọi đó là BỆNH VÔ CẢM.
Bệnh vô cảm thời nào cũng có, nhưng nó phổ biến hơn trong thời đại chúng ta sống và trong xã hội thời thánh sử Luca, cái thời mà người ta coi trọng đồng tiền, bệnh vô cảm càng trầm trọng hơn.
CÁI CỔNG NHÀ ÔNG PHÚ HỘ:
Cái cổng nhà ông phú hộ vô tình trở thành một ranh giới phân thế giới này ra làm hai, một bên là người giàu có, sang trọng, còn bên kia là thế giới của người nghèo, bị xã hội bỏ rơi. Một thế giới phân biệt đầy kịch tính, phân làm hai: sáng – tối, giàu – nghèo, sung sướng – bất hạnh.
NẰM BÊN CỔNG NHÀ ÔNG ĐÓ:
Người nghèo (Ladarô) không thể vượt qua cái cổng này để đến với người giàu, vì dù gì họ vẫn là con người, vẫn có lòng tự trọng và danh dự, vả lại không ai cho họ làm như vậy. Còn người giàu không thể vượt qua cái cổng này vì họ đã đóng chặt lòng mình lại, sự giàu có của họ quá lớn, đã che mắt không cho họ nhìn thấy ai hết ngoại trừ thấy họ.
“NHỮNG CON CHÓ ĐẾN LIẾM GHẺ CHỐC CỦA NGƯỜI ẤY”
Cho dù người nghèo kia không còn cái gì, nhưng họ vẫn còn một thứ mà con chó cần, đó là những ghẻ chốc trên người của anh ta. Một hình ảnh ghê tởm và đáng sợ, không ai muốn nhìn đến, nhưng đó lại là hình ảnh của những con người sống theo tinh thần nghèo khó của Phúc Âm.
Họ nghèo thật đấy, nhưng có phải vì vậy mà họ không còn gì để cho người khác không?
Thưa không, họ vẫn có nhiều thứ gắn liền con người của họ, họ còn nụ cười, họ còn lời nói để biết thông cảm và chia sẻ với người bất hạnh chung quanh, mà những thứ ấy không thể mua bằng tiền bạc.
Họ mới chính là người giàu có trong Nước Thiên Chúa.
VẬY AI SẼ ĐI QUA CÁI CỔNG NHÀ ÔNG PHÚ HỘ?
Thưa: không có ai hết ngoại trừ CON CHÓ.
Vì con chó không có trí khôn nên nó mới qua cổng này dễ dàng. Người ta nói: “Con người hơn con vật vì có trí khôn”. Nhưng hình như vì không có trí khôn nên con chó mới hơn người giàu trong dụ ngôn này.
Do không có trí khôn, con chó không biết so đo tính toán, không biết cân nhắc hơn thiệt, chỉ có con người có trí khôn mới biết tính toán, biết cân nhắc, biết lợi hại và biết phân biệt: ai cần lui tới, ai cần quan tâm, và ai cần xa lánh.
Thật mỉa mai cho con người, là hình ảnh của Thiên Chúa. Thưở ban đầu Thiên Chúa đâu có dựng con người như vậy, nhưng chính món quà quý giá mà Ngài ban tặng: trí khôn, mà con người mới đi ngược lại ý hướng của Đấng Sáng tạo.
2/. NHÂN VẬT THỨ HAI: LADARÔ:
Nhân vật thứ hai trong dụ ngôn, đó là một người nghèo và bất hạnh. Luca mô tả: “Lại có một người nghèo khó tên là La-da-rô, mụn nhọt đầy mình, nằm trước cổng ông nhà giàu, thèm được những thứ trên bàn ăn của ông ấy rớt xuống mà ăn cho no. Lại thêm mấy con chó cứ đến liếm ghẻ chốc anh ta.”
Anh ta dù nghèo đến đâu đi nữa, anh vẫn có một thứ mà người phú hộ kia không có, đó là tên gọi. Anh ta có tên là LADARÔ.
“Ladarô” có nghĩa “Thiên Chúa giúp đỡ”.
Đức Giêsu đặt cho anh cái tên, như thể Ngài muốn nhắn với thế giới con người là, cái cảnh giàu nghèo, sự phân biệt đối xử là do con người tạo ra chứ không do Thiên Chúa, nhưng Thiên Chúa sẽ hành động để cứu vớt người nghèo khó, không ở đời này thì cũng có sự đền bù ở đời sau, vì Ngài đã khắc tên từng người trong tâm trí Ngài, vì họ có tên gọi, đó là Ladarô, “Thiên Chúa giúp đỡ”.
Ladarô ở đây là MỘT NHÂN VẬT HƯ CẤU trong dụ ngôn, không có thật, không phải Ladarô em của bà Matta và Maria ở làng Bêtania đã được Đức Giêsu cho sống lại sau khi chết trong mộ được 04 ngày.
Ta đừng nhầm lẫn với 2 nhân vật Ladarô này!
“ƯỚC ĐƯỢC NHỮNG MỤN BÁNH TỪ BÀN ĂN RỚT XUỐNG ĐỂ ĂN CHO ĐỠ ĐÓI, NHƯNG KHÔNG AI THÈM CHO”.
Không có lấy một người chú ý đến Ladarô, có lẽ trong cảnh nghèo hèn này, anh không thể mơ ước cao xa, vì giấc mơ cao xa chỉ dành cho người giàu có, nó không dành cho anh, ngay cả trong giấc mơ mà người ta nói, mọi sự đều có thể xảy ra, nhưng anh vẫn không có quyền này, anh chỉ có niềm mơ ước: “thèm được những thứ trên bàn ăn của ông ấy rớt xuống mà ăn cho no”.
Đó là tất cả những gì anh có thể thêu dệt trong giấc mơ của mình. Khi người ta bị đẩy xuống đáy vực thẳm đói nghèo, người ta sẽ mơ một giấc mơ vĩ đại nhất, đó là MẨU BÁNH MÌ LÓT DẠ.
Một giấc mơ quá tầm thường nó không phải giấc mơ của con người bình thường. Giống như giấc mơ của các tù nhân trong nhà tù, cũng vì quá đói, nên mỗi khi đêm về, anh ta chỉ mơ thấy một ổ bánh mì nhân thịt mà thôi, còn vàng, dollars và kim cương, chẳng bao giờ xuất hiện trong giấc mơ của anh.
B/. MÀN THỨ HAI: CẢ HAI CÙNG CHẾT.
“THẾ RỒI NGƯỜI NGHÈO NÀY CHẾT, VÀ ĐƯỢC THIÊN THẦN ĐEM VÀO LÒNG ÔNG ÁP-RA-HAM. ÔNG NHÀ GIÀU CŨNG CHẾT, VÀ NGƯỜI TA ĐEM CHÔN.”
Phần mở màn của dụ ngôn được kết thúc bằng cái chết của cả hai người. Hai người được đưa sang thế giới bên kia.
Có gì thay đổi ở thế giới bên kia không?
Chắc chắn phải có.
Thánh sử Luca mô tả sự thay đổi này bằng cuộc lật ngược ngoạn mục và khốc liệt.
Trong Lịch sử của thế giới đã nổ ra bao cuộc Cách mạnh nhằm san bằng các bất công, và san bằng hố sâu ngăn cách giàu nghèo trong xã hội, người ta hô hào rất nhiều khẩu hiệu. Những chủ thuyết này có vẻ ăn khách và đã làm nên làn sóng cách mạng kinh hồn ở thế kỷ thứ 19, nhưng xem ra chúng đã thất bại, vì nguyên nhân chính, là người ta đã sử dụng phương thức bạo lực thay vì dùng tình thương.
Bạo lực sẽ đẻ ra bạo lực, khi cuộc cách mạng này thành công thì y như rằng bất công càng tăng lên và lại xuất hiện một cuộc cách mạng mới.
Ta có thể khẳng định: Không thể có công bằng, không thể san bằng giàu nghèo ngay khi còn sống đời này. Mục tiêu đó chỉ đạt được ở cuộc sống đời sau, vì ở đó Thiên Chúa là Đấng Công bằng vô cùng mới trả lại cho con người sự công bằng đích thực.
Những khẩu hiệu người ta đưa ra, chỉ là những khẩu hiệu rỗng tuếch, nhằm ru ngủ người nghèo, bần cố nông để họ đứng lên làm cách mạng.
CUỘC LẬT ĐỔ NGOẠN MỤC VÀ KỊCH TÍNH:
Luca mô tả: Người nghèo (Ladarô) chết, được thiên thần đem vào lòng Abraham, tức ở trên thiên đàng, đó là sự đi lên, đi lên mãi cho tới đỉnh hạnh phúc.
Còn ông nhà giàu chết thì bị đem chôn. “Đem chôn”, có nghĩa vùi xuống lòng đất, ý muốn nói, ông sẽ bị hạ sâu xuống, sâu nữa, sâu cho đến tận đáy âm phủ.
C/. MÀN THỨ BA: CUỘC SỐNG ĐỜI SAU
XUẤT HIỆN NHÂN VẬT ABRAHAM:
“DƯỚI ÂM PHỦ, ĐANG KHI CHỊU CỰC HÌNH, ÔNG TA (ông phú hộ) NGƯỚC MẮT LÊN, THẤY TỔ PHỤ ÁP-RA-HAM Ở TẬN ĐÀNG XA, VÀ THẤY ANH LA-DA-RÔ TRONG LÒNG TỔ PHỤ.
Phần giữa của Dụ ngôn, Đức Giêsu giới thiệu thêm một nhân vật nữa, đó là Tổ phụ Abraham. Kinh thánh mô tả Abraham là cha của những người tin vào Thiên Chúa.
“Dưới âm phủ, đang khi chịu cực hình, ông ta (ông phú hộ) ngước mắt lên, thấy tổ phụ Áp-ra-ham ở tận đàng xa, và thấy anh La-da-rô trong lòng tổ phụ.”
Đức Giêsu dùng hình ảnh này không phải để nói về đời sau, ta không nên căn cứ vào đó để nói đời sau nó sẽ như vậy. Ở đây ta phải hiểu đó là biểu tượng mà Ngài muốn diễn tả những chân lý:
Ở TẬN ĐÀNG XA:
Ông phú hộ đã bị đày xuống âm phủ (hỏa ngục), còn Ladarô được đưa vào lòng Tổ phụ Abraham (Thiên đàng). Kinh thánh dùng từ “ở tận đàng xa” để mô tả có một khoảng cách giữa Thiên đàng và hỏa ngục.
Vâng ở đây vẫn có một vách ngăn, vách ngăn này còn khốc liệt hơn nhiều so với cái cổng nhà ông phú hộ. Một khoảng cách thăm thẳm, ngăn cách vĩnh viễn giữa Thiên đàng và hỏa ngục.
Khi còn sống, cái cổng của nhà ông phú hộ, mặc dù nó mong manh, nhưng đã không cho ông thấy Ladarô, còn bây giờ với khoảng cách xa thăm thẳm ông vẫn thấy Ladarô rõ ràng.
Tại sao bây giờ ông mới thấy Ladarô?
Vì bây giờ ông mới là người cần đến Ladarô để xin giúp đỡ. Giá lúc còn sống, ông biết nhìn đến Ladarô thì ông đâu chịu cảnh này, cũng chỉ vì ông quá vô tâm, quá lãnh đạm với người nghèo nên ông mới phải ở đây.
“BẤY GIỜ ÔNG TA KÊU LÊN: ‘LẠY TỔ PHỤ ÁP-RA-HAM, XIN THƯƠNG XÓT CON, VÀ SAI ANH LA-DA-RÔ NHÚNG ĐẦU NGÓN TAY VÀO NƯỚC, NHỎ TRÊN LƯỠI CON CHO MÁT; VÌ Ở ĐÂY CON BỊ LỬA THIÊU ĐỐT KHỔ LẮM!”
LỬA HOẢ NGỤC – LỬA TRẦN GIAN:
Kinh thánh mô tả đôi nét về hỏa ngục, ông phú hộ bị lửa thiêu đốt vô cùng khổ sở.
Người ta có thể nói gì về lửa trong hỏa ngục?
Ta không biết phải nói gì vì ta chưa có cảm nghiệm về nó khi còn sống ở đời này, lửa đó như thế nào?
Có giống lửa ở trần gian không?
Thưa: KHÔNG.
Các nhà đạo đức đã đưa ra một hình ảnh để so sánh giữa lửa trần gian và lửa hỏa ngục, lửa trần gian được ví như ngọn lửa vẽ trong tờ giấy, còn lửa hỏa ngục mới là lửa thật.
Ai cũng biết lửa trần gian nó nóng thế nào, thế mà nó chỉ được coi như lửa vẽ trong tờ giấy, còn lửa trong hỏa ngục mới là lửa thật. Một sự so sánh phiếm diện như vậy cũng cho ta thấy lửa hỏa ngục nó khủng khiếp dường nào.
SAI ANH LA-DA-RÔ NHÚNG ĐẦU NGÓN TAY VÀO NƯỚC, NHỎ TRÊN LƯỠI CON CHO MÁT
Ông phú hộ xin Tổ phụ Abraham thương ông, sai Ladarô nhúng đầu ngón tay vào nước, nhỏ trên lưỡi con mát. Chỉ cần xin giọt nước nhỏ xuống cho mát thôi, một giọt nước có nghĩa gì, thế mà trong cảnh khốn cùng này đó là điều ông ao ước.
Lúc còn sống ông đã uống bao nhiêu rượu, bao nhiêu bia, toàn bia rượu ngoại hảo hạng, suốt ngày tiệc tùng, uống rượu như uống nước, uống như suối, thế mà bây giờ lại đi xin một giọt nước.
thật vô lý!
Nếu ông đừng tiệc tùng linh đình bên cạnh nỗi khổ của người nghèo thì ông đâu phải chịu như vậy.
Bây giờ trễ rồi, khi ngộ ra chân lý cuộc đời thì mọi sự đã kết thúc, không còn cơ hội nữa. Ladarô khi còn sống, ao ước được ăn những mảnh vụn dư thừa trên bàn tiệc, cũng không ai cho, thế mà bây giờ ông phú hộ lại đi xin anh một giọt nước.
Thật không ngờ cuộc đảo ngược lại khốc liệt như vậy.
“ÔNG ÁP-RA-HAM ĐÁP: ‘CON ƠI, HÃY NHỚ LẠI: SUỐT ĐỜI CON, CON ĐÃ NHẬN PHẦN PHƯỚC CỦA CON RỒI; CÒN LA-DA-RÔ SUỐT MỘT ĐỜI CHỊU TOÀN NHỮNG BẤT HẠNH. BÂY GIỜ, LA-DA-RÔ ĐƯỢC AN ỦI NƠI ĐÂY, CÒN CON THÌ PHẢI CHỊU KHỐN KHỔ.
“SUỐT ĐỜI CON”, cụm từ cho ta thấy nó kéo dài thế nào, nó có thể kéo dài đến hàng chục năm.
Nhưng sẽ chẳng là gì khi so sánh cảnh ĐỜI ĐỜI, vĩnh viễn ở đời sau.
ông phú hộ đã tận hưởng sung sướng suốt cuộc đời
Chúng ta ghi nhận không phải Ladarô đã lập luận để trả lời cho ông nhà giàu, mà là Tổ phụ Abraham, tức Nguồn Mạch của Do Thái giáo. Rất hợp lý là cha của tất cả mọi con dân Israel giải thích cho hiểu vì sao Ladarô không thể giúp gì cho ông nhà giàu.
SUỐT ĐỜI CON: BỆNH VÔ CẢM CỦA NGƯỜI GIÀU.
Abraham không nói: ông phú hộ phải đau khổ vì ông quá giàu, còn Ladarô được hạnh phúc vì quá nghèo.
Giàu nghèo không phải là lý do đưa đến tình trạng này.
Abraham muốn nhấn mạnh, khi ông phú hộ còn sống, ông đã nhận biết bao phước lành, được biết bao tiền bạc và của cải, nhưng ông vô cùng dửng dưng, vô cảm trước nỗi thống khổ của người khác, cụ thể là Ladarô. Cho nên của cải, tiền bạc nó không theo ông vào đời sau, bây giờ ông sẽ chẳng có gì hết. Còn Ladarô thì ngược lại.
Như vậy, có một cuộc đảo ngược so với cuộc sống trên trần gian. Sự công bằng nằm ở chỗ đó, suốt đời con, con đã được hưởng bao điều sung sướng, nhưng con đã không biết tận dụng, thì bây giờ con khổ là phải rồi, còn kêu ca gì nữa.
“HƠN NỮA, GIỮA CHÚNG TA ĐÂY VÀ CÁC CON ĐÃ CÓ MỘT VỰC THẲM LỚN, ĐẾN NỖI BÊN NÀY MUỐN QUA BÊN CÁC CON CŨNG KHÔNG ĐƯỢC, MÀ BÊN ĐÓ CÓ QUA BÊN CHÚNG TA ĐÂY CŨNG KHÔNG ĐƯỢC.”
“ĐÃ CÓ MỘT VỰC THẲM LỚN”.
Cái vực thẳm này chẳng có ai tạo ra ngoại trừ Thiên Chúa. Tổ phụ Abraham cũng xác nhận có một vực thẳm ngăn cách vĩnh viễn giữa hai nơi. Vực thẳm này do Thiên Chúa dựng nên, ngay cả Abraham cũng chẳng làm gì được.
Kinh thánh mô tả cuộc đối thoại này, làm cho người ta nghĩ rằng vẫn có sự liên lạc giữa hai bên, tức có vấn đề hiệp thông thì làm gì có sự ngăn cách vĩnh viễn.
Sự thật không phải vậy, khi Abraham xác nhận có một vực thẳm lớn đến nỗi bên này có sang bên kia cũng không được, người ta mới hiểu mọi sự đã được an bài, không thể làm gì được, chấm dứt mọi cuộc tranh luận, đối thoại, mọi sự cầu cạnh.
Còn cuộc nói chuyện chỉ là cách diễn tả tượng trưng để cho thấy hỏa ngục đau đớn thế nào, người ta khao khát điều gì mà thôi.
“ÔNG NHÀ GIÀU NÓI: ‘LẠY TỔ PHỤ, VẬY THÌ CON XIN TỔ PHỤ SAI ANH LA-DA-RÔ ĐẾN NHÀ CHA CON, VÌ CON HIỆN CÒN NĂM NGƯỜI ANH EM NỮA. XIN SAI ANH ĐẾN CẢNH CÁO HỌ, KẺO HỌ LẠI CŨNG SA VÀO CHỐN CỰC HÌNH NÀY!”
Khi ông nhà giàu thưa Abraham điều này, người ta nghĩ, ông nhà giàu vẫn còn quan tâm, vẫn còn yêu thương những người thân của mình, như vậy trong hỏa ngục vẫn còn tình yêu sao?
Nếu hỏa ngục có tình yêu thì sao gọi là hỏa ngục, vì như ta biết: hỏa ngục là nơi chỉ có khóc lóc và nghiến răng, họ căm hờn chính mình và căm hờn Thiên Chúa đến tột cùng.
Chỉ cần một chút tình yêu thôi, nó sẽ không còn là hỏa ngục nữa, nhưng ở đây Kinh thánh muốn dàn dựng cuộc đối thoại này để nhắm đến những điều to lớn.
Đó là về số phận của những người còn sống, cần phải xem những gương đó để sống cho đàng hoàng, đừng đi vết xe đổ của người đi trước.
Lời yêu cầu của ông Phú hộ xem ra có vẻ hợp lý vì nó nại đến tình liên đới giữa anh em ruột thịt, ông đang muốn cứu họ. Nhưng thực ra lời yêu cầu này rất vô lý và bị Tổ phụ từ chối thẳng thừng như sau:
“ÔNG ÁP-RA-HAM ĐÁP: ‘CHÚNG ĐÃ CÓ MÔ-SÊ VÀ CÁC NGÔN SỨ, THÌ CHÚNG CỨ NGHE LỜI CÁC VỊ ĐÓ.”
“Môsê và các Ngôn sứ” là cụm từ gợi đến toàn bộ Kinh Thánh. Như vậy, nếu muốn tránh lộ trình đưa đến số phận đau đớn thì hãy lắng nghe Lời Chúa. Từ đó, chúng ta hiểu rằng khi còn sống, ông nhà giàu đã không lắng nghe, tức không vâng theo “Môsê và các Ngôn sứ”, Lời Chúa, với luật căn bản là mến Chúa yêu người.
Thiên Chúa vẫn cảnh tỉnh chúng ta đấy!
Ngài vẫn cảnh tỉnh chúng ta bằng những gương sống trước mắt, bằng Lời Chúa hằng ngày. Nhất là mỗi dịp Mùa Chay về, Giáo hội vẫn luôn nhắc nhở con cái mình: “Hãy ăn năn sám hối”. Nhưng nào chúng ta có chịu nghe đâu.
“ÔNG NHÀ GIÀU NÓI: ‘THƯA TỔ PHỤ ÁP-RA-HAM, HỌ KHÔNG CHỊU NGHE ĐÂU, NHƯNG NẾU CÓ NGƯỜI TỪ CÕI CHẾT ĐẾN VỚI HỌ, THÌ HỌ SẼ ĂN NĂN SÁM HỐI.’
ÔNG ÁP-RA-HAM ĐÁP: ‘MÔ-SÊ VÀ CÁC NGÔN SỨ MÀ HỌ CÒN CHẲNG CHỊU NGHE, THÌ NGƯỜI CHẾT CÓ SỐNG LẠI, HỌ CŨNG CHẲNG CHỊU TIN’.”
Lập luận của ông Phú hộ xem ra rất có lý, vì khi người chết hiện về báo mộng thì người còn sống ắt phải tin. Nhưng lập luận này cũng bị Tổ phụ Abraham bác bỏ luôn.
Ông nhà giàu không phủ nhận tính đúng đắn của lời tổ phụ Abraham nói, chúng đã có Môsê và các Ngôn sứ, nhưng ông nghĩ rằng anh em ông sẽ vâng theo hơn, nếu có người, như Ladarô, từ cõi chết trở về truyền đạt sứ điệp Môsê.
Chắc chắn Ladarô không thể hơn Môsê; giá trị của anh nằm ở chỗ, anh có thể làm chứng về thế giới âm phủ. Nhưng câu trả lời của tổ phụ Abraham là một lời bình luận về trái tim con người. Nếu người ta không muốn vâng nghe Môsê và các ngôn sứ, thì người từ cõi chết trở về cũng chẳng lay chuyển được lòng dạ của họ.
Lời tổ phụ Abraham phân tích một con tim sống trong tội rất có giá trị: bài dụ ngôn nhắm điều này, nên đã kết thúc ở đây với nhận xét của tổ phụ Abraham. Thật khó mà đưa trái tim con người đến chỗ hoán cải!
Sự hoán cải không thể dựa vào một cảm tính nhất thời, nhưng là công việc của ý chí và nghị lực, người ta phải có sự quyết tâm làm lại cuộc đời.
Tình cảm luôn hời hợt và bất định, nó có thể thay đổi bất cứ lúc nào, còn lý trí, nghị lực đó mới là sự quyết tâm của con người.
Độc giả để ý trong câu: “MÔ-SÊ VÀ CÁC NGÔN SỨ MÀ HỌ CÒN CHẲNG CHỊU NGHE, THÌ NGƯỜI CHẾT CÓ SỐNG LẠI, HỌ CŨNG CHẲNG CHỊU TIN’”
Câu trên có 02 mệnh đề: “Mô-sê và các Ngôn Sứ mà họ còn chẳng chịu nghe” – “thì người chết có sống lại, họ cũng chẳng chịu tin”.
Mệnh đề trước dùng từ “NGHE”, mệnh đề sau dùng từ “TIN”.
Có nghĩa, nếu người chết có sống lại về báo cho họ, có thể họ nghe, họ nghe vì họ sợ. Nhưng họ không tin, vì tin đó là cái gì sâu xa của con người, đó phải là hồng ân Thiên Chúa ban và có sự cộng tác của con người, nó đòi hỏi con người phải thay đổi tận căn.
Họ nghe vì sợ, nhưng họ không tin, có nghĩa sự kiện người chết hiện về chỉ mang lại cảm xúc nhất thời, chứ không biến đổi cuộc đời họ.
Trong Mùa Chay thánh 2021 này, được nghe lại dụ ngôn Phú hộ và Ladarô, ta càng phải ý thức lại mối tương quan giữa ta với anh em sống quanh ta. Ta có vô cảm hờ hững với người bất hạnh như ông phú hộ không? Nếu có thì ta phải chấn chỉnh lại ngay, đừng để đến đời sau mới ngộ ra chân lý đó.
Chúng ta hãy dâng lời cầu nguyện:
Lạy Chúa, Chúa dạy chúng con điều kiện để được cứu độ là yêu thương và tin vào Tin Mừng. Xin cho chúng con được ánh sáng lời Chúa chiếu soi, để chúng con biết quan tâm, giúp đỡ anh em trong tinh thần hàng xóm láng giềng. Chúng con biết xót thương để chúng con được Thiên Chúa xót thương.
Amen.
__________________________
Giuse Vĩnh Tâm.