Bà i 1: Chúa Giêsu dạy chúng ta đồng hà nh
Các vị chủ chăn của chúng ta hÆ°á»›ng dẫn: “Chúa Giêsu má»™t Ä‘Ã ng Ä‘Æ°a ra là tưởng rất cao cả vá» Ä‘á»i sống hôn nhân và gia đình; Ä‘Ã ng khác, NgÆ°á»i chạnh lòng thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i Ä‘au khổ trong Ä‘á»i sống hôn nhân, nhÆ° trÆ°á»ng hợp ngÆ°á»i phụ nữ xứ Samaria hoặc ngÆ°á»i nữ phạm tá»™i ngoại tình. Theo gÆ°Æ¡ng Chúa Giêsu, chúng ta được má»i gá»i chăm sóc mục vụ cho các gia đình, nhất là những gia đình gặp khó khăn.†(HÄGMVN, ThÆ° Mục Vụ 2018, 2).
Mục vụ Äồng hà nh là trung tâm
Chúng ta đừng quan niệm cách hạn hẹp mục vụ nhÆ° má»™t thứ “dịch vụ†để chá» ngÆ°á»i ta tìm đến xin Há»™i thánh cung ứng những Ä‘á» nghị, hay nghe rao giảng trong thánh lá»… và gặp gỡ các nhóm há»™i Ä‘oà n trong giáo xứ, mà không biết cùng bÆ°á»›c Ä‘i vá»›i con ngÆ°á»i trên cuá»™c hà nh trình lâu dà i đòi há»i kiên trì. Mục vụ đồng hà nh không có tham vá»ng Ä‘em lại những giải đáp tức thá»i cho nhiá»u vấn Ä‘á». Thá»±c ra, tìm cung ứng những giải đáp mục vụ có thể giúp giải quyết má»i sá»±, trừ Ä‘iểm trá»ng tâm là chúng ta tiếp tục không đồng hà nh vá»›i con ngÆ°á»i! NhÆ° thế là giản lược lòng thÆ°Æ¡ng xót chỉ còn là má»™t sá»± uyển chuyển thÃch nghi luáºt lệ được cho là cứng rắn, và cách thế đó cÅ©ng là “duy luáºtâ€.
Äồng hà nh là cùng bÆ°á»›c Ä‘i vá»›i ai đó trên má»™t lá»™ trình qua đó giúp há» nháºn ra má»™t ánh sáng má»›i khả dÄ© xây dá»±ng cuá»™c sống. Cách thức đồng hà nh vá»›i các gia đình tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° con Ä‘Æ°á»ng dá»± tòng của Há»™i thánh sÆ¡ khai: phải đồng hà nh trong má»™t thá»i gian dà i nhiá»u hay Ãt. Thá»±c tế những ngÆ°á»i dá»± tòng đã phải chuyển từ má»™t cuá»™c sống ngoại đạo rất xa Tin mừng để bÆ°á»›c và o giao Æ°á»›c Thanh tẩy của Äức Kitô. Äức thánh cha Phanxicô xác định Äồng hà nh là má»™t tiêu chuẩn trung tâm của mục vụ gia đình.
Chúa Giêsu dạy chúng ta đồng hà nh
TrÆ°á»›c hết, chúng ta không được hiểu Äồng hà nh nhÆ° là má»™t chiến lược giao tiếp vá»›i thế giá»›i. Ngược lại, đó là phÆ°Æ¡ng pháp chÃnh Äức Giêsu đã chá»n để gặp gỡ chúng ta gần nhÆ° tình cá» và tá» cho chúng ta thấy con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i của Chúa Cha. ChÃnh NgÆ°á»i, là vị Thầy dạy chúng ta nghệ thuáºt “đồng hà nh†mà má»i môn đệ cần phải há»c. Chúng ta nhá»› lại, chẳng hạn, sau khi sống lại Chúa Giêsu đồng hà nh vá»›i các môn đệ Ä‘i vá» Emmau (Lc 24,13-33) NgÆ°á»i chỉ cho chúng ta những tham chiếu cho má»i lá»™ trình chung: Lá»i Chúa và bà tÃch, là tất cả sá»± hiệp thông của Giáo há»™i, tiêu biểu là Bữa ăn Thánh Thể từ đó hai môn đệ đã quay trở lại Giêrusalem trong đêm. Chúa Kitô Phục sinh “đi trÆ°á»›c†các Tông đồ mở ra cho há» các con Ä‘Æ°á»ng trên đó há» gặp gỡ má»i ngÆ°á»i. NÆ°á»›c của NgÆ°á»i là ở những mối quan hệ cá nhân vốn luôn khởi đầu âm thầm nhÆ°ng hà m chứa má»™t sức sống bên trong khả dÄ© là m biến đổi thế giá»›i.
NhÆ° thế, Äồng hà nh là má»™t cách thức đặc biệt để loan báo Tin mừng, có nối kết ná»™i tại vá»›i việcbÆ°á»›c theo Äức Kitô, vị Tôn sÆ°. Thánh Giáo hoà ng Gioan-Pholô II nói rằng: “nối bÆ°á»›c theo Chúa Kitô là ná»n tảng thiết yếu và nguyên thủy của ná»n luân là Kitô giáo: tá»±a nhÆ° dân Israel xÆ°a cất bÆ°á»›c theo Chúa và đã được Chúa dẫn dắt qua hoang địa tiến vá» Äất Hứa (x. Xh 13,21), ngÆ°á»i môn đệ cÅ©ng phải nối bÆ°á»›c theo Äức Giêsu và được Chúa Cha lôi kéo để đến vá»›i NgÆ°á»i (x. Ga 6,44)â€[1]. Vấn đỠở đây là đá»i sống gắn bó vá»›i má»™t con ngÆ°á»i, là Giêsu Kitô, từ đó mà ngÆ°á»i ta hiểu ý nghÄ©a của lá» luáºt và tÆ° tưởng. Äồng hà nh phải bắt đầu từ cái nhìn của Chúa Giêsu. NgÆ°á»i “đã nhìn những ngÆ°á»i nam và ngÆ°á»i nữ mà NgÆ°á»i gặp gỡ, vá»›i tình yêu và sá»± dịu dà ng, đồng hà nh vá»›i những bÆ°á»›c Ä‘i của há» bằng sá»± tháºt, lòng kiên nhẫn và tình thÆ°Æ¡ng xót, trong khi loan báo những đòi há»i của NÆ°á»›c Thiên Chúa†(AL 60). Chúa Giêsu nhìn “thấy đám đông thì chạnh lòng thÆ°Æ¡ng, vì há» lầm than vất vưởng, “nhÆ° bầy chiên không ngÆ°á»i chăn dắt†(Mt 9,36). Má»i báºn tâm mục vụ của Há»™i thánh trÆ°á»›c hết phải bắt nguồn từ ánh mắt nhìn nà y.
… vá»›i má»™t tình yêu Ä‘Ãch tháºt
Nguyên là của Äồng hà nh Kitô giáo được Äức Thánh cha Phanxicô nhắc lại lá»i của Äức Bênêđictô XVI: “Khởi đầu của cuá»™c Ä‘á»i Kitô hữu không phải là má»™t chá»n lá»±a đạo đức hay má»™t ý tưởng cao siêu, nhÆ°ng là gặp gỡ má»™t biến cố, má»™t con ngÆ°á»i, sá»± gặp gỡ đó Ä‘em đến cho cuá»™c Ä‘á»i má»™t chân trá»i má»›i và má»™t hÆ°á»›ng Ä‘i quyết định†(EG 7; DCE 1). Từ cuá»™c gặp gỡ đó toát lên “vẻ đẹp của tình yêu cứu Ä‘á»™ biểu lá»™ nÆ¡i Äức Giêsu Kitô chết và phục sinh†(EG 36), má»™t tình yêu tháºt Äức Kitô hiến trao cho chúng ta vá»›i là lẽ của nó: má»™t khi đã gặp gỡ xin cùng bÆ°á»›c Ä‘i trên lối Ä‘Æ°á»ng cuá»™c Ä‘á»i. Äồng hà nh để dần nháºn ra sá»± tháºt vá» má»™t tình yêu, để tình yêu đó tăng trưởng đến mức trưởng thà nh, và đáp lại tình yêu của Äấng Mục tá» nhân là nh: “Tôi đến để chúng được sống và sống dồi dà o†(Ga 10,10).
“Äiá»u quan trá»ng là đón nháºn và đồng hà nh vá»›i há» bằng sá»± kiên nhẫn và tế nhị. Äó là điá»u mà Äức Giêsu đã là m vá»›i ngÆ°á»i phụ nữ Samaria (Ga 4,1-26): NgÆ°á»i Ä‘á» cáºp đến khát vá»ng tình yêu Ä‘Ãch tháºt của chị, để giải thoát chị khá»i những gì là m u tối cuá»™c Ä‘á»i chị và đưa chị đến niá»m vui trá»n vẹn của Tin mừng†(AL 299). Bắt đầu từ lòng khát khao má»™t tình yêu Ä‘Ãch tháºt, và khát khao đó là sá»± tháºt ghi dấu suốt cuá»™c hà nh trình và phải dá»±a trên đó mà vượt qua những cản ngại để đạt đến viên mãn. Cần nhá»› ba nguyên tắc rất quan trá»ng cho mục vụ mà Äức Giáo hoà ng Phanxicô yêu cầu.
1. Tình yêu Ä‘Ãch tháºt(cf. chÆ°Æ¡ng 4 AL 89-164) là sợi chỉ Ä‘á» dẫn dắt má»i cuá»™c Äồng hà nh. Tình yêu biết “kiên nhẫn, nhân háºu,…, tha thứ tất cả, tin tưởng tất cả, hi vá»ng tất cả, chịu Ä‘á»±ng tất cả†(cf.1Cr 13,4-7).
2. Hà nh trình nà y gắn liá»n vá»›ikhát vá»ngđặc biệt của con tim đầy tình cảm. Khát vá»ng của con tim ấy cần được giáo dục khởi Ä‘i từ ánh sáng của tình yêu tháºt. Tiến trình nà y là quá trình huấn luyện để trưởng thà nh tình cảm, rất quan trá»ng cho chá»n lá»±a tá»± do báºc sống.
3. Äồng hà nh gắn liá»n vá»›i Ä‘á»i sốngbà tÃch,nguồn ân sủng hoạt Ä‘á»™ng bởi Äức Giêsu Kitô. Bà tÃch Rá»a tá»™i khởi đầu biểu lá»™ má»™t chi thể ‘thuá»™c vá»â€™ Thân Mình Chúa Kitô yêu cầu được đồng hà nh; hiệp thông trong bà tÃch Thánh Thể kết thúc má»i hà nh Ä‘á»™ng và biểu lá»™ sá»± viên mãn thuá»™c vể Há»™i Thánh.Hoán cải đá»i sống nhằm thoát khá»i hoà n cảnh tá»™i tình khốn khổ là kết quả mong muốn của mục vụ Äồng hà nh.
Äức Giêsu đã bắt đầu đồng hà nh vá»›i chị phụ nữ Samaria bằng việc nhắc đến “tánh bản thiện†vốn khát mong má»™t tình yêu Ä‘Ãch tháºt Thiên Chúa đã gieo mầm trong tâm hồn má»i ngÆ°á»i nam và nữ. Từ chá»— khÆ¡i dáºy lòng khát khao nà y, Äức Giêsu đã dẫn chị Ä‘i đến chá»— nháºn ra sá»± dữ của những Ä‘iá»u chị đã là m và của hoà n cảnh lầm lạc của chị, từ đó mở ra cho chị con Ä‘Æ°á»ng giải thoát, con Ä‘Æ°á»ng hoán cải. Trong tình cảnh hiện tại của chị, quả tháºt, không có những nhân tố thiện hảo dẫn lối đến vá»›i Tin mừng, vẫn còn những cản trở lá»›n ngăn chặn chị đạt đến cuá»™c sống viên mãn. “Nháºn thức vá» tá»™i được thức tỉnh trÆ°á»›c tình yêu nhÆ°ng không của Äức Giêsu†(AL 64).
Câu há»i để giúp suy tÆ° và thảo luáºn
1. Anh chị hãy thuáºt lại cuá»™c gặp gỡ của Chúa vá»›i hai môn đệ trên Ä‘Æ°á»ng vá» Emmau, và rút ra ý nghÄ©a chủ chốt của việc Äồng hà nh.
2. Anh chị có nháºn thấy các nguyên tắc mục vụ Äồng hà nh trong câu chuyện Chúa Giêsu gặp gỡ chị phụ nữ Samaria thể hiện nhÆ° thế nà o không, để từ đó cá»™ng Ä‘oà n Há»™i thánh là hình ảnh bà tÃch của Chúa tiếp tục đồng hà nh vá»›i các cá nhân hay gia đình trong hoà n cảnh khó khăn ?
3. Anh chị có nghe chăng tiếng kêu của những con ngÆ°á»i, giống nhÆ° của anh mù ở Giêrikô (Lc18,35-42), bị thÆ°Æ¡ng tÃch trong các gia đình quanh mình “Lạy Chúa, xin thÆ°Æ¡ng xót tôi!†và đáp lại nhÆ° thế nà o?
Ủy ban Mục vụ Gia Äình
[1] Gioan-Phaolô II, Thông điệp Veritatis splendor, 19.
Gợi ý mục vụ năm 2019 – Bà i 2: Gia đình là nơi đồng hà nh đầu tiên
Trong thá»±c tế chúng ta rất thÆ°á»ng nghÄ© rằng các giám mục, linh mục hay tu sÄ© má»›i là ngÆ°á»i là m nhiệm vụ Äồng hà nh vá»›i con ngÆ°á»i. Thá»±c ra, không phải nhÆ° váºy, vì nÆ¡i chốn đầu tiên ta được đồng hà nh là gia đình. ChÃnh mẹ hay cha, và đôi khi là ông/bà , là ngÆ°á»i đầu tiên đã nắm tay dẫn Ä‘Æ°a ta đến nhà thá» dá»± lá»…, dạy ta biết yêu kÃnh Chúa, biết Há»™i thánh, biết đức tin cho ánh sáng soi dẫn bÆ°á»›c chân ta Ä‘i và o cuá»™c Ä‘á»i.
Äức Thánh cha Phanxicô nói:
“Gia đình không thể khÆ°á»›c từ mình chÃnh là nÆ¡i nâng đỡ, đồng hà nh, hÆ°á»›ng dẫn con cái, cho dù cần phải tái tạo lại các phÆ°Æ¡ng pháp và tìmcho ra các nguồn lá»±c má»›i. Cha mẹ cần phải dá»± tÃnh xem mình muốn trao cho con cái những gìâ€[1].
Tình yêu thÆ°Æ¡ng được trao ban và lá»›n lên trong gia đình, đó là môi sinh tá»± nhiên cho đức tin được thông truyá»n và củng cố.
“Cha mẹ muốn đồng hà nh đức tin vá»›i con cái mình thì cần chú ý đến những biến chuyển của chúng, vì há» biết kinh nghiệm tâm linh không thể áp đặt nhÆ°ng được Ä‘á» nghị trong tá»± doâ€[2]. Nếu không có sá»± đồng hà nh tá»± nhiên để cho tình thÆ°Æ¡ng yêu triển nở má»—i ngà y, ngay cả giữa hai vợ chồng, “cuá»™c sống gia đình chúng ta sẽ không còn là má»™t nÆ¡i của cảm thông, đồng hà nh và khÃch lệ thay và o đó sẽ là má»™t nÆ¡i thÆ°á»ng xuyên căng thẳng và công phạt lẫn nhauâ€[3].
Äồng hà nh vá»›i gia đình qua các gia đình
Vá»›i đức Thánh cha chúng ta xác tÃn rằng gia đình chÃnh là  chủ thể của việc loan báo Tin mừngtrong mục vụ gia đình[4]. Cụ thể, Ä‘iá»u đó có nghÄ©a là chúng ta phải nhá» gia đình để đồng hà nh vá»›i các gia đình khác. Äó chÃnh là ơn gá»i truyá»n giáo của gia đình kitô hữu[5], được Chúa kêu gá»i Ä‘i ra để đồng hà nh trong đức tin và cuá»™c sống vá»›i những ngÆ°á»i sống quanh há» qua sá»± gần gÅ©i giúp đỡ hầu cuá»™c sống gia đình há» phong phú ngáºp trà n hiện diện của Thiên Chúa. Không có bÆ°á»›c đầu tiên nà y, mục vụ đồng hà nh chỉ còn là là thuyết thiếu sá»± nâng đỡ thiết yếu từ phÃa cá»™ng Ä‘oà n Há»™i thánh cụ thể.
Nhiá»u gia đình đã nháºn ra sứ mạng nà y Thiên Chúa đã trao phó cho há». Thế nhÆ°ng, Giáo há»™i địa phÆ°Æ¡ng vẫn còn chÆ°a sá» dụng đến mạng lÆ°á»›i các gia đình cho đủ khi đối diện vá»›i nhiệm vụ đồng hà nh nà y. HÆ¡n nữa, cần thiết phải có má»™t sá»± huấn luyện thÃch hợp đối vá»›i các gia đình chủ thể truyá»n giáo nà y để phát huy hữu hiệu và có trách nhiệm. Má»™t Ä‘iá»u rất ý nghÄ©a và quan trá»ng là các gia đình nà y sống trong cùng má»™t khu vá»±c cần liên kết vá»›i nhau thà nh cá»™ng Ä‘oà n nhá», nhÆ° các liên gia trong các giáo khu của giáo xứ, theo mô hình các Cá»™ng Ä‘oà n Giáo há»™i CÆ¡ bản (CÄGHCB). Bởi lẽ Há»™i thánh là sá»± Hiệp thông của các cá»™ng Ä‘oà n được thể hiện sẽ là chứng từ và lá»i loan báo Tin mừng có sức thuyết phục nhất.
Trong tình hiệp thông Há»™i thánh mà gia đình được hÃt thở thÆ°á»ng xuyên trong cá»™ng Ä‘oà n giáo xứ qua sá»± đồng hà nh vá»›i các Cá»™ng Ä‘oà n nhá», các khó khăn, thách đố, và cả các thÆ°Æ¡ng tÃch trong gia đình dần dần được chữa là nh vì có Äức Kitô là Äầu và là LÆ°Æ¡ng y thần linh hiện diện ở trung tâm. Há»™i thánh Chúa Kitô là má»™t “nÆ¡i gặp gỡ Æ°u việt†giữa Thiên Chúa và dân má»›i của NgÆ°á»i. Há»™i thánh là “bà tÃch của sá»± kết hợp thâm sâu con ngÆ°á»i vá»›i Thiên Chúaâ€. Há»™i thánh cÅ©ng là “bà tÃch của sá»± hiệp nhất nhân loạiâ€. “Hiệp thông và sứ vụ kết hợp vá»›i nhau không thể tách biệt, chúng thâm nháºp và bao hà m lẫn nhauâ€. Hiệp thông “vừa là nguồn mạch vừa là kết quả của sứ vụâ€. “Hiệp thông phát sinh sứ vụ và sứ vụ được hoà n thà nh nÆ¡i Hiệp thôngâ€[6]. Sá»± hiệp thông nà y thÆ°á»ng xuyên được sống trong các cá»™ng Ä‘oà n tÃn hữu địa phÆ°Æ¡ng. “Há»™i thánh Äức Kitô tháºt sá»± hiện diện trong má»i cá»™ng Ä‘oà n tÃn hữu địa phÆ°Æ¡ng hợp pháp, là những cá»™ng Ä‘oà n luôn gắn bó vá»›i các mục tá» của mình, và Tân Æ°á»›c cÅ©ng gá»i đó là các Gáo há»™iâ€[7].
Äó là ý nghÄ©a của má»™t hiện diện má»›i mẻ của Há»™i thánh tại à châu ngà y nay.
Há»™i thánh chÃnh là sá»± Hiệp thông của các Cá»™ng Ä‘oà n nhá», đồng hà nh vá»›i gia đình và cùng vá»›i gia đình loan báo Tin mừng “trong gia đình†và đi ra loan báo Tin mừng cho các gia đình khác.
Câu há»i gợi ý suy tÆ° và thảo luáºn
- Bạn hãy chia sẻ và kể kinh nghiệm đầu Ä‘á»i của bạn vá» Há»™i thánh và vá» Chúa của đức tin của bạn.
- Những tổn thÆ°Æ¡ng nà o thÆ°á»ng xảy ra do các thà nh viên trong gia đình (ông bà cha mẹ, chồng vợ, con cái, anh em chị em…) vô tình hay hữu ý gây ra cho nhau? Bạn chia sẻ các thÆ°Æ¡ng tÃch ấy có được quan tâm chăm sóc và chữa là nh trong gia đình mình hay không? Và trong đại gia đình ? trong cá»™ng đồng Giáo há»™i nhá» thân tình (liên gia) của bạn chẳng hạn?
- Cá»™ng Ä‘oà n Giáo há»™i nhá» hay liên gia của bạn có Chúa Giêsu vá»›i Lá»i của NgÆ°á»i là m trung tâm trong khi đồng hà nh vá»›i các gia đình và vá»›i nhau hay chÆ°a?
- TÃnh sứ vụ và hiệp thông vá»›i Há»™i thánh hoà n cầu và Há»™i thánh địa phÆ°Æ¡ng trong Ä‘á»i sống gia đình và cá»™ng Ä‘oà n nhá» liên gia của bạn thể hiện thế nà o?
Ủy ban Mục vụ Gia đình
[1] ÄGH Phanxicô, Tông huấn Amoris laetitia (AL) 260.
[2]Â AL 288.
[3]Â AL 108.
[4]Â Cf. AL 200.
[5]Â Cf. AL 208, 230, 289.
[6] Gioan-Phaolô II, Ecclesia in Asia (EA) 24.
[7]Â LG 26.