Và i năm trÆ°á»›c, trong má»™t buổi há»i đáp sau bà i diá»…n thuyết, má»™t chà ng trai trẻ hÆ¡i cáu kỉnh há»i tôi má»™t câu, thái Ä‘á»™ của anh không được thân thiện cho lắm. “Có vẻ cha viết nhiá»u vá» tình dục, cha có vấn Ä‘á» gì vá»›i nó thế?†Bà i diá»…n thuyết của tôi nói vá» lòng thÆ°Æ¡ng xót Chúa và không Ä‘á» cáºp gì đến tình dục, nên rõ rà ng câu há»i của anh ta có chủ Ä‘Ãch khác. Tôi trả lá»i: “Tôi viết 52 bà i báo má»™t năm, và đã là m thế trong 30 năm. TÃnh trung bình, má»—i hai năm tôi má»›i viết má»™t bà i vá» chủ Ä‘á» tình dục, nhÆ° thế tÃnh trung bình trên 104 lần, thì số bà i vá» tình dục chiếm chÆ°a đến 1%. Anh nghÄ© nhÆ° thế là quá đáng sao?â€
Tôi Ä‘Æ°a ra cuá»™c nói chuyện nà y vì tôi ý thức khá rõ là má»—i khi má»™t ngÆ°á»i Ä‘á»™c thân khiết tịnh viết vá» tình dục thì sẽ khiến má»™t số ngÆ°á»i khó chịu, theo cả hai hÆ°á»›ng. Và nhÆ° thế, tôi xin Ä‘Æ°a ra đây hai câu đầy thấu suốt của Gary Gutting, để nói lên rằng ná»n văn hóa của ta nên dÅ©ng cảm xem lại quan Ä‘iểm của mình vá» tình dục để xem Ä‘iẻm nà o không ổn nÆ¡i thái Ä‘á»™ Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i vá» tình dục. Äây là hai câu đó.
Trong má»™t bà i vá»Â Công Ãch (23-9-2016), Gutting đã viết: “Tuy nhiên, chúng ta cần có má»™t đạo đức vá» tình dục, và điểm khởi đầu cho nó phải là nháºn ra rằng tình dục không phải“vui thú.†Nó không phải là má»™t hà nh Ä‘á»™ng vui thú mà chúng ta có thể yên tâm tách rá»i nó khá»i những chuyện thá»±c sá»± có ý nghÄ©a. Tình dục không phải là nói đùa má»™t câu, uống má»™t ly rượu ngon, hay xem má»™t tráºn bóng rổ. Không phải tình dục chỉ là những thứ nhÆ° trên nhÆ°ng mạnh mẽ hÆ¡n đâu, tình dục chạm đến những chiá»u sâu tinh thần và cảm xúc mà những thú vui bình thÆ°á»ng không thể chạm đến. Những giá trị nhân văn cốt lõi nhÆ° tình yêu, tôn trá»ng, và ý thức bản thân luôn tồn tại trong tình dục. “Tình qua Ä‘Æ°á»ng†là má»™t ảo tưởng nguy hiểm. Tình dục là má»™t vấn Ä‘á» vá»›i chúng ta, chủ yếu là vì chúng ta đánh đồng nó vá»›i thú vui.â€
Hai năm sau, trong má»™t bà i khác vá»Â Công Ãch (19-3-218), bình luáºn vá» cÆ¡n bá»™t phát đạo đức khÆ¡i lên do phong trà o #MeToo, Gutting đã viết: “CÆ¡n bá»™t phát của chúng ta có vẻ lạ thÆ°á»ng, nhất là trong bối cảnh Hollywood, vì ngà nh công nghiệp giải trÃ, cùng vá»›i ngà nh quảng cáo, ngà nh công nghiệp tá»± lá»±c, và giá»›i trà thức “khai sáng†– là nguồn chÃnh của khái niệm được chấp nháºn rá»™ng rãi rằng tình dục phải tách biệt khá»i sá»± nghiêm trá»ng của các phê bình đạo đức và được xem là má»™t cách khác để con ngÆ°á»i hiện đại có thể táºn hưởng. …Tôi không yếm thế, nhÆ°ng tôi nghÄ© đáng để suy ngẫm vá» sá»± căng thẳng giữa cÆ¡n bá»™t phát đạo đức đối vá»›i nạn quấy rối tình dục và đạo đức của tình dục tá»± do. Vấn Ä‘á» cốt lõi là nguyên tắc xá» thế nà y tán thà nh quan niệm rằng tình dục vỠđặc thù nên chỉ là má»™t cách vui thú khác mà thôi. …Nguyên tắc xá» thế nà y dÄ© nhiên cởi mở vá»›i quan niệm rằng tình dục cÅ©ng có thể là má»™t biểu lá»™ của sá»± thân máºt Ä‘Æ¡n ái, có cam kết, và sâu sắc, nhÆ°ng nó vẫn cho thấy chẳng có vấn Ä‘á» gì vá»›i kiểu tình dục khởi đầu và kết thúc chỉ để vui thú.â€
Tình dục có thể khởi đầu và kết thúc chỉ để vui thú? Nhiá»u ngÆ°á»i trong văn hóa thá»i nay hẳn sẽ nói là có. Có vẻ chúng ta đã tiến hóa đến mức đó.
Trong khoảng thá»i gian ná»a thế ká»·, chúng ta đã chứng kiến nhiá»u sá»± đảo chiá»u vá» luáºn thuyết trong cách ná»n văn hóa đánh giá tÃnh dục vá» mặt đạo đức. Cho đến tháºp niên 1950, quy chuẩn đạo đức vá» tình dục phổ biến vẫn gắn chặt tình dục vá»›i hôn nhân và có con cái. Tình dục được xem là hợp đạo đức khi được chia sẻ trong hôn nhân và sẵn sà ng có con cái. Tháºp niên 1960 đã loại bá»›t phần tình dục liên quan đến sinh con cái, vì ná»n văn hóa đã chấp nháºn kiểm soát sinh sản. NhÆ°ng tình dục vẫn cần phải nằm trong hôn nhân. Tình dục trÆ°á»›c hôn nhân và ngoà i hôn nhân, dù có phổ biến, vẫn không được xem là được chấp nháºn vá» mặt đạo đức.
Tháºp niên 1970 và 1980 đã thay đổi Ä‘iá»u đó. Ná»n văn hóa của chúng ta trở nên chấp nháºn tình dục ngoà i hôn nhân, miá»…n sao có tình yêu sá»± đồng thuáºn. Do đó, tình dục trở thà nh mức tiếp theo trong việc hẹn hò. Thế hệ thá»i nay sinh ra và lá»›n lên trong quy chuẩn đạo đức đó. Cuối cùng, đến tháºp niên 1990, thế hệ millennium vẫn Ä‘em lại má»™t sá»± đảo chiá»u triệt để hÆ¡n nữa, cụ thể là tình dục “qua Ä‘Æ°á»ngâ€, má»™t thứ tình dục mà linh hồn, cảm xúc và sá»± cam kết bị chủ tâm loại trừ khá»i mối quan hệ. Vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i thá»i nay, tình dục có thể được hiểu là má»™t hoạt Ä‘á»™ng giải trà thuần túy, và vẫn đạo đức nhé, thuần túy chỉ để vui thú.
Váºy thì chúng ta nói được gì vá» Ä‘iá»u nà y? Tình dục chỉ để vui thú? Câu trả lá»i của tôi cÅ©ng nhÆ° của Gutting. Tình dục chỉ để vui thú thì không ổn vì dù có cố hết sức, chúng ta vẫn không thể tách rá»i tình dục khá»i linh hồn.
Xét cho cùng, tình dục chỉ để vui thú thì chẳng vui, trừ phi trong trà tưởng tượng, trong hệ tÆ° tưởng xa lìa thá»±c tế, và trong những tiểu thuyết và phim ảnh ngây thÆ¡. Vá»›i ngÆ°á»i nhạy cảm, nó luôn Ä‘em lại ná»—i nhức nhối trong tim, còn vá»›i ngÆ°á»i vô cảm nó luôn khiến trái tim thêm chai đá. Vá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i, nó Ä‘em lại sá»± bóc lá»™t tình dục. Nghiêm trá»ng nhất, nó dẫn đến má»™t sá»± vô hồn nhất định. Khi tình cảm không có chá»— đứng đúng của nó trong tình dục, thì còn tệ hÆ¡n khi bị tách hẳn ra khá»i tình dục, cuối cùng chúng ta hạ giá mình, không còn tôn trá»ng bản thân hay ngÆ°á»i khác cho đúng nữa, và cuối cùng, sẽ chẳng Ä‘em lại hạnh phúc vá»›i bản thân cÅ©ng nhÆ° sá»± tôn trá»ng dà nh cho ngÆ°á»i khác.
Linh hồn là điá»u đáng để bảo vệ, nhất là trong tình dục.
J.B. Thái Hòa dịch
Phanxicovn