GÆ°Æ¡ng Thánh nhân: Thánh Pi-ô thứ 10 sinh ngà y 2 tháng 6 năm 1835, tại là ng Ri-ê-sô, tên tháºt của Ngà i là Du-sép-pô Sạt-tô.
Lúc nhá» Du-sép-pô há»c cấp tiểu há»c tại trÆ°á»ng là ng, sau đó phải Ä‘i bá»™ má»—i ngà y hà ng chục cây số để tiếp tục việc há»c ở trÆ°á»ng cách xa đó vì cha mẹ nhà nghèo. Mẹ cáºu thấy con Ä‘i chân không nên rán dà nh dụm sắm cho đôi già y. NhÆ°ng cáºu tiết kiệm vừa muốn táºp hãm mình, nên mang già y Ä‘i khá»i nhà má»™t quảng là cởi ra, Ä‘eo lên vai và đi chân không đến trÆ°á»ng. Vì cần mẫn há»c hà nh, nên Du-sép-pô tiến tá»›i rất nhanh và luôn được thầy bạn khen ngợi.
Thá»i đó Há»™i thánh muốn táºp cho ngÆ°á»i tÃn hữu kÃnh trá»ng Thánh Thể nên không cho phép trẻ nhá» rÆ°á»›c lá»… sá»›m. Vì thế, mãi đến năm 11 tuổi, Du-sép-pô má»›i được rÆ°á»›c Chúa lần đầu. Và ngay từ đó cáºu đã tỠý muốn dâng mình cho Chúa. Cha cáºu từ chối, vì thấy gia đình nghèo, muốn cho cáºu ở nhà giúp đỡ, còn bà mẹ thì khuyến khÃch tán thà nh. NhÆ°ng rồi sau đó ông cÅ©ng vui lòng vâng theo thánh ý Chúa, cho con mình Ä‘i theo tiếng Chúa gá»i.
Thế là năm lên 15 tuổi, cáºu Du-sép-pô gia nháºp chủng viện ở Pa-Ä‘ua. Hằng ngà y cáºu chuyên cần há»c táºp và rèn luyện các nhân đức. NhÆ°ng chÆ°a được bao lâu, cha cáºu qua Ä‘á»i, để lại ngÆ°á»i vợ và 7 đứa con nheo nhóc nghèo khổ. Cáºu thấy cảnh gia đình khốn khổ quá, nên định xin trở vá» giúp đỡ. NhÆ°ng mẹ cáºu không chấp nháºn. Bà khuyến khÃch con dâng tất cả cho Chúa, lo tiếp tục tu luyện.
Năm 1858, Du-sép-pô được phong chức Linh mục và đi giúp hỠđạo Tom-bô-lô. Vì thấy ngà i táºn tình săn sóc Ä‘oà n chiên và nhân đức, nên Äức Giám mục chá»n ngà i là m giám đốc chủng viện. Năm 1884, Äức Giáo Hoà ng Lê-ô thứ 13 đặt ngà i lên là m Giám mục giáo pháºn Măn-tua. Sau ngà y thụ phong, ngà i vá» quê thăm mẹ và khoe chiếc nhẫn Giám mục của mình. Mẹ ngà i cÅ©ng cho ngà i xem chiếc nhẫn cÆ°á»›i và nói: – Nếu không có chiếc nhẫn nầy, thì là m sao con có chiếc nhẫn kia?…
Lúc đó giáo pháºn Măn-tua Ä‘ang sa sút vá» phần đạo đức cÅ©ng nhÆ° luân lý, thánh nhân Ä‘i kinh lý khắp nÆ¡i, dạy dá»— kêu gá»i má»i ngÆ°á»i ăn năn cải thiện. Và nhá» Æ¡n Chúa, ngà i đã Ä‘Æ°a cả giáo pháºn trở lại đạo sốt sắng.
Vì thấy ngà i nhân đức và là m việc kết quả nhÆ° thế, nên năm 1893, Äức Giáo Hoà ng phong ngà i là m Hồng Y giáo chủ Vê-nê-si. Và sau khi Äức Lê-ô thứ 13 qua Ä‘á»i, ngà i lại được bầu là m Giáo Hoà ng kế vị, vá»›i biệt hiệu Pi-ô thứ 10.
Từ ngà y nháºm chức Giáo Hoà ng, thánh nhân cà ng hoạt Ä‘á»™ng nhiệt thà nh hÆ¡n. Ngà i “canh tân má»i sá»± trong Äức Ki-tô”. Äó là khẩu hiệu của ngà i: ngà i cho phép trẻ nhá» rÆ°á»›c lá»… sá»›m và khuyến khÃch việc rÆ°á»›c Chúa hằng ngà y. Vá» giáo luáºt, phụng vụ, Kinh Thánh, ngà i cho nghiên cứu và canh tân. Khi nói đến các thánh vịnh ngà i viết:
“Nhá» Chúa linh ứng, các thánh vịnh đã được soạn ra và được góp lại trong Kinh Thánh. Ngay từ buổi đầu của Há»™i thánh, thánh vịnh đã giúp nuôi dưỡng lòng đạo đức của tÃn hữu má»™t cách tuyệt vá»i, để há»Â tiến dâng Thiên Chúa lá»… tế ngợi khen, tức là hoa quả của những môi miệng tuyên xÆ°ng Danh NgÆ°á»i. Không những thể theo thói quen nháºn được từ luáºt cÅ©, thánh vịnh còn giữ phần rõ rệt trong chÃnh phụng vụ thánh và trong thần vụ. Do đó mà thánh vịnh đã trở thà nh tiếng của Há»™i thánh, nhÆ° lá»i thánh Ba-xi-li-ô nói; hay nhÆ° các vị tiá»n nhiệm của tôi là Äức U-ba-nô VIII đã gá»i, đó là ái nữ của thánh ca hằng xÆ°á»›ng hát ở trÆ°á»›c tòa Thiên Chúa và Chiên Con; và theo ý kiến thánh A-tha-na-xi-ô, thánh vịnh dạy ngÆ°á»i ta nhất là những ngÆ°á»i chuyên phụng tự biết cách ca ngợi Thiên Chúa và phải dùng lá»i lẽ nà o cho xứng hợp để tuyên xÆ°ng Danh NgÆ°á»i”.
Và việc là m đặc biệt của thánh nhân là dÅ©ng cảm chiến đấu vá»›i các lạc thuyết, nhất là phe duy tân. Há» luôn gây khó khăn rắc rối cho Giáo há»™i. Ngà i cá»±c lá»±c phản đối và dùng sá»± khôn ngoan mà thuyết phục há».
Thánh nhân qua Ä‘á»i ngà y 20 tháng 8 năm 1914, giữa lúc thế giá»›i bùng nổ chiến tranh. Và năm 1945, ngà i được tôn phong Hiển thánh.
Quyết tâm: Noi gÆ°Æ¡ng thánh Giáo Hoà ng Pi-ô thứ 10, hằng ngà y lo canh tân cải thiện Ä‘á»i sống cho tốt hÆ¡n, đẹp lòng Chúa và má»i ngÆ°á»i hÆ¡n.
Lá»i nguyện: Lạy Chúa, Chúa đã ban cho thánh Giáo Hoà ng Pi-ô thứ 10 trà khôn ngoan siêu việt và lòng dÅ©ng cảm xứng báºc tông đồ, để ngÆ°á»i bênh vá»±c đức tin Công giáo và qui tụ tất cả vá» Äức Ki-tô. Xin rá»™ng ban cho chúng con biết nghe lá»i thánh nhân giảng dạy và noi gÆ°Æ¡ng sáng của ngÆ°á»i hầu mai ngà y đạt tá»›i phúc trÆ°á»ng sinh.
GPVL